Búgin - qazaq halqynyń mádenı, ádebı damý tarıhynda jazýshy, dramashy, pýblııst, zertteýshi, aýdarmashy ári asa iri qoǵam qaıratkeri Muhtar Omarhanuly Áýezovtiń týǵan kúni. Alǵashqy pesanyń avtory Muhtar Omarhanulynyń týǵanyna 126 jyl toldy.
Qazaq ádebıetiniń klassıgi, qoǵam qaıratkeri Muhtar Omarhanuly Áýezov burynǵy Semeı ýezi, Shyńǵys bolysyndaǵy Qasqabulaq degen jerde týǵan. Semeı qalasynda medresede, onan soń bes klastyq orys mektebinde, al 1915–1919 jj. muǵalimder semınarııasynda bilim alǵan. 1917 jyly semınarııada oqyp júrgen kezinde halyq ańyzy boıynsha «Eńlik–Kebek» pesasyn jazady. Bul qazaq ulttyq dramasynyń qarlyǵashy edi. Osy pesasy men 1921 jyly jazylǵan «Qorǵansyzdyń kúni» atty alǵashqy áńgimesi arqyly óziniń jazýshylyq erekshe darynyn aıqyn tanytty.
1930 jyldyń 17 qyrkúıeginde Tashkentte M.Áýezov tutqynǵa alynady. M.Áýezovtiń tutqyndalýy «Alashorda» men ultshyl kontrrevolıýııalyq uıymnyń quramynda bolǵan jáne soǵan qatysqan qazaq ultshyldarynyń isi» dep atalǵan №2 370 tergeý isi boıynsha júzege asyryldy. 1930 jyldyń 2 shildesi men 1931 jyldyń 23 qyrkúıegi aralyǵynda tutqynǵa alynǵan 20 qaıratkerdi qamtyǵan bul saıası naýqan alashordashylarǵa qatysty júrgizilgen ekinshi aýqymdy shara edi.
M.Áýezovke «astyrtyn kontrrevolıýııalyq uıymnyń Tashkent fılıalynyń basshysy» degen aıyp taǵylady. Onymen birge Tashkent fılıalynyń músheleri retinde Isa Qashqynbaev, Jumahan Kúderın, Qoshke Kemeńgerov, Nashır Qojamqulov, Mustama Buralqıevter de atalyp, barlyǵy da tutqyndalǵan bolatyn. 1930 jyldyń 1 qazany kúni Almaty qalasynda Qazaq Avtonomııasynyń qurylǵanyna 10 jyl tolýyna oraı saltanatty jıyn ótip, BK(b)P Qazaq ólkelik komıtetiniń jaýapty hatshysy F.Goloekın kólemdi baıandama jasaıdy. Partııa jáne keńes belsendileri aldynda F.Goloekın tergeýdegi ultshyldardyń jaýaptaryna silteme jasaı otyryp, M.Áýezovti «Á.Bókeıhanov ıdeıalaryn júzege asyrýshy «alashshyl», «ońshyl», «ultshyl» dep aıyptaıdy.
Qazaqstandaǵy Erekshe Memlekettik saıası basqarmanyń tótenshe ókilettigi janyndaǵy úshtiktiń májilisi tómendegideı úkim shyǵardy: «№2370 is boıynsha: Áýezov Muhtar – úsh jyl konlagerge qamalsyn, ýaqyty 1930 jyldyń 8 qazanynan bastap eseptelsin. Ermekov pen Áýezovtiń úkimi shartty dep eseptelsin». Repressııalyq mashına toqtaýsyz jumys istep, taptyq, ultshyldyq, memleketshildik, táýelsizdik týraly oı aıtqan jandardy jazalaý derti meılinshe asqynyp turǵan tusta salystyrmaly túrde mundaı jeńil úkimniń shyǵýy shyn máninde zor jeńis bolatyn. Osy úkimniń arqasynda 1932 jyldyń 20 sáýirinde bir jyl jeti aı qamaýda bolǵan M.Áýezov bostandyqqa shyǵady.
Muhtar Omarhanuly 15 jyl boı «Abaı joly» atty óziniń 4 tomdyq dańqty tarıhı romanepopeıasyn jazdy. Munyń «Abaı» atalǵan birinshi kitaby 1942 jyly, ekinshisi 1947 jyly jaryq kórdi. Orys tiline aýdarylǵan. «Abaı» romanynyń eki kitaby 1949 jyly 1dárejeli KSRO Memlekettik syılyǵyn aldy. Tórt kitappen bitken epopeıa 1959 jyly Lenındik syılyqqa ıe boldy. «Abaı joly» 30 tilge aýdarylyp, dúıim dúnıe oqyrmanynan óte joǵary baǵa aldy. Ádebı eńbegi úshin jazýshy 1957 jyly Lenın ordenimen marapattaldy. 1961 jyly 27 maýsymda qaıtys bolǵannan keıin, respýblıka úkimetiniń qaýlysymen Qazaq KSR ǴA Ádebıet jáne óner ınstıtýtyna, Qazaqtyń memlekettik akademııalyq drama teatryna Muhtar Omarhanuly Áýezovtiń esimi berildi.
