El turizmındegı eleulı özgerıster ekonomikamyzdyŋ damuyn eselei me?

2175
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2023/12/4e2f50cb-2656-4c12-9fab-c4e781dd133e.jpeg

Ekonomikasyn turizm salasy arqyly köterıp otyrǧan memleketterdıŋ köbı muhit nemese teŋız jaǧasynda ornalasqan jūmsaq klimatty aimaqtar. Tailand, Türkiia, Arab ämırlıkterı, Maldiv araldary qūmdy jaǧalauymen, jaǧymdy aua-raiymen turisterdı qysy-jazy qabyldaidy. Alaida, Fransiia joǧaryda atalǧandardyŋ bırıne ie bolmastan, saiahatşylar aǧylyp baratyn elder tızımınde köş bastap tūr. Turizm alpauyttaryna ainalǧan būl elder qomaqty qarjy bölıp, osy salany damytuda aldyna jan salmaidy. Bızdıŋ elımızde şe?

Soŋǧy üş jyl – el turizmınıŋ eŋ qarqyndy damyǧan kezeŋı deidı mamandar. 2021-de bastalǧan ışkı turizmdegı qarqyndy ösu – el ükımetınıŋ osy salaǧa basa nazar audaruyn talap ettı. Ūlan baitaq jerımızdıŋ körıktı aimaqtary men tarihi nysandary  jyl sanap Qazaqstandyqtardyŋ ǧana emes, şeteldıkterdıŋde qyzyǧuşylyǧyn arttyrdy. Saiahattaudy jany süietın jandar turizm salasyndaǧy jaŋalyqtar men jeŋıldıkterdı qanşalyqty bıledı? Biyl saiahat salasyndaǧy sandar köŋılden şyǧa ma? Jyl soŋynda jazylǧan josparlarǧa köz jügırtıp, nätijelı eŋbektıŋ qorytyndysyn jasaiyq.

Karantin engızılgen ekı jyl älem boiynşa turizm salasyna ülken şyǧyn äkeldı. Şekara asyp saiahattau bylai tūrsyn, el ışındegı şekteudıŋ özı halyqtyŋ qol-aiaǧyn bailaǧany belgılı. Degenmen, 2021 jyldan bastap el ışındegı saiahattau körsetkışı bır demde köterıldı. 2022, 2023 jyldarda turistter sanynyŋ kürt öskenı Qazaqstannyŋ qyzmet körsetu sapasynyŋ şetelden tömen emestıgınıŋ dälelı şyǧar. Turizm salasynyŋ alpauyttarymen terezemız teŋ tūr dep aita almaimyz, alaida, aldyŋǧy jyldarmen salystyrǧanda közge körınetındei ülken nätije bar. Atqarylǧan ıster az emes, olarǧa köz jūma qarap, el turizmıne qol sılteuge bolmaidy.

Qytai men Europa elderınde 200 jyldyq tarihy bar agroturizm salasy bügıngı taŋda trendke ainaldy. Altyn besık sanalatyn auylǧa saiahattaudy sänge ainaldyru - bızdıŋ elımızde de özektı. Mysaly, biyl Maŋǧystau, Türkıstan oblystaryna agroturizm baǧytyn damytu üşın aqparattyq turlar ūiymdastyrylypty.

2023 jyldyŋ süiınşı jaŋalyǧy auyl turizmınıŋ älemdık baiqauda aldyŋǧy qatardan oryn alǧandyǧy. UNWTO (Bükılälemdık turisttık odaq) bas assambleiasynda Almaty oblysyndaǧy Saty auyly «BestTourismVillages» (Üzdık turisttık auyl) marapatyn jeŋıp aldy.  Sonymen qatar, şyraily şyǧystaǧy Qatonqaraǧai qalasy el tarihynda tūŋǧyş ret Green Destinations Top 100 Stories jahandyq reitingınen älemdegı ekologiialyq taza 100 üzdık eldıŋ tızımıne endı. Būl tızımde öŋırlerdıŋ taza, ädemı tabiǧat körınısterı ǧana emes, saiahatşylarǧa äser qaldyratyn mädeni erekşelıkterı de eskerıledı. Elımızdıŋ tarihi nysandarǧa bai ekenın alǧa tartsaq, demek ekoturizmdı damytuǧa nazar audaru kerekpız. Köşbasşy  turkompaniialar soŋǧy ailarda elımızdıŋ ekoturizmıne qyzyǧuşylardyŋ köbeigenın alǧa tartyp otyr.

Tılge tiek eter taǧy bır mäsele – sifrlandyru. Sandyq ǧasyrda ömır süretın onlain ömırde turizm salasy da sifrlandyru baǧytyna basa nazar audardy. Mysaly, guides.kazakhstan.travels saitynda bılım alyp, gid retınde

tırkeluge de bolady. E-guides bıryŋǧai ädıstemelık bazasy gidter men ekskursiia jürgızuşılerın tabuǧa, olardyŋ qyzmetın baǧalauǧa mümkındık beredı.Işkı turizm onlain akademiiasynda 77 modul boiynşa 17 kurs sabaq ötkızıldı. 40 trener oqytatyn onlain akademiia elımızdegı ekskursiia jürgızuşılerı men gid mamandaryn daiarlaudyŋ myqty mektebı.

Älbette, turizmnıŋ temır özegı – infraqūrylym. Bır jyldyŋ ışınde jasalǧan jūmys nätijesı jan quantady. Sebebı 2022 jyly 27 milliard teŋgege 28 infraqūrylymdyq joba jasalsa, 2023 jyly būl körsetkış bırneşe märte ösken. Biyl 85 infraqūrylymdyq joba qolǧa alynyp,  442.3 milliard teŋge paidaǧa asty. Memleket kömegımen 16 vizit ortalyǧy aşylsa, jeke investisiialar tartu arqyly taǧy toǧyz vizit ortalyǧy turistterge esıkterın aiqara aşty. Sūlu tabiǧat aiasynda demaludy trendke engızgen 38 glemping ortalyǧy qūryldy.

«Qazaqturizm» AQ soŋǧy aqparatyna süiensek, el ışınde halyqtyŋ otbasymen saiahattau körketkışı eselengen. Oǧan yqpal etken memleketık qoldau ekenı sözsız.  Sebebı, Kidsgofree jobasy arqyly ekı jastan 18 jasqa deiıngı kez-kelgen bala ışkı reistermen tegın ūşa alady. Saiahat barysynda äue biletterı tek eresekter üşın ǧana äue tölenedı. Balalar men jasöspırımder turizmı baǧytynda da biyl aitarlyqtai ösım bar.  Kidsgofree-dıŋ taǧy bır artyqşylyǧy tek bır eresek adammen bırneşe bala tegın ūşa alady. Joba ıske qosylǧaly saiahattaǧan balalar sany 3.4 myŋ jandy qūraidy. 2022 jyly 1500 balaǧa 76.2 million subsidiia bölınse, 2023 jyldyŋ 20 qaraşasyna deiın 892 ötınım oŋ qabyldanyp, 1903 bala tegın saiahattap ülgergen. Oǧan memleket tarapynan 85 million teŋge tölendı. Balalardyŋ eŋ köp saiahattaǧan baǧyttary: Alaköl, Almaty, Maŋǧystau öŋırlerı.

Turizm salasynda biznes bastaudy maqsat etken käsıpkerlerdı de ūmytpauymyz kerek. Turizmdegı qyzmet körsetudı jasaityn solar emes pe? Memleket tarapynan käsıpkerlerge de jaqsy jeŋıldıkter qarastyrylǧan. Turistık käsıp bastasaŋyz onyŋ qūrylysyna jäne oryndaluyna ketken şyǧynnyŋ 10%-ın memleket ötep beredı. Biyl jergılıktı bilık 11 ötınımdı qabyldap, 181.6 million teŋge qarjyny käsıpkerlerge qaitaryp berdı. Al eger saiahattau maqsatynda, turistık nysandarǧa saiahatşylardy jetkızu üşın kölık alatyn bolsaŋyz, memleket tarapynan 25%-ın ötep aluǧa mümkındıgıŋız bar.  

Halyqtyŋ qamy üşın qolǧa alynǧan memlekettık baǧdarama, ökılettı organ öz ülesın qosyp jatyr. Ludomaniia boiynşa oiyn biznesı men lotoreia qyzmetın memlekettık retteu boiynşa qyruar eŋbek atqaryldy, lisenziialar sany azaityldy. 2021 jylǧy berılgen 71 lisenziiadan biyl tek 28 lisenziia qaldy. Kazinolar sany 9-dan 5-ke deiın, bukmekerlık keŋseler 38-den 13-ke deiın, totalizatorlar 10-nan 2-ge deiın qysqartyldy.

Turizm – el ekonomikasynyŋ eleulı bölıgı. Körıktı jerlerımızdıŋ törtkül älege tanytyp, el turizmın damytu ärdaiym özektı bolyp qalady.

Pıkırler