Dın — ärqaşan adamzat ömırınde maŋyzdy röl atqaruşy qūbylys. Eger bız dınder arasyndaǧy dialogty aitatyn bolsaq, onda Älemdık jäne dästürlı dınder liderlerınıŋ Sezınıŋ mänı äldeqaida keŋ ekenın baiqaimyz. Sebebı, naq osy dındermen bailanysty örkenietterdıŋ, mädenietterdıŋ, halyqtardyŋ dialogy maŋyzdy.
Dındı saiasi qūral retınde paidalanu - halyqaralyq zorlyq-zombylyqqa negızdelgen dıni ekstremizm men terrorizmnıŋ örşuıne sebep bolyp otyrǧanyn jäne dästürlı lokaldy etnikalyq, dıni qūndylyqtarǧa öz zalaly men ziianyn tigızıp jatqanyn bılemız.
Dıni negızdegı qaqtyǧystar älemnıŋ saiasi kartasynda älı de joiylǧan joq. Keide basqa dinamikaǧa ie bolyp, eskı qaqtyǧystar jaŋa geografiialyq alaŋdarǧa köşıp, jaŋa keiıp pen formalarǧa ie bolyp jatyr.
Al būl rette Qazaqstannyŋ Älemdık jäne dästürlı dınder liderlerınıŋ Sezderın, halyqaralyq saiasattaǧy Astana prosesı degen atauǧa ie bolǧan Siriia mäselesı boiynşa kelıssözderdıŋ ūiymdastyruşysy retındegı äleuetı men täjıribesı ülken.
2022 jyly 14-15 qyrküiek künderı elordamyzda Älemdık jäne dästürlı dın liderlerınıŋ kezektı VII sezı öttı. Elımızde är üş jyl saiyn dästürlı türde ötkızılıp otyrǧan halyqaralyq jiynnyŋ osy jolǧy taqyryby Älemdık jäne dästürlı dınder liderlerınıŋ pandemiiadan keiıngı kezeŋdegı adamzattyŋ ruhani jäne äleumettık damuyndaǧy rölıne arnaldy.
Memleket basşysy Qasym-Jomart Kemelūly atap ötkendei, «būl forumdy ötkızuge Qazaqstannyŋ bastamaşylyq etuı beker emes. Sebebı qazaq jerı ǧasyrlar boiy Batys pen Şyǧystyŋ arasyndaǧy köpır bolyp keledı. Osynda, iaǧni Ūly dala törınde nebır alyp köşpelı imperiialar ömır sürgen. Dıni ūstamdylyq – olardyŋ bärıne ortaq sipat.
Sezdıŋ ötkızıluı – elımız ben bükıl älemde dialog pen yntymaqtastyqty nyǧaitudy közdeitın Qazaqstan saiasatynyŋ maŋyzdy baǧyty. Būǧan deiıngı forumdarda qabyldanǧan deklarasiialarda qandai ideialardyŋ atyn jamylǧanyna qaramastan radikalizm, zorlyq-zombylyq pen qaqtyǧystar ärdaiym synǧa alyndy. Qazırgı kürdelı jaǧdaida dıni köşbasşylardyŋ bır üstel basyna otyryp, kez kelgen qaişylyqty eŋseretın ızgı amaldyŋ ülgısın küllı älemge körsetuı asa maŋyzdy».
Bırneşe mäsele anyq körsetılgen deklarasiiada dınnıŋ negızgı missiiasyna qatysty öte maŋyzdy jait anyq aitylǧan.
«Bız, ekstremizm, radikalizm, terrorizm jäne zorlyq-zombylyq pen soǧystardyŋ barlyq basqa türlerı, qandai sebepter men maqsattar bolsa da, şynaiy dınge eşqandai qatysy joq jäne olardy tübegeilı qabyldamau kerek dep sanaimyz» delıngen deklarasiiada. Bügıngı taŋda islomofobiia mäselesı älemde ötkır tūrǧany belgılı.
İslamdy jamylǧan jat aǧymdar tarapynan jasalyp jatqan türlı qauıptı ekstremistık, terrorlyq qimyldar, oqiǧalar – şynaiy islam dınıne küie jaǧuda. Äsırese, batysta islamofobiia jaǧdaiy örşıp tūr. Älemdık jäne dästürlı dınder liderlerı Sezı men Sezd qorytyndysy boiynşa qabyldanǧan Deklarasiianyŋ maŋyzdylyǧy sol, maŋyzdy qūjat dınnıŋ negızgı mındetterıne älem nazaryn audaryp qana qoimai, dünie jüzın qantögıssız älem qūruǧa ündep otyr.
Qazaq halqynda «Bır kün ūrys bolǧan üiden qyryq kün bereke ketedı» degen maqal bar. Eşqandai adam öz otbasynda ūrys-kerıs, qantögıs bolǧanyn qalamaidy. Endeşe, ärbır memleket ortaq Otanymyz bolǧan jer ǧalamşarynyŋ bır bölşegı emes pe?!
Jer betıne beibıt ömır ornatu – küllı adamzattyŋ qajettılıgı. Būl – ortaq kelısım men özara tüsınık aiasynda oryndalatyn ıs. Kez-kelgen kelıspeuşılık jaǧdai kelısımmen, danalyqqa negızdelgen dialog negızınde şeşıluı läzım. Jer betındegı ūlttar men ūlystar bır maqsatqa ūiysqanda älemde bereke ornaidy.
Jer betıne beibıt ömır syilau – adamzattyŋ öz qolynda. Qazaq elınıŋ bastamasymen ötıp kele jatqan Älemdık jäne dästürlı dınder köşbasşylarynyŋ alqaly jiyny adamzatty bırlık pen yntymaqqa şaqyratyn berekelı alaŋ bolyp kele jatqany – sonyŋ aiǧaǧy.
Qazırgı zamanui geosaiasat pen saiasi qūbylystar özgermelı sätte dialog alaŋdarynyŋ köptıgı men bedelı bız üşın ǧana emes, bükıl älem üşın maŋyzdy.
Atyrau oblysy Dın ısterı basqarmasynyŋ basşysy Qairolla Köşqaliev
