Qyzyljardaǧy qazaq mektebınıŋ azdyǧy oǧan degen qajettılıktıŋ körsetkışı me, älda basqa sebebı bar ma?
2023 jyly Mäjılıs deputaty Nartai Särsenǧaliev Soltüstık Qazaqstan oblysyndaǧy mektepter jaily alaŋdauşylyq bıldırıp, öz paraqşasynda bırneşe maŋyzdy mäselenı kötergen bolatyn.
Deputat ūsynǧan derekterge säikes, oblysta 454 mektep jūmys ısteidı, onyŋ ışınde 112-sı – qazaq mektebı, 246-sy – orys mektebı, al 96-sy – aralas mektepter. Sonymen qatar, resmi mälımetterge süiensek, oblystaǧy 72 360 oquşynyŋ tek 18 447-sı ǧana qazaq tılınde bılım alady.
TILDER BASQARMASYNYŊ JAZYǦY NE?
Memlekettık tılde oquǧa degen niet, äsırese Soltüstık Qazaqstan oblysynda bäseŋ ekenı älı künge deiın baiqalady. Būl turaly tıl janaşyry, Qyzyljar tūrǧyny da aşyp aitty.
"Oblys halqynyŋ 35-38 paiyzyn qazaqtar qūraidy. Petropavl qalasynyŋ otyz paiyzǧa juyq tūrǧyny – qazaq. Qalada şamamen qyryq mektep bolsa, sonyŋ altauy ǧana qazaq mektebı. Osydan-aq, paiymdauǧa bolady. Byltyrǧy statistikaǧa säikes, 9600 qazaqtyŋ balasy orys mektebınde, orys synybynda otyr. 9600 bala degen tügeldei on mekteptıŋ oquşylary ǧoi», - deidı Janat Mūhammedjan.
Ol būl mäselede Tılderdıŋ damytu basqarmasynyŋ jūmysy toqtatylǧany dūrys bolmady dep esepteidı.
«Qaraǧandy, Taldyqorǧan qalasynda, bırneşe oblysta Tılderdı damytu basqarmasy bar. 2018 jyly bızde osy basqarmanyŋ jūmysyn toqtatyp tastady. Sodan soŋ būl salada kerı ketu prosesı bastaldy. Mysaly, 2001-2010 jyldarǧa arnalǧan Tılderdı damytudyŋ jospary, 2011-2020 jylǧa arnalǧan jiyrma jyldyq baǧdarlamalar boldy. Sol uaqyt boiy jasalǧan jūmystar qazır kerı ketıp jatyr. Tılge bailanysty mäsele köp. Bızde ekı audan bar. Ekı audanda bır ǧana qazaq mektebı bar. Ol audanda şamamen elu auyl bolsa, ortaq bır ǧana mektep bar dep elestete berıŋız. Al būl mäselemen ainalysatyn Tılderdı damytu basqarmasy joq. Sol sebepten osyndai mäseleler qordalanyp qalǧan», - deidı belsendı.
«ÖLSEM DE BALAMDY ORYS SYNYBYNA BERMEIMIN»
Janat Mūhammedjan qazırgı qalyptasqan ahualdyŋ taǧy bır sebebın aitty.
«Bızde bügıngı küngı problema - bala tılınıŋ orysşa şyǧuy. Ekınşıden, qaladaǧy köp ata-ananyŋ on bes paiyzy ǧana qazaqşa oilaidy, söileidı. Al qalǧan on bes paiyzy äiteuır jürgen qazaq", - deidı Janat Mūhammedjan.
Äleumettık jelıde @n_senberinde paraqşasynda osy mäselege qatysty arnaiy jazba jariialanǧan.
«Soltüstık Qazaqstan oblysynyŋ ortalyǧy — Petropavlda qazaq tılınde oqytatyn mektepter sany orys mektepterınen ekı ese az. Onyŋ sebebı anyq siiaqty. Petropavl — Qazaqstandaǧy qazaqtar ülesı jalpy qala tūrǧyndary ülesınde basym ūltqa ainalmaǧan jalǧyz öŋır. Resmi derek boiynşa, qala tūrǧyndarynyŋ 50 paiyzy — orystar, 35 paiyzy — qazaqtar. Degenmen qaladaǧy qazaq balalarynyŋ 40 paiyzdan astamy ata-analarynyŋ şeşımımen orys tılınde bılım alady. Būǧan ne sebep?» - delıngen jazbada.
«Balalar köbı gadjetterge beiım ǧoi, multfilmder, balalarǧa arnalǧan videolar köp köredı. Multfilmderdıŋ köbı orysşa tılde, orys däsürı men batys mädenietın köptep därıpteidı. Sonyŋ saldarynan balalar orys tılın tua sala mengerıp, ata analary qazaq tılı bazasyn üiretse 2 tılde söileitın bala bolady, al eger ata analardyŋ qazaq tılın bılmei nemese üiretetın uaqyty men qalauy bolmasa bala orys tılde söileidı dep sanaimyn», - dep jazba astyna @sarsenbai_mt esımdı oqyrman öz oiyn qaldyrǧan.
Al @madinatx esımdı oqyrman:
«Üidegıderdıŋ bärı orysşa söilegen. Bıraq menı qazaq synybyna jıbergen. Al menen keiın tuǧan balalar orys synybynda bılım alyp jatyr. Qazır 4 kurstamyn, qazaq tılınde oqimyn. İä, keibır kezderde qiyn boldy. Degenmen, ölsem de bolaşaq balalarymdy orys synybyna bermeimın», - dep jazǧan.
Būǧan «Sovet odaǧyn aŋsaǧannan şyǧar», - dep @janibek_nurysh degen tekpen Instagram qoldanuşysy pıkır qaldyrǧan.
Symbat Nauhan
«Adyrna» ūlttyq portaly
