Parlament Senatynyŋ deputaty Altynbek Nuhūly Ükımet basşysynyŋ orynbasary Altai Seidırūlyna deputattyq saual joldap, qoljazba mūra men sirek kıtaptardy memlekettık deŋgeide qamqorlyqqa alu mäselesın köterdı, dep habarlaidy «Adyrna» tılşısı.
Aituynşa, damyǧan elder köne jazba derekter basa nazar audarady.
«Örkeniettıŋ qozǧauşy küşı – köne qoljazbalardan bastau alyp, tarih qoinauyna tereŋdegen saiyn qūny artyp, ūlttyq qūndylyqtyŋ asyl özegıne ainala beretındıgı belgılı. Ǧasyrlar qoinauynan jetken köne mūralardy babalarymyz bügıngı bızderge amanat etkenı de aqiqat. Damyǧan elder köne jazba derekterdı közınıŋ qaraşyǧyndai saqtap, ūlttyq ruhani qūndylyq retınde memlekettık deŋgeide qamqorlyqqa alǧan. Alystaǧy Amerika, Angliiadaǧy ǧasyrlar boiy jinaqtalǧan qorlar, Batys Europadaǧy Rim, Vatikan, Parij, Berlin siiaqty ırı qalalardaǧy qoljazbalardyŋ saqtaluy men jüielenuı, ǧylymi tūrǧydan zerttelu deŋgeiı - ozyq önegenıŋ ülgısı. İran, Mysyr siiaqty Şyǧys elderı de örkenietten qalǧan qoljazbalar qorymen, özınıŋ bai mädenietımen erekşelenedı. Sol siiaqty Qytai, Japon elderınıŋ qoljazba saqtau dästürı de önege. Būl salada türkı tıldes elderdıŋ aldyŋǧy qatarynda tūrǧan Türkiianyŋ köne qoljazbalar men kıtaptarǧa degen yqylasy erekşe. Özımızdıŋ ırgemızde otyrǧan tuysqan özbek elındegı jaǧdai da bızden köş ılgerı. Taşkenttegı Şyǧystanu instituty sirek kıtaptar men köne qoljazbalar qoryn qaita jasaqtau jolynda jaŋa zäulım ǧimarat salyp, ışı älemnıŋ eŋ ozyq tehnologiialyq qūraldarymen jabdyqtalǧan. Köne mūraǧa äuestık tanytqan şeteldık ǧalymdar qazır Taşkentke aǧyluda»,—dedı ol.Deputat būl elderde Memlekettık biudjetten qyruar qarajat bölınetının atap öttı.
«Barlyǧynda qoljazbalardyŋ memlekettık tūrǧydaǧy tızımı (reestrı) jasalǧan jäne olar tarihi-mädeni eskertkış retınde qorǧalady, tıptı bırazy IýNESKO tızımıne engızılıp, halyqaralyq ruhani mūraǧa ainalǧan»,—dep sözın tolyqtyrdy Altynbek Nuhūly.Ol deputattyq saualynda elımızde eskı qoljazbalardy saqtau men zertteuge bailanysty qordalanǧan mäselelerdıŋ şaş etekten ekenın jetkızdı.
«Bızdıŋ elımızde tüpnūsqalyq qoljazbalardyŋ negızgı denı - M.Äuezov atyndaǧy Ädebiet jäne öner instituty men Ortalyq ǧylymi kıtaphanada, jalpy kölemı - 3650-dei bumada qazaq, şyǧys tılderındegı (arab, parsy, şaǧatai, tatar, t.b.) eskı qoljazbalar jinaqtalǧan, olardyŋ eŋ könelerıne 700-800 jyl bolǧan. Sirek kıtaptar qory – 150 myŋǧa juyq. Alaida, olardy saqtau men zertteuge bailanysty qordalanǧan mäseleler şaş etekten. Qoljazbalar men sirek kıtaptardy saqtau men qasterleudıŋ älemdık täjıribesın eskere kelıp, Türkı memleketterı ūiymynyŋ "Sifrlyq kıtaphanasyn" qūru turaly Prezidentımız Qasym-Jomart Toqaevtyŋ ūsynysyn oryndau jolynda şūǧyl şaralar qabyldau qajet dep sanaimyz»,—dedı halyq qalaulysy.Senat deputaty mäselenı şeşudıŋ bırneşe jolyn ūsyndy.
«BIRINŞI. Elımızdegı Ǧylym jäne Joǧary bılım, Mädeniet jäne Sport ministrlıkterıne qarasty bırneşe ūiymdar men mekemelerde saqtalǧan qoljazba mūranyŋ memlekettık tızımın, iaǧni reestrın jasap, olardyŋ bıregei elektrondy bazasyn qūryp, ortaq jüie jasau; tolyqtai sifrlyq jüiege köşıru, katalogtaryn şyǧaru, tipologiialyq zertteuler jürgızu arqyly ǧylymi jolǧa qoiu qajet; EKINŞI. Atalǧan qorlarda dünie jüzınde joq qūndy jädıgerler bar ekenın eskere otyryp, olardy aldymen kirill qarpındegı qazaq tılıne, sosyn orys jäne aǧylşyn tılderıne audaryp, älemdık ǧylymi ainalysqa tüsıru kerek. Köne türkı, şaǧatai, arap älıpbiı (qadym, jädit, töte) jazularyndaǧy taŋbalardy erkın oqityn, olardy kodikologiialyq tūrǧydan zerdelei alatyn ǧalym-mamandar daiyndaudy Ūlttyq zertteu universitetterıne jüktegen dūrys. Būl jazu-grafikalaryn bıletın elge oralǧan ǧalym-qandastardy osy ıske tartudy da ūmytpauymyz kerek. Bar mamandardyŋ bılıktılıgın arttyru üşın Türkiia, İran, Qytai siiaqty qoljazbatanu salasy damyǧan elderge tälımgerlıkke jıberu qajet; ÜŞINŞI. Qoljazbalar men köne kıtaptardyŋ qoryn tolyqtyru üşın älemnıŋ tükpır-tükpırındegı bızdıŋ ejelgı tarihymyzǧa qatysty derekterdı elge barynşa jinaqtaudy qolǧa alu, arnaiy ekspedisiialar ūiymdastyrudy qaitadan jandandyru qajet. Sonymen bırge, jeke azamattardyŋ sandyqtarynda jatqan kıtaptar men qoljazbalardy satyp alu mäselesın qarastyru kerek; TÖRTINŞI. Qoljazbalardyŋ qūndylyǧyn anyqtaityn Saraptamalyq keŋes qūryp, onyŋ zaŋdylyq märtebesın bekıtu, qoljazba iesınıŋ avtorlyq qūqyǧy men ielık qūqyǧyn retteitın zaŋnamalyq Erejelerdı de bekıtu joldaryn qarastyru qajet. Jalpy, Ūlttyq qūndylyq deŋgeiındegı özektı mäsele bolǧandyqtan, Memlekettık komissiia qūryp, arnaiy baǧdarlama qabyldanyp, atalǧan ūiymdardyŋ materialdyq-tehnikalyq jaǧdaiyn zamanaui ozyq qūral-jabdyqtarmen qamtamasyz etıp, tiıstı qarajat bölınuın qarastyru kerek,—dep tüiındedı ol.
