Panfılov aýdanyndaǵy Penjim aýylynyń ataýy onomostıkalyq komıssııanyń sheshimimen Atameken dep ózgertilmek. Jaǵymdy jańalyq týraly aýdan ákimi Marat Saǵymbek ótken aptada jýrnalısterge aıtyp berdi.
Almaty men Taldyqorǵan qalasynyń bir top jýrnalısteri Panfılov aýdanyna press-týrǵa barǵan bolatyn. 1 ǵasyrlyq tarıhy bar aýdannyń búgingi jaǵdaıymen tanysyp, el turmysyn kórip qaıtty. Jýrnalısterdi aýdan ákimi kútip alyp, alǵa qoıǵan jospar men sheshimin kútken máselelirimen bólisti.
Aıta keteıik, Marat Saǵymbek 2022 jyldyń naýryz aıynda Panfılov aýdanynyń ákimi bolyp taǵaıyndaldy. Eńbek jolyn osy aýdanda qurylysshy bolyp bastaǵan Marat Rahymberdiulynyń alǵa qoıǵan jospary kóp. Ony ákim jınalys barysynda aıtyp berdi.
“ANA MEN BALA ÓLIMI KÓP”
Halyq sany jaǵynan da, ekonomıkalyq kiris jaǵynan da Jetisý oblysynda kósh bastap turǵan aýdanda medıına aqsap tur. Ákimniń aıtýynsha, aýdanda ana men bala ólimi kóp. Sondyqtan kele sala, jeńin túrip, qolǵa alǵan jumysy densaýlyq saqtaý salasy bolǵan. Aýyrǵanda qala jaǵalap, dertine shıpa izdep ketetin turǵyndar úshin aýdanǵa jańa aýrýhana salmaq. Zamanǵa saı jabdyqtap, jańa tehnologııalarmen tolyqtyrý úshin asa uqyptylyq qajet ekenin de aıta ótti. Al óńirdegi úsh úlken aýrýhananyń biri - Jarkentte salynady.
Sondaı-aq, denine saýlyq izdegen jandar úshin bıyl Túrkııadan bilikti degen 6 maman shaqyrǵan. Olar tájirıbe almasyp, turǵyndardyń densaýlyǵyn tegin qarap ketken. Munymen aýdannyń medıınasy damyp ketpese de, aldaǵy ýaqytta densaýlyq salasyn kóterýge barynsha at salysatynyn aıtty, ákim.
«AÝDANDAǴY 45 MEKTEPTIŃ 15-INE KÚRDELI JÓNDEÝ KEREK»
“Bilimdi urpaq – el bolashaǵy” deımiz. Al bilim balaǵa sapaly sińýi úshin mektep te zamanaýı bolǵany durys. Zamanaýılyǵy bylaı tursyn, aýdanda “qulap qalmasa eken” degen mektepter de kezdesedi.
Panfılov aýdanynda 50 mektep bolsa, onyń qyryq besi orta, tórteýi bastaýysh, bireýi arnaıy mýzykalyq mektep. Ishinde tipti, 50 jyldan asqan mektepter de bar.
Ákimniń aıtýynsha, Panfılov aýdanyndaǵy shekaralyq aýyldardaǵy mektepteriniń jaǵdaıy múshkil. Tipti, Suptaı aýylynda balalar burynǵy balabaqshanyń ǵımaratynda oqıdy. Munda tamaq ishetin ashana, sport zaldyń joqtyǵyn qospaǵanda, qosymsha sabaq ótetin synyptar da joq.
“Sadyr aýylyndaǵy jaǵdaı da máz emes. Aýdanǵa ákim bolyp kelgenime bir jyl tórt aı boldy. Osy aralyqta úsh mektepti paıdalanýǵa berdik. Bul maqtanýǵa turatyn kórsetkish. Bireýi shekaralas aımaqta ornalasqan Basqynshy aýylyndaǵy mektep, ekinshisi Qońyróleń aýyldyq okrýgine qatysty Bóribaı bı aýyldaǵy mektep. Sol aýyldaǵy bilim ordasy Álıhan Bókeıhannyń atynda. 1936 jyly salynǵan. Bir jyldyń ishinde mektep turǵyzylyp, paıdalanýǵa berildi. Úshinshisi Ábilhan Qasteev atamyzdyń kindik qany tamǵan Shejin aýylynda salyndy. Buǵan deıingisi 50-jyldary kolhozdyń tusynda paıdalanýǵa berilgen. Jaǵdaıy múldem qıyn bolatyn. Túgel súrip tastap, jańadan saldyq», - deıdi Marat Saǵymbek.
Odan bólek, ákim 45 mekteptiń 15-i kúrdeli jóndeýdi qajet ekenin aıtty. Aıtýynsha, Almaly aýyly Altyúı aýylyndaǵy Ábilhan Qasteev atyndaǵy mektep 1971 jyldan beri qoldanysta.
Aýdan ortalyǵy Jarkenttiń ózinde 9 mektep bar. Sonyń tórteýi kúrdeli jóndeýdi qajet etedi. Al Jambyl atyndaǵy mektep syıymdylyǵy 1000 balaǵa arnalǵan. Biraq 2000 oqýshy oqıdy eken.
Baýyrjan Momyshuly atyndaǵy mekteptiń de jaǵdaıy máz emes.
Ákim Marat Saǵymbek buǵan deıin basshylar shekaralyq aýyldarǵa kóńil bólmegenin aıtady. Tipti, bilim salasynda jemqorlyq ta bolǵan. Sondyqtan aldaǵy ýaqytta aýdannyń bilim sapasyn arttyryp, olqylyqty túzetý úshin «Jaıly mektep» baǵdarlamasy boıynsha Jarkent óńirine buryn-sońdy bolmaǵan bilim ordasyn salmaq.
Jańa mektepti BI Group kompanııasy qolǵa alyp, qala shetinen 1200 oqýshyǵa arnalǵan úsh qabatty ǵımarattyń qurylysyn bastap ketken. Joǵary jáne tómengi synyp oqýshylaryna arnalǵan eki sport zaly, 246 oryndyq akt zaly, fýtbol men oıyn alańdary bolady.
Sondaı-aq, aýdanda 12 memlekettik, 49 jekemenshik balabaqsha bar, balalar 100 paıyz qamtylǵan. Burynǵy qaraýsyz qalǵan ǵımarattardy aýdan kásipkerleri retke keltirip, ákimdikpen birlesip, qoldanysqa berýde.
KÁSIPKERLER TÝǴAN JERIN KÓRKEITÝDE
Jalpy aýdanda 29 mádenıet úıi, 11 klýb bar. Degenmen, jaǵdaılary máz emes. Aýdandaǵy Úlken Shyǵan aýylynda mádenıet úıi 2007 jyly órtenip, sodan beri áli kúnge deıin arnaıy ǵımarat salynbaǵan.
Panfılov aýdanynyń ákimi Marat Saǵymbek mádenıet úıin salý memleketke de, jekemenshikke de tıimsiz ekenin aıtady. Óıtkeni, qyrýar qarjy bólinip salynǵan ǵımarat, aıyna bir ret qoldanylyp, shań basyp turady. Al aýdannyń jyldyq bıýdjeti - 12mlrd teńge. Degenmen, ákim aýdan kásipkerlerimen birikken joba retinde usynysy baryn tilge tıek etti.
Aýdanda týǵan jeriniń gúldenýine bar kúshterin salyp júrgen kásipkerler jeterlik. Solardyń biri- atalǵan Úlken Shyǵan aýylynda qaraýsyz qalǵan ǵımaratty sport keshenine aınaldyrǵan eki dos, biri qazaq, biri uıǵyr. Bul sport kesheni 47 jyl ketpen shapqan, Soıalıstik Eńbek Eri Kúlásh Aıtjanovanyń ótinishi eken. Budan bólek, Penjim, Úsharal aýylynda da jańa sport kesheni boı kótergen.
Sondaı-aq, Jarkentte oblystaǵy eń úlken jemis-jıdek saqtaý qoımasy bar. 1000 tonnalyq qoımada almanyń birneshe sorty, bolgar buryshy, qyzanaq syndy jemister men kókónister saqtalǵan. 6000 tonna qoımanyń da qurylys jumysy júrgizilip jatyr. Aldaǵy ýaqytta jemis-jıdekterdi óńdirý boıynsha úlken ehtyń qurylysy bastalmaq. Bul kásipti aınaldyryp otyrǵan da osy mekenniń azamaty.
JÚGERINIŃ JAǴDAIY MÁZ EMES
Jarkent - júgeriniń otany. Jylda tonnalap júgeri ósirip, ony arnaıy «Jarkent krahmal zaýytyna» jóneltedi. Munda júgeri krahmaly, júgeri glıýteni, júgeri kebegi, júgeri maıy, júgeri torty, júgeri sıropy, maltoza sıropy, karamel sirnesi sekildi jıyrmaǵa jýyq ónim óndiriledi.
Alaıda, bıyl júgeri baǵasy kúrt tómendep, sharýalardyń eńbegin aqtamaı tur. Byltyr kılogramyn 126 teńgege satsa, bıylǵy baǵa – 60-70 teńgeden kóterilmegen. Al bıdaıdyń baǵasy - 80 teńge. Oǵan sebep - Reseıden kelgen 65 teńgelik bıdaı unynyń zaýyttarda tolyp turýy.
Sondaı-aq, Jarkenttegi iri zaýyttyń biri – «Ýnıversal» JShS. Bul jerde azyq-túlik ónimderi men hımııalyq zattardy oraýǵa arnalǵan qap shyǵarylady. ehqa shıkizat Atyraýdan keledi, taza Otandyq ónim. 400 adamdy jumyspen qamtyp otyrǵan kompanııa aıyna 5 mln qap tigip, shet elderge de eksporttaıdy.
Mine, jýrnalıster kórip qaıtqan jazıraly Jarkenttiń jaǵdaıy osy. Kópultty shekaralyq aýdannyń jańa ákimge artar úmiti kóp.
Dana Nurmuhanbet
“Adyrna” ulttyq portaly
