Gülımai Quanyşova. Qūlap tüssem! ÖLEŊGE!!!

Quanyşova Gülımai Äbışqyzy. 1970 jyly Aqtöbe oblysy, Şalqar audany, Aiaqqūm auylynda düniege kelgen. Aqyn, Qazaqstan Jazuşylar Odaǧynyŋ müşesı. "Ai qyzy - arman", "Dat, taqsyr taǧdyr" jyr jinaqtarynyŋ avtory.   Qyzǧaldaqtyŋ bürşıgıne tyǧylyp müsəpırleu sezımım, jabyǧynan syǧalaidy jahannyŋ... nətı-dırıl,közı-mūŋ. Tünı boiy iınaǧaşpen būlt kösıp ızdep jürgen tözımın Aidyŋ qyzy qaida kettı taŋ ata? ...Ol – men! Sonyŋ özımın!   ***   Təŋırınıŋ qūzyryna syiyp, jaqūt taǧymdy da qiyp, ūjdanymdy alqymyma tüiıp, jyrdan qamyt kiıp, qadam saiyn qissa jiyp, təubeme teŋız tolqyny da iıp, alma betımdı ai süiıp, men peiışten keldım haqqa! Aqiqaty da jalǧan jaqqa!   ***   Dauysy- daua estı ünnıŋ, kökeide bürı öskınnıŋ, özegımde tamyry ötken berekelı bes künnıŋ. Öz taŋdaiym talmaidy ortaǧy joq eşkımnıŋ. Bölıser em,bolmaidy. Ol-qaiǧy! Kədımgı zəhar! Ört öleŋ! Nūr bolsa ər tamşysyn şaşyratyp,şerter em. Būl-dert öleŋ...   ***   Aiyrmastan sory qaida,baq qaisy... qyrşyp ötıp bara jatyr aq qaişy. Qoiyn-qonyşy şūryq-tesık dünie-ai, abaisyzda tüsıresıŋ...tappaisyŋ! Közıŋ jasy araşa emes,maqūldau. Mərtım edı,mūzdy aqiqat şaqyrdy-au. Jənnət syndy jambastaǧy aq oram, məiıt kettı.Kettı məiıt batyldau. Namaz saptap təubeşıl men sauǧaşyl, jasyq qaldy jaia jazdap jauǧa syr. Qūba jonda qabyrǧasy qaiysqan qūlyndaryn jūbatyp jür nau ǧasyr. Kuə-kuə,kuədürım san qaiǧy. Baqi aitsa,tanbaidy. Fəni keşteu aŋdaidy. O men bū-nyŋ jıgı--qara qūlpytas! Soǧyp jatyr,soǧyp jatyr maŋdaidy. Aqiretke aitam aqtyq bıtımdı,el! Teben bolam aq qaltasyn bütınder! Tıgıs tıstep,qalam məŋgı tırelıp! Ne jyrtyǧyn jamap qaitam. Kütıŋder!   ***   Mūryndyǧyn üzdı aqpan tapyraqtap. ...Tüiesı tügel kımnıŋ?.. Būidasyn dəlu nege türıp jatyr tızesın büger künnıŋ? Aq tütek ala taŋda pysqyryndy. Qūr qūlaq qaişylar ma Səuegei,boz boranǧa ışırtkı ber, ış tartyp,ai şydarǧa. Besınde-aq yzadan kün süiırlendı, səule oinap şekesımen. Zyp berdı ynsapty ymyrt iek astynan köŋıldıŋ kökesımen. Uıldek qaraŋǧyny ındetıp jür, qaharǧa mıne şauyp.   Aiyly aǧekemnıŋ bostau eken... barady safar auyp, safar auyp.   ***   Mūryndyǧyn üzdı aqpan tapyraqtap. ...Tüiesı tügel kımnıŋ?.. Būidasyn dəlu nege türıp jatyr tızesın büger künnıŋ? Aq tütek ala taŋda pysqyryndy. Qūr qūlaq qaişylar ma Səuegei,boz boranǧa ışırtkı ber, ış tartyp,ai şydarǧa. Besınde-aq yzadan kün süiırlendı, səule oinap şekesımen. Zyp berdı ynsapty ymyrt iek astynan köŋıldıŋ kökesımen. Uıldek qaraŋǧyny ındetıp jür, qaharǧa mıne şauyp. Aiyly aǧekemnıŋ bostau eken... barady safar auyp, safar auyp.   ***   Mūryndyǧyn üzdı aqpan tapyraqtap. ...Tüiesı tügel kımnıŋ?.. Būidasyn dəlu nege türıp jatyr tızesın büger künnıŋ? Aq tütek ala taŋda pysqyryndy. Qūr qūlaq qaişylar ma Səuegei,boz boranǧa ışırtkı ber, ış tartyp,ai şydarǧa. Besınde-aq yzadan kün süiırlendı, səule oinap şekesımen. Zyp berdı ynsapty ymyrt iek astynan   köŋıldıŋ kökesımen. Uıldek qaraŋǧyny ındetıp jür, qaharǧa mıne şauyp. Aiyly aǧekemnıŋ bostau eken... barady safar auyp, safar auyp.   ***   Ömırzaia! Mendıktıŋ zaia bərı. Jek körgenım,süigenım...aiaǧanym. Siiamyn dep sünnettıŋ qalybyna, qiiamyn bek qūrmetke sai aǧany. Zaia bərı. Zaia bərı! Adalym,tazalyǧym, estıgenım ūjmaqtyq ǧazal ünın. Ai astynda aşqanda aza bürın səulesı öşıp ür sezım ǧajabynyŋ, mürde aŋqyp, maŋyp kettı mazaly kün. Nazalymyn. Ömırzaia! Senı de tosa ma mūŋ? Əlı aŋsaumen jürmısıŋ qosaq ənın? Jerden,kökten ekeumız telmırgenmen jaqtauyna bır ǧana bosaǧanyŋ; maǧan da jolyqtyrmas dos adalyn, sen de özgert əpsanaŋdy bosa amalyŋ. Senı "zaia" ataǧan Jasaǧanyŋ. Menı zaia mataǧan Jasaǧanym... Ömırzaia, bızdıktıŋ zaia bərı.   ***   Kökjiek köleŋdeidı qiialdy arbap, qūs joly jer bauyrlap. Mysyrdan men dep ūşsa,qaida qondy əpendı,perǧauyn--baq?! Ötkenge emeksıtıp aq saǧymnyŋ ükısı būlǧaqtaidy. Jüikemnıŋ ər tınınen əuen sauyp, terbeidı yrǧaq--qaiǧy. Tüisıkke təu etkensıp etpettese talaisyz aqyl--qaǧan, jalt oinap jailauynda zar sezımnıŋ tairaŋ ot lapyldaǧan. Qatpaǧan būǧanasy bızdık ümıt ǧaiypqa süienıp qūr, qūrdymǧa qūlaityndai taban taisa. Haq,özıŋ ielık qyl. Köpsınıp menı ǧalam,alqynady, kılkıldep tösı laidan. Tylsymnyŋ tasasynda köp otyrdym şekesı tasyraiǧan. Aspanǧa aparar jol tabar ekem, anaşym,osy qaidan? Noqtasyn aq botaŋnyŋ türesıŋ be, tıgerge qosyn aidan? Ǧaiypqa ereiınşı! Tabylmai tūr ǧapylǧa tosyn ailam. Özıŋe oǧym tiıp ketpesın dep ...jeŋıldım osy maidan... Ǧaziz anaşym!!!   *** Küz jaily emes öleŋ Sary samal aŋqyp syŋsu aitqanda japyraq saulap etegı, jylatyp jazdy äkete berer yryqsyz ymnyŋ jetegı. Toişy auyl qorşap tūrar-au sonda jazdy aiap, aiap özderın jelek astymen köşkende ömır köşıp ap kökten közge mūŋ.   Üzılıp gülı, būzylyp ünı syrǧysa duman qyryndap toŋ terıs tamyz jöneler qyŋbai säulesın taq-tūq yrymdap Kündıkke jazdyŋ küimesın soǧyp mazasyz mezgıl qart ūstaŋ qadırı qaşqan köleŋke baiǧūs syǧalap öter är tūstan Ūzaǧan jazdyŋ ünıne ūiyp jasai da almai bır kesım sausaǧyŋ būltqa tierdei bolyp sezımdı sätke ırkesıŋ Sarşanyŋ ısın söketke saidy Mizam da mänsız esınen Keterı bardyŋ kerneiın tartyp keletını osy nesı dep ... Keler dep jazdy kütemın men de kürsıntıp mūŋmen sybai kün Qūlap ketkenşe qūzyryna özım kökıregımdegı Qūdaidyŋ.   ***   Betpe-bet. Əlem! Özıŋ Gülımaidy ūqpaisyŋ. Senı kım ūqsyn?! Aspanǧa aşyq, jerge jūmyqsyŋ. Keşte küdık, taŋda tūnyqsyŋ. Arsy-gürsıge bütın, tasyr-tūsyrǧa synyqsyŋ. Tabanyŋdy qytyqtar ma em, təbetıŋ riiasyz külkıge qūnyqsyn. Menıŋ de ükılı edı Qamajaiym. Ətteŋ,sen beinet biıne ainalasyŋ. Bır qarasaŋ--özımsıŋ! Bır qarasam--qaimanasyŋ! Qazanymnyŋ tübı qaspaqty, suytpaşy Qūdaidyŋ qoiǧan asyn. Iieŋ--QAZAQ! Dünie! Men de sonyŋ bırı! Keŋırdegım qūrsauly, janym sırı! Tamyryma balta şapqandai bolsaŋ da dür tozaŋymnyŋ qaita aşyldy bürı! Sodan da ruhym berık, sözım ırı! Quandyqtarym qasymda! Ötejandarym tırı! Ei,Dünie Baiqaisyŋ ba? Təŋırge dūǧam ötımdı! Özım jūbatyp alam, jylatsaŋ jetımdı. Aidahardyŋ qoŋyn oiyp, kesseŋ,jamap alam etımdı! Qara Ertıske qarsy aǧyzdyŋ... Şaşym jūldyŋ! Ne tyndy?! Qabyrǧamdy qaqyratqyŋ kelgende Qara tyrnaǧym köbesıne deiın bekındı! Ekı aitqyzba! Estırtpe HAQqa ekı ündı! Maǧan būrmaǧanda kımge būrasyŋ BETIŊDI?! Myqty bolsaŋ;aşyp tastap kelşı dətıŋdı! Basqanyŋ keregı joq! BŪR BETIŊDI !!!   ***   Köktem ketıp barady...aty köktem... Qatybas! Mūzdai suyq tūmsyǧy, daŋqy şuly,zaty mas. Şybyq tırsek nemenı qaiyrmalap qaiteiın emeksıtken emızbei, jılıgı de tatymas. Köktem ötıp barady qaptalymnan zaulatyp   jüregımdı jauratyp, ökpem örtın qaulatyp. Töskeiıne jaiyp em tılegımdı qaulatyp, taqymyna sap kettı tünegıne aulatyp! Keldı...kettı... daŋqyna,daqpyrtyna gül ösıp, gül bıtkendı əketken gülsüigender ülesıp. Jaz keledı degenşe... aşylmai tūr bır esık. Jaz keledı degenge jabylmai tūr bır esık...   *** Men tüsınbedım,al! Nege ızımnen qalmaidy syqsyŋ qaiǧy? Qaŋtardyŋ qūnys künıne erıp arsa-arsa aqpan da tūqşyŋdaidy. Alaqanymdy soza bergende quanyş qalai qyryn ketedı? Adaldyŋ köşı oza kelgende aramyŋ qalai märege būryn jetedı? Änebır qalyŋ bettı aiaz şırkın nemen qyzartaryn, kündı keşke eŋkeitken Täŋır köleŋkemdı nesıne ūzartaryn Bılgım kep. Bıraq jahannan jyraqtai berem jalǧyz jürgım kep. Qūrau-qūrau dünienıŋ qiyǧyna köz jasymdy tögem egılıp. Qūrdymǧa qūldyr-qūlynymdy qūlatyp ap, otyrmyn qabyrǧam sögılıp. Är köŋılden şuaq suyryp, dübır ızdeimın,dünienı daŋǧaza ǧyp. Aş baladai jeimın sosyn pälsapaŋyzdy nanǧa jaǧyp. Jūbanaiynşy jūmbaǧyŋ şeşıp, jer kındıgı me eŋ,Mamai qorǧany? Ükısı üzıldı!.. Qamajaiym-ai!!! Qalai bolǧany?   Qalai bolǧany?! Asan,Üsenımdı jūrtyma tastap, ılgerı köşu ısım be edı? Pendeŋe bärıbır-au... Perıştelerım tüsınbedı. Men de tüsınbedım,al.   ***   Ūştym ūjdan jūmaǧynan qanatymdy süiıp kün. Qiialyŋda dos kördıŋ be, qoş keldım be,süiıktım? Bozdauyq taŋ bauyrynda bezıldetıp aq syrnai. Bozaŋ qalam,jatyrmysyŋ baǧy qonǧan taqsyrdai. Ötırıktıŋ ökşesıne örmegımdı ıldım de, tarqamaityn kempırqosaq toqyp qoidym,bıldıŋ be? Bürme-bürme bes künımnıŋ qymtai-qymtai taqymyn. Siraǧyma jetpei qaldy yryldauyq şaqyrym. Jetım köŋıl jyltyŋ qaǧyp jūlyǧynan jalǧannyŋ. Kündı əketken kökjiekke keşte taǧy aldandym. Qaraşanyŋ qūndaǧynda qalǧyǧanda yzbai mūŋ, kırpıgımdı kezek-kezek küzetken-dı jüz qaiǧym. Janaryma jasyrynǧan jarqyldan da jalyqtym. Bauyryŋa ensem be eken, men de sendei ǧarıp,tün? ...Ūşsam ūjdan jūmaǧynan qaita ainalyp kelem be?   Qanatymdy qaiyryp ap... Qūlap tüssem! ÖLEŊGE!!!   *** Taŋ.Jeksenbı.Şalqalaǧan şartarap şyrt ūiqyda.Üi maŋy. Töŋırektıŋ taŋdaiynda talǧajau tünı boiy jiǧany. Buaz tūman bara jatyr boşalap, byrt-byrt üzıp būidany. Ūşyp ketıp esınegen emennen boz qyraudyŋ imany, aqyrettıŋ aq tösınen süidı,änı... Süigenderdıŋ oralarǧa joly joq!!! Qoş,mezgıldıŋ meimany...