Orta derjavalar diplomatiiasynyŋ şeksız mümkındıkterı

Jaqynda Astanaǧa jasaǧan sapary kezınde Ūlybritaniianyŋ Syrtqy ıster ministrı Djeims Kleverli qazaq dalasynyŋ şeksız aspanyna täntı boldy. «Maǧan būl bızdıŋ bükıl älemmen özara ıs-qimylymyz ben yntymaqtastyǧymyzdyŋ şeksız äleuetınıŋ laiyqty allegoriiasy bolyp körındı» ,—dedı ol. Qazaqstan Aziia men Europany bailanystyratyn bai tarihy men strategiialyq ornalasuyna ie jäne ūzaq uaqyt boiy Şyǧys pen Batys arasyndaǧy saiasi jäne ekonomikalyq bailanystyruşy buyn bolyp tabylady. Bügın, Prezident Toqaevtyŋ basşylyǧymen jäne geosaiasi dürbeleŋ aiasynda bızdıŋ elımız halyqaralyq ıster men diplomatiiadaǧy negızgı öŋırlık oiynşyǧa ainalyp, öŋırımızde jäne odan tys jerlerde beibıtşılık pen yntymaqtastyqty nyǧaituǧa ūmtyluda. Soŋǧy ailarda halyqaralyq qoǧamdastyqtyŋ nazary Qazaqstan men Ortalyq Aziiaǧa aitarlyqtai därejede jäne, ökınışke orai, ūly derjavalardyŋ bäsekelestıgı tūrǧysynan audaryldy. Däl osylai köptegen halyqaralyq kommentatorlar AQŞ Memlekettık hatşysy Entoni Blinkennıŋ Ortalyq Aziia boiynşa soŋǧy turyn jäne QHR Töraǧasy Si Szinpinnıŋ «Qytai-Ortalyq Aziia» bırınşı kündızgı sammitın ötkızu turaly mälımdemesın baǧalady. Bızdıŋ barlyq serıktesterımız Şyǧys pen Batys arasyndaǧy erekşe köpır retınde qyzmet etuge kömektesude maŋyzdy röl atqaratyny sözsız, bıraq mūndai tüsındıru bızdıŋ elderımızdıŋ özındık ūjymdyq bolaşaǧy men jolyn qalyptastyrudaǧy rölın tömendetedı. Bız «Jahandyq Oŋtüstık» dep atalatyn elderdıŋ öz kün tärtıbımen alǧa jyljyp kele jatqanynyŋ köptegen mysaldaryna kuä bolamyz. Būǧan Ündıstan, İndoneziia jäne basqa elder soŋǧy geosaiasi qaqtyǧystarda taraptardy qabyldaudan bas tartyp, Şyǧyspen de, Batyspen de uaqytpen tekserılgen qarym-qatynasty saqtai otyryp, jaŋa orta joldy qalai qūrǧany dälel. Sonymen qatar, būl Egipet pen Bırıkken Arab Ämırlıkterı Taraptar konferensiiasyn qabyldai otyryp, klimattyq daǧdarysqa qarsy äreket etu şaralaryn talqylau üşın älemdık köşbasşylardy jinap qana qoimai, sonymen qatar öz baǧdarlamalary negızınde klimattyq basymdyqtardy qalyptastyruda körınedı. Mūndai jetıstıkter syndarly dialogtyŋ nätijesı bolyp tabylady jäne tolyq oqşaulanbaidy. Qazaqstanda beibıtşılıktı ılgerıletu boiynşa bızdıŋ būrynǧy jäne qazırgı küş-jıgerımızge İrannyŋ iadrolyq baǧdarlamasy boiynşa kelıssözder jürgızu, Siriiadaǧy beibıt kelıssözderge järdemdesu jäne Aziiadaǧy özara ıs-qimyl jäne senım şaralary jönındegı keŋes (AÖSŞK) pen älemdık jäne dästürlı dınder köşbasşylarynyŋ sezı siiaqty instituttar men platformalardy bastau kıredı. Mūndai qadamdar köpvektorly diplomatiianyŋ jalǧasyp kele jatqanyn jäne ünemı damyp otyruy kerek ekenın körsetedı. Bızdıŋ oiymyzşa, jahandyq mäseleler boiynşa orta derjavalardyŋ belsendı diplomatiiasy yntymaqtastyqty yntalandyru jäne ortaq müddelerge pragmatikalyq nazar audaru arqyly ūly derjavalar arasyndaǧy qarym-qatynasty jaqsartuǧa yqpal etuı mümkın. Mūndai özara ıs-qimyl ūly derjavalarǧa ortaq maqsattarǧa qol jetkızude yntymaqtasuǧa mümkındık beretın beitarap jäne qalypty platformaǧa ainaluy mümkın, būl saiyp kelgende özara tüsınıstık pen älemdık arenadaǧy şielenıstı azaituǧa yqpal etedı. Äitse de, bız jalǧyz äreket etpeuımız kerek. Dialog barǧan saiyn maŋyzdy bola tüsetındıkten, mausym aiynda bız bırınşı Halyqaralyq Astana forumyn ötkızemız. Osy jahandyq platforma aiasynda memleket basşylary, ǧalymdar, biznes köşbasşylary jäne halyqaralyq BAQ özektı jahandyq mäselelerdı şeşu üşın jinalady. Forum naqty ıs-äreketterge baǧyttalǧan dialogty jandandyruǧa, poliarizasiiaǧa qarsy tūruǧa jäne ūly derjavalar bäsekelestıgınıŋ köleŋkesınde qalǧan elderge söz söileuge mümkındık bere otyryp, Prezident Toqaevtyŋ basşylyǧymen ekonomikalyq yntymaqtastyqty tereŋdetuge yqpal etuge arnalǧan. Halyqaralyq dialogtyŋ mümkındıkterın keŋeitu bızge su resurstarynyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etuden jäne jylynudyŋ aldyn aludan bastap bolaşaqta energetika jäne densaulyq saqtau daǧdarystaryna deiıngı negızgı mäselelerdıŋ innovasiialyq şeşımderın tabuǧa mümkındık beredı. Qalai bolǧanda da, bız dialog pen özara tüsınıstıktıŋ bolmauy halyqaralyq qūqyq tärtıbıne degen senımge nūqsan keltıretın jäne ūly derjavalar bäsekelestıgınıŋ jaŋa däuırıne qauıp töndıretın qaruly äreketterge şaqyratyn älemnen aulaq boluymyz kerek. Bırlesken küş-jıgermen ǧana bız ädıl jäne teŋ qūqyqty halyqaralyq saiasatqa negızdelgen tūraqty bolaşaqty qūruǧa yqpal ete otyryp, estudı jäne estıle aludy üirene alamyz. Qazaqstannyŋ şeksız aspany osyndai yntymaqtastyqtyŋ şeksız äleuetınıŋ metaforasy retınde qyzmet etedı. Osy jolǧa tüse otyryp, Qazaqstan men basqa da qarqyndy damyp kele jatqan orta derjavalardyŋ barlyǧy üşın jaqsy bolaşaqty qalyptastyruǧa qalai kömektesetınımızdı este ūstaiyq. Astana halyqaralyq forumy 2023 jylǧy 8-9 mausymda Astana qalasynda ötedı. Is-şaraǧa tırkelu räsımı aşyldy. Müddelı tūlǧalar myna sılteme boiynşa tırkele alady: https://astanainternationalforum.org