Almatyda türkiialyq şoqaitanuşy ǧalym Äbdıuaqap Qaranyŋ «Keŋes Odaǧynyŋ Türkı älemı saiasaty» atty kıtabynyŋ tūsaukeserı öttı. Onda saiasatker, küresker Mūstafa Şoqaidyŋ maqalalary jinaqtalǧan.
Jiynda qairatker tūlǧasyn zertteu jäne jaŋadan şyqqan kıtaptyŋ basqa da tılderge audarylyp jatqany aityldy. Taǧy bır mūstafatanuşy ǧalym Baqyt Sadyqovanyŋ Äbdıuaqap Qaraǧa amanattaǧan syiyn kıtap avtory Mūstafa mūrajaiyna jetkızetının aitty.
Professor Äbdıuaqap Qaranyŋ qūrastyruymen Mūstafa Şoqaidyŋ 41 maqalasy tolyq bır kıtapqa toptastyrylyp, qūndy eŋbek tört tılde jaryq körgen bolatyn. Kıtaptyŋ tūsaukeserı Türkiia elınıŋ Ankara qalasynda ötıp, keiınnen Qazaqstanǧa da jettı. Qyzylorda qalasy men Astanada bolǧan kıtaptyŋ tūsaukeserı köptıŋ nazaryna ılıkken. «Keŋes Odaǧynyŋ Türkı älemı saiasaty» atty kıtabynyŋ tūsaukeserı Almaty qalasyndaǧy Farabi atyndaǧy Qazaqtyŋ Ūlttyq universitetınde öttı. Kıtap qazaq, orys, türık jäne fransuz tılderınde bölek-bölek jinaq retınde jariialanǧan.
«AǦYLŞYN TILINE DE AUDARDYQ»
Türkiianyŋ Mimar Sinan universitetınıŋ professory, ǧalym Äbdıuaqap Qara elge qazaq, türık, orys, fransuz tılderınde jaryq körgen Mūstafa Şoqai eŋbekterınıŋ basy qosylǧan kıtaptardy arnaiy äkelıp, tanystyrǧan räsımde bylai dedı.
- Men arnaiy Parijge baryp, Mūstafa Şoqai jazǧan 700-ge juyq maqalanyŋ foto-köşırmesın jasap aldym. Onyŋ 120-ǧa juyǧy fransuz tılınde jazylǧan. Keibır maqalalarǧa bır ǧasyr bolǧan. Keiın zertteuşıler men tarihşylardyŋ qyzyǧuşylyǧy artqannan soŋ kıtap retınde şyǧarudy jön kördım. Eŋ basty degen 120 maqalanyŋ ışınen 41 maqalany audaryp aldym. Derektıŋ būzylmauy üşın däl audarma jasadyq. Astyna maqala turaly derektı de berıp qoidyq. Būl kıtap şyqqannan keiın bır tuysyma qazaqşa jäne türıkşe kıtaptardy syiǧa tarttym. Olar «Bız tıldı jaqsy tüsınbeimız» dedı. Solai nege aǧylşyn tılıne audarmasqa degen ūsynys tastady. Germaniia, Fransiiadaǧy, Şvesiiadaǧy, bükıl Europadaǧy qazaqtardyŋ, halyqtyŋ oquy üşın aǧylşyn tılıne de audarma jasadyq. Ol da jaqyn arada şyǧady.
ÖZBEK JÄNE NEMIS TILDERINDE DE JARYQ KÖRMEK
Būl kıtapqa qyzyqqandar köp. Sonyŋ bırı – özbek jäne qyrǧyz halqy. Avtorǧa Taşkent pen Bışkekten kelgen
- Mūstafa Şoqai jabylǧan jaladan älı künge deiın aqtalmai jür. Mūnyŋ bır sebebı bızdıŋ qazaq tılınde jazuymyz. Al qazaq tılın tek bızdıŋ el ǧana oqidy. Bız mūny özgelerge tanystyra almaimyz. Menıŋ negızgı maqsatym – Şoqaidy jabylǧan naqaq jaladan aryltu. Sol sebeptı de kıtaptar türlı tılge audarylyp, älem halyqtarynyŋ oquyna mümkındık tuyp tūr, - dedı avtor.
ǦALYMNYŊ ǦALYMǦA SYIY MŪRAJAIǦA TABYSTALADY
Türkı älemınde eŋbegı zor Mūstafa Şoqaidy zertteuşı ǧalymdar Qazaqstanda sanauly. Tūlǧa eŋbekterın qazaq qyzdarynyŋ ışınde alǧaş zerttegen - ǧalym, professor, şoqaitanuşy Baqyt Sadyqova. Ol öz küşımen, öz qarjysyna, fransuz dostarynyŋ kömegımen, är türlı kezeŋderde, 5 kıtap jazyp, basyp ülgergen. Räsımge kelgen Mūstafa Şoqaidyŋ tuysy Gülbarşyn Zairova Äbdıuaqap Qaraǧa Baqyt Sadyqovanyŋ sälemın jetkızdı.
- Jaqynda Baqyt Sadyqova qatty syrqattanyp qaldy. Qolyn da syndyryp aldy. Sol sebeptı amanat etıp tapsyrylǧan bır qūndy eŋbegı bar edı. Myna suret – Tbiliside 1919 jyly Mūstafa men Mariianyŋ eŋ alǧaşqy, tüpnūsqa suretı. Osy suret Baqyt apaidyŋ üiınde ılınıp tūratyn. Ol kısı Mūstafa Şoqaidyŋ ūrpaǧy retınde jazu maşinkasyn, mörlerın ūrpaǧy retınde mūrajaiǧa tapsyrǧan. Endı osy qūndy syilyqty men apaidyŋ aituymen Äbdıuaqap Qaraǧa tabystasam deimın, - dedı Gülbarşyn Zairova.
Şoqaitanuşy, «Keŋes Odaǧynyŋ Türkı älemı saiasaty» atty kıtaptyŋ avtory Äbdıuaqap Qara būl baǧaly mūrany Astana qalasyndaǧy №51 Mūstafa Şoqai atyndaǧy mektep gimnaziiasynda aşylǧan mūrajaiǧa tabystaudy jön sanady. Endı suret Astana qalasyna jetkızıletın bolady.
Sondai-aq prezentasiia barysynda Mūstafa Şoqaidyŋ ekı bırdei tölqūjaty jaqyn arada Qazaqstanǧa keletını aityldy. Ol da Astanadaǧy muzeige tabystalmaq.
Symbat Nauhan
«Adyrna» ūlttyq portaly
