Dau ädıl şeşılmese, Ūlttyq kinony qoldau ortalyǧy Ūlttyq kinony qorlau ortalyǧyna ainalyp kete bere me? Būl sūraqty ükımetke bügın QR Parlamentı Mäjılısı deputaty Qazybek İsa qoidy, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly.
Ol QR vise-premerı A.Kölgınovke, QR Mädeniet jäne sport ministrı A.Oralovqa “Aq jol” fraksiiasynyŋ deputattyq saualyn jariialady:
Elımızde şyqqan şu endı qara altynymyz mūnaidan emes, saf altynymyz ruhani öner salasynan şyqty… QR Mädeniet ministrlıgınıŋ Ūlttyq kinony qoldau memlekettık ortalyǧynda dau bolyp jatyr! Kino ortalyǧynan şyqqan būl “kinoŋyz” nebır detektivtı filmderdı jolda qaldyrady. Öitkenı, Ūlttyq kinony qoldau ortalyǧy 2023 jylǧy memlekettık qarjylyq qoldauǧa ümıtker 153 kinojobany konkurstyq ırıkteuge qatystyrmai tastady. Barlyǧy 283 jobadan qabyldaǧany tek 130-y ǧana. Sonda jobalardyŋ jartysynan astamyn dalada qaldyryp otyr.
Būl būryn-soŋdy bolmaǧan ekssess! Būǧan deiıngı jyldarda (2019-2022jj.) Ortalyqqa kelıp tüsken kinojobalardyŋ bar bolǧany 1-5% paiyzy ǧana qabyldanbasa, biyl ol on eseden de asyp ketıp, 60 paiyzǧa juyq boldy!?.
Iаǧni, 153 ümıtker kinojobalardy ırıkteitın Sarapşylar keŋesıne jete almai, ädıl baǧasyn ala almai jolda qalyp otyr. Batyraştyŋ baltasyna ūşyraǧan bır emes, mūnşama 153 joba joly bolyp, öndırıske jıberıler bolsa, ärqaisysynda kemınde 30-60 adam jūmyspen qamtylatynyn eskersek, būl 10 myŋǧa juyq adamnyŋ taǧdyry. Erekşe nazar audaratynymyz, būl dalada qalǧan jüzdegen jobalar ışınde byltyr Sarapşylar keŋesı “Eŋ üzdık ssenarii” dep bır auyzdan baǧalaǧan rejisser Azamat Şarǧynnyŋ “Şyrmauyq” filmındei jobalar da bar.
Eger Mädeniet ministrlıgı daudy tezırek şeşıp, ädılettılık ornatpasa, Ūlttyq kinony qoldau ortalyǧy Ūlttyq kinony qorlau ortalyǧyna ainalyp kete bere me? Būl Mädeniettı qoldauǧa basa nazar audaryp otyrǧan QR Prezidentı Q.Toqaevtyŋ Ädılettı Qazaqstan saiasatyna qarsy jasalyp otyrǧan sabotaj emes pe?!. Öitkenı, qai kinojobanyŋ deŋgeiı qandai ekenıne baǧany Ortalyqtaǧy qūjat qabyldaityndar emes, bılıktı käsıbi mamandardan qūralǧan salmaqty Sarapşylar keŋesı beruı kerek.
Parlamenttegı bır top deputattarǧa kelgen, 50 şaqty kinogerler qol qoiǧan būl aryzǧa qarasaq, Ūlttyq kinony qoldau memlekettık ortalyǧynyŋ qoldan jasap otyrǧan kedergı-kemşılıkterı az emes.
1.Kino ortalyǧy özderı şyǧaryp alǧan ışkı erejesın aiaq astynan özgertıp tastap, QR üş bırdei zaŋyn būzyp otyr – “Bäsekelestık turaly” zaŋ, «Kino turaly zaŋ» jäne “Tıl turaly” zaŋ;
Eger Kino ortalyǧy sekıldı ärkım öz bılgenın ıstep, özıne qolaily erejesın jasap alyp, zaŋymyzdy belden basa berse, onda Parlament ne üşın būl jerde zaŋ şyǧaryp otyr?!.
2. Hattama (protokol) jürgızılmegen. Ortalyqtyŋ jauapty qyzmetkerlerı jauapsyzdyq tanytyp, ırıkteu boiynşa eşqandai hattama jasamaǧan. Būl öreskel zaŋ būzuşylyq jäne kerı qaitarylǧan 153 jobanyŋ ädıl şettetılgenıne kümän tuǧyzady.
Olardyŋ habarlamalarynda qatelıkter de köp. Erejelerdıŋ baptary säikes emes nemese
3. Resmi hatta jazylǧandai, Kinony qoldau ortalyǧynda – bırde-bır kino salasynyŋ mamany joq. Būl «auruhanada bır de bır därıger joq» degenmen bırdei sūmdyq jaǧdai emes pe?! Sonda bız Ūlttyq kinomyzdyŋ taǧdyryn kımderdıŋ qolyna tapsyryp otyrmyz?!.
Köptegen kinolarymyzdyŋ ūlttyq ruhani quaty älsız, şalajansar bolyp, şala tılde şyǧatyny da sondyqtan bolar…
Iаǧni, Kinoöndırıste käsıbi bılıktılıgı joq mamandar jūmys ısteidı. Sonyŋ negızınde qatelıkter men tüsınıspeuşılık jiı oryn alady deidı aryzdanuşylar.
Jalpy, osy Kino ortalyǧy qaidan şyqty, qajetı bar ma degen sūraq qoiyluda qazır? Öitkenı, būl ortalyqty 2019 jyly sol kezdegı ministr “Qazaqfilmge” el kinolaryna arnalǧan qarjyny tıkelei jıbermei, täueldı etıp, älsıretu üşın oilap tabylǧan qūrylym. Qazır būl ortalyq “Qazaqfilmdı” ǧana emes, Qazaq filmderın tūralatyp bıtırdı… Endeşe, ştatta qanşama adam ūstap, halyq qazynasynan qyruar qarjy şyǧyndaǧanşa, (bır jyldyq şyǧynynyŋ özı jarty milliard -500 million teŋgege deiın), būl Kino ortalyǧyn jauyp tastau kerek şyǧar bälkım?!.
4. Ortalyqta memlekettık qazaq tılınde aqparat bere alatyn, qyzmet körsete alatyn mamandar müldem joq deidı aryzdanuşylar. Qabyldanbaǧan 153 jobanyŋ basym bölıgı qazaq tılınde. Mysaly, ortalyqtyŋ qazaqşa bılmeitın mamany memlekettık tılde sapaly keŋes bere ala ma? Būl naǧyz tıldık diskriminasiianyŋ aiqyn körınısı emes pe?
5.Aşyq qorǧauǧa ötken 130 jobanyŋ ışınde, jūrtqa mälım bolǧandai 10-şaqty jobanyŋ qūjaty tura ötpei qalǧan jobalardyŋ qūjatyndai toltyrylǧan bolsa da, qabyldanǧan. Būl degenımız, jobalardyŋ qabyldanuy tamyr-tanystyq, barmaq basty, köz qystymen, aldyn-ala kelısken jüiede öttı deuge negız bar deidı hatta.
6.Qūjat qabyldau kezeŋınde ışkı vedomstvoaralyq erejelerdı özgertu turaly būiryq 10 nauryzda (10.03.2023j. №71 būiryq) qabyldanǧan. Al qūjattar qabyldau 6 nauryzda bastalyp ketken. Sonda erejedegı özgerıs qūjat qabyldau bastalyp ketkesın 5 künnen keiın jasalyp otyr.
Sonyŋ özınde Ortalyq būl turaly eş jerde resmi türde habarlamaǧan. Tiıstı tärtıpke säikes ereje özgerısterı qūjattardy qabyldau künıne deiın boluy qajet. Osy jaŋa erejedegı özgerıs qūjattardy kerı qaitaruǧa bırden-bır sebep bolyp otyr.
Joǧaryda keltırgen däiekter negızınde qoǧamda rezonans tudyryp otyrǧan būl qiyn jaǧdaidan şyǧudyŋ joldaryn ūsynamyz:
1. Täuelsız komissiia qūrylyp, Ortalyq ötkızgen ırıkteu nätijesı boiynşa qabyldanǧan 130 joba men qabyldanbaǧan 153 jobanyŋ qūjattaryna tekserıs jürgızıluı tiıs. Tekseru nätijesı boiynşa ädıletsızdıkke ūşyraǧan kinojobalardy konkursqa qatystyru qajet.
2. Keleşekte mūndai keleŋsız jaǧdai men qarama-qaişylyqtar bolmas üşın, konkursqa ırıkteudıŋ bırkelkı aşyq jüiesı jasaluy kerek.
