Qazaqstannyń memlekettik mektepterindegi balalardyń 64,2 paıyzy – fýnkıonaldyq saýatsyz, - depti dúnıejúzilik banktiń sarapshylary. Siz bunymen kelisesiz be?
Jaǵdaıymyz shynymen osyndaı nashar ma? - depti bir jýrnalıst dos.
- Iá, kelisemin. Odan da aýyr bolýy múmkin desem, má, shynymen be? Nege?- deıdi. Sebebin taldap kóreıik.
- birinshiden, jalǵan esep, ótirik paıyz qýý. Úsh jylǵa jýyq mektep dırektory bolǵanda №90 gımnazııada bilim sapasyna qatty mán berdik. Biraq Kúndelik.kz-tegi bilim sapasy boıynsha Astanadaǵy mektepterdiń ishinde eń tómen sapany kórsettik. Nege? Sebebi muǵalimderdi paıyz qýǵyzyp, bir sabaqtan úsh, bir sabaqtan tórt alǵandar bolmasyn dep ótirik sapa jasatpadyq, qatań túrde ádil baǵalaýǵa tyrystyq. Eki degen baǵaǵa da ruqsat berdik.
Esesine Bilim basqarmasynyń talaı jınalysynda taıaq jedik. Sol kezde mektepterdiń kórsetetin paıyzyna tań qalatynmyn. Sebebi biraz mekteptiń altyn belgisi men úzdigi QAZBILIM-ge UBT-ǵa daıyndyqqa kelgende mynaý qalaı úzdik oqýshy deıtinmin.
Keıin biraz mekteptiń qaǵazdaǵy bilim sapasyn kórgende, paıyzdyq jarysyn kórgende jaǵamdy ustadym da qoıdym. Al sol mektepterge syrttaı táýelsiz baǵalaý júrgizseń, otyn bolary anyq edi. Ókinishke qaraı, bul aýrý búkil óńirde bar.
Bárinde soıalıstik jarys. Bul qoldan jasalǵan ótirik sapalar túbimizge jetedi.
Sebebi eń aýyry - balam 4-5-ke oqyp jatyr dep ata-ana aldanady.
- ekinshiden, 2-3 aýysymdy mektepter, syıymdylyǵyǵan áldeneshe ese artyq otyrǵan mektepter memlekettik standartty da tolyq oryndaýy qıyn. Sol úshin oqýshylar jappaı qosymsha sabaqqa júginedi. Al aqyly qosymsha bilimge bireýdiń shamasy kelse, bireýdiń shamasy kelmeıdi...
- úshinshiden, sapaly bilimge túrtki bolatyndardyń sapasy. Oqýlyq sapasy, baǵdarlama sapasy, kadr sapasy. Bizde bul sapalar aýyr. Bilim sapasy qashan da muǵalim sapasynan bıik bolmaıdy. Bilim sapasy baǵdarlama, oqýlyq, ádisteme sapasynan bıik bolmaıdy.
Ókinishke qaraı, bizde bular da shynaıy sapadan góri jalǵan reıtıng pen bitpes qaǵazdaǵy kereksiz kórsetkishke beıimdelgen.
Biz barlyq salada jaýyrdy jaba toqyp kele jatyrmyz. Biz barlyq salada ótirikke batyp qaldyq. Sondyqtan dúnıejúzilik banktiń 64,2%-yna tańǵalamyz. Áıtpese, álemdegi eń qarapaıym emtıhan qataryna kiretin UBT-da 140 baldan 50 ball degen shektik baldy (negizi 50 ball shektik degen uıat 35%-y jalpy baldyń) 2022 jyly 33% oqýshy, 2023 jyly 17% jınaı almady. Al 11-synyp oqýshylary jappaı qosymshaǵa baratynyn eskersek, shynaıy bilim sapasynyń qansha ekenin elestetýge bolady.
Tórtinshiden, memlekette eshqandaı ádiletti syrttaı baqylaý joq. Bar syrttaı baqylaýlardyń ózin oıynshyq jasaıdy. Bireý bilip turyp aldaıdy, bireý aldanǵanyn bilip turyp aldanady. Ekeýi de bir-birine qarap qoıyp, bilim sapasy durys dep otyrady.
Memlekettik emtıhannyń ózin adal, taza ótkizetin qaýym neken-saıaq. Memlekettik emtıhan, syrttaı baqylaý bolady dese, oqýshylar apaılar kómektesetin emtıhan dep senedi.
Jalpy, bizde shynaıy bilim sapasy týraly oılanatyndar óte az. Bári tynysh bolsyn, eshkim shýlamasyn degenmen ómir súredi. Ókinishke...
Osydan shyǵady da, qoǵamdy biliksizdik jaılaıdy...
Quzyrly organdarǵa unamasam da, shyndyq osy. Taǵy biraz nárse aıtýǵa bolar edi, oǵan tilimdi osy jerden tisteı salaıyn.
