Qazaq ǵylymy jasarýy úshin ne isteý qajet? Álbette qoldaý qajet. Biraq ǵylymda qoldaý da, qııanat ta bar ekenin eskersek, kópshilik bastamalardyń ǵumyry qysqa bolyp jatatyny ras. Bizdiń kózimiz kórip, qulaǵymyz estıtini bir parasy ǵana. Búgin biz ǵylymnyń dańǵyl jolyna demep jiberetin demeýshi izdegender jaıly aıtatyn bolamyz.
Alǵashqy keıipkerimiz - tarazdyq Qanat Tájihan. Ol Nazarbaev zııatkerlik mektebiniń 10-synybynda oqıdy. Qanat óziniń eki jyl ýaqytyn jumsaǵan elektr energııasyn óndiretin jobaǵa demeýshi izdeýde. Jobanyń ereksheligi sol - qalqymaly kún panelderi sý betine ornatylady. Ataýy – «The Future Solar Power Plant». Qalqymaly panelder qarapaıym elektr stanııalaryna qaraǵanda 65 paıyzǵa kóp energııa óndirýge qaýqarly.
Máselen, bir ǵana Jambyl oblysynyń Jýaly óńirinde kún qýatyn óndiretin 300-400 myń kún panelderi bar eken. Olar búginge sheıin tazalyq kórmese kerek. Óıtkeni sany kóp, kútip ustaý múmkin emes. Bárimizge belgili, panelderdiń ústine shań tursa, onyń kún qýatyn qabyldaý deńgeıi de tómendeıdi. Demek, másele aýqymdy ári kúrdeli. Qanat dál osy máseleniń ońtaıly sheshimin tapty. Ol kún panelderin adamnyń basqarýynsyz-aq tazalaıtyn qurylǵy oılap tapqan. Qurylǵy kúnde tańǵy (07.00) jáne túski (14.00) ýaqyttarda kún panelderine sý búrkip, ony tazalap otyrady. Bul ádettegi kún qýatyn 30 paıyzǵa artyq óndirýge múmkindik beredi eken. Qanat kún panelderiniń qozǵalmaıtynyn eskerip, kún trekerin jasap shyǵypty. Ol kúnbaǵys sekildi kún nury qaı baǵyttan tússe, sol jaqqa qaraı kún panelderin buryp otyratyn kórinedi. Iaǵnı, aqyldy qurylǵy deýge bolady. Al bul kún qýatyn 50 paıyzǵa deıin óndirýge jol ashady. Demek, jumys sapasy eki ese jaqsarady.
Qanattyń aıtýynsha, qurylǵy arqyly óndirilgen elektr qýatymen 120 myń úıdi toqpen qamtamasyz etýge bolady. Qazirgi qalpymen nebári 60 myń úıdi qamtamasyz ete alady. Biraq bul jobadaǵy bir paneldi ornatýǵa 250 myń teńge jumsalady. Al Jýalydaǵy qurylǵylardy ornatýǵa 121 myń teńge jaratylǵan. Qanattyń esebinshe, ketken shyǵyn eki jylda keri qaıtady.
17 jastaǵy ónertapqysh jobany bastamas buryn salany tolyq zerttegen. Tipti, óńirdegi «Býrnoe Solar» elektr stanııasyna baryp kórgen. Sý qoımasyna baryp, óziniń qalqymaly kún panelderin ornatqan. Onyń ústine, kún panelderin ornatýǵa arnaıy jer ázirleýdiń qajeti joq, kez kelgen ýaqytta ornyn aýystyrýǵa bolady. Bastysy qaıda bolmasyn, kún qýatyn birqalypty óndiredi. Eshqandaı býlaný bolmaıdy eken.
Jas daryn bul jobasymen talaı halyqaralyq baıqaýlardyń júldegeri atanyp úlgeripti. Aıtalyq, «Ingenious project – 2022» baıqaýynda – birinshi oryn, «The Big Progress» baıqaýynda – birinshi oryn ıelengen. Franýzdardyń ózi Qanattyń jobasyna qyzyǵýshylyq tanytypty. Biraq ol jobasyn Qazaqstanda júzege asyrǵysy keletinin aıtyp, franýzdardyń usynys qabyl almapty. Rasynda, elim degen oqýshynyń talabyna súısinesiń. Bul bastama júzege asyp jatsa, elimizge tónip kele jatqan energııa tapshylyǵynyń aldyn alýshy edi. Sebebi kemshilik qazirden kórine bastady. Elektr qýatyn tutyný kólemi de burynǵydan artqany baıqalady. Halyq atom elektr stanııasyn salýǵa úrke qaraıdy. Árıne, táýekel bar jerde, qaýip te bar ekeni jasyryn emes. Al qarapaıym jas ónertapqyshtyń bul bastamasy bizdi tyǵyryqtan shyǵarmasyna kim kepil? Endigi kezekte Qanatqa bizden qoldaý ǵana qajet...
"Adyrna" ulttyq portaly
