Bügın Mäjılıs deputaty Qazybek İsa Ükımet basşysy Älihan Smaiylovqa biylǧy qalyŋ qar, qatal qystaǧy jylqy malynyŋ qiyn jaǧdaiy turaly “Aq jol” fraksiiasynyŋ deputattyq saualyn jariialady, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
Deputattyŋ aituynşa, jylqyǧa subsidiia berılıp, jylqy etın memlekettık satyp alu tızımıne engızu qajet.
«Jylqy maly qystan aman şyǧa ma? Biylǧy qalyŋ qar, qatty qys mal şaruaşylyǧyna oŋai tiıp jatqan joq. Būl äsırese, qazaq "er qanaty" dep baǧalaǧan jylqy malyna asa auyr tiiude.
1. Elımızdıŋ soltüstık öŋırlerınde jem-şöptıŋ tausylyp, dalada qardyŋ betı jappai mūz qūrsanyp, jylqylar tebındei almai, tolyqtai qolǧa qaraǧan, ölım-jıtım köp degen aqparattar kelude. Şarualar onsyz da jem-şöbı joq, jöndı subsidiia berılmeitın jylqy malynan aiyrylyp qalu qaupı bar. Öitkenı, jem-şöbı tausylǧan fermerler de, qoradaǧy malyna qaraǧan auyl adamdary da jylqyny arzan baǧada bolsa da, soǧym ornyna jappai satyp jatyr.
2. Aqmola oblysynyŋ bırneşe audanynda jylqy basynyŋ azaiyp bara jatqanyn aityp, dabyl qaqqandar köp. Zerendı audanyndaǧy Aqadyr, Vasilkov, Zarechnyi, Şaǧalaly siiaqty ondaǧan auylda jūrt jem-şöp tappai, qinalyp otyr. Aqköl audanynyŋ malşylarynyŋ jaǧdaiy da mäz emes. Şöptıŋ baǧasy tym şaryqtap ketıp, bır oramy 20 myŋ teŋgege deiın jettı deidı.
3. Būǧan basty sebep – jaiylym jäne şabyndyq jerlerdıŋ tapşylyǧy. Tıptı, jaiylym jerınen müldem aiyrylyp qalǧan köptegen auyldarda (Zerendı audanyndaǧy Aqadyr, Aiǧyrjal, Ortaq, Qoşqarbai, Razdolnyi, Küsep, Pervomaiskii) jylqylar qolǧa qarap tūr. Egındı eldıŋ ırgesıne deiın egıp tastaǧan. Janarmai qūny 300 teŋgeden asyp, aspandap ketken. Osyndai qys qyspaǧy men qiyn-qystaudyŋ kesırınen är auylda jylqylar ölıp jatqany, qolyndaǧy bar jylqysyn tūiaq qaldyrmai tügel satyp jıbergen fermerler jaily resmi basylymdar da jazuda», – deidı deputat.
Qazybek İsa Ükımet jylqyǧa subsidiia beru mäselesın qaita qarauy tiıs ekenın eskerttı.
«Bızde mal şaruaşylyǧynda qūs tūqymdaryna da, tıptı şoşqaǧa da subsidiia bar, al tört tülıktıŋ töresı jylqyǧa mardymdy subsidiia joq. 2023 jyly - jylqyǧa bar bolǧany 52,9 mln. teŋge bölınse, şoşqaǧa - 2,1 mlrd. teŋge bölıngen. Iаǧni, şoşqaǧa bölıngen qarjy jylqydan 40 esedei köp... Elımızdıŋ basym bölıgı jemeitın şoşqa etıne degen sonşalyqty erekşe qamqorlyqtyŋ syry nede? Biyl mal şaruaşylyǧy ükımetten müiız sūraimyn dep jürıp, qūlaǧynan airylatyn türı bar...
Öitkenı, 2024 jyldyŋ 1 qaŋtarynan bastap küşıne engen özgerısterge säikes, endı mal şaruaşylyǧyn subsidiialau tötenşe jaǧdai jariialanǧan nemese gidrometeorologiialyq qyzmet rastaǧan öŋırde ǧana, mal azyǧyn daiyndauǧa terıs äser etken aua raiynyŋ qalyptan tys jaǧdailary bolǧan kezde ǧana berıledı.
Sonda qalai, şarualar subsidiia alu üşın aua-raiy qaşan būzylady dep aspanǧa qarap otyruy qajet pe, premer Smaiylov myrza?
Būl şarttar sybailas jemqorlyq täuekelderın boldyrmau jäne şarualardy özderınıŋ mal azyǧyn daiyndauǧa yntalandyru maqsatynda engızılgen eken.
Būlai jemqorlyqty jeleu etıp, ükımettıŋ subsidiiany toqtatyp qoiunyŋ kesırı öte auyr bolatynyn eskertemız. Būl «Kebısın jamau üşın mäsısın kesıp alypty» degendei, kerı ketken mäsele bolǧaly tūr. Jemqorlyqty joiu kerek, ärine. Ol qūzyrettı organdardyŋ ısı.
4. Jaiylym mäselesı üşın memlekettık komissiia qūrylyp, jerdıŋ qanşalyqty, qalai jaratylyp jatqanyn tüpkılıktı tekserıp, naqty şeşu kerek!
Jylqy malyn qystan aman alyp qalu üşın Ükımetten şūǧyl keşendı şaralar kütemız», – dedı ol.
Ūqsas jaŋalyqtar
