7 nauryzda Reseide FQQ (federaldyq qauıpsızdık qyzmetı) «laŋkestıkke oqtaldy» degen sezıkpen qazaqstandyq qos azamattyŋ közın joiǧanyn jariialady. Olar 38 jastaǧy Jänıbek Tasqūlov pen 35 jastaǧy Säbit Äşıraliev ekenı anyqtaldy. Jurnalister Daniiar Moldabekov pen Dilara İsa olar turaly zerttep, keibır aqparatty jariia ettı. Tolyǧyraq materialda.
7 nauryz künı FQQ "Mäskeudegı sinagogaǧa jasalmaq şabuyldyŋ aldyn aldyq" degen jeleumen bolǧan yqtimal atysta Qazaqstannyŋ ekı azamaty qaza tapqanyn jariialaǧan. Reseidıŋ arnaiy qyzmetı laŋkestık ärekettıŋ aldyn aldyq degen.
FQQ mälımetınşe, «Vilaiat Horasan» (Horasan uälaiaty) tobynyŋ (İslam memleketınıŋ auǧanstandyq tarmaǧy. Olar qazırgı bilık basyndaǧy Talibanǧa qarsy) müşelerı Mäskeudegı sinagogaǧa qaruly şabuyl jasamaq bolǧan körınedı. Mälımetke qaraǧanda olar Kaluga oblysyndaǧy jeke üilerdıŋ bırınen tabylǧan. Tūtqyndau kezınde küdıktıler qarsylyq körsetıp, oqiǧa soŋy qantögıspen aiaqtalǧany aityldy.
Sol künı taŋǧy mezgılde Kalugadaǧy Koriakov auylynda FQQ men küdıktı islamşylar arasynda atys boldy degen Resei jaǧy. Saldarynan "laŋkestık äreketke daiyndaldy" degen ekı küdıktı – Qazaqstan azamattary, Jänıbek Tasqūlov pen Säbit Äşıraliev qaza tapqan. Qauıpsızdık qyzmetkerlerınıŋ aituynşa, olar Reseige aǧymdaǧy jyldyŋ 28 aqpanynda kelgen.
Jeke üige jasalǧan reidten keiın qauıpsızdık küşterı Makarov tapanşasyn, Kalaşnikov avtomatyn jäne jarylǧyş qūrylǧylardy jasauǧa arnalǧan daiyndamalardy tärkıledı.
Arnaiy qyzmet taratqan videoda atys kezı tüsırılmegen. Tek Kalaşnikov avtomattary men onyŋ qasynda jatqan mäiıtterdıŋ beinesı tarady.
Oqiǧanyŋ şyn-ötırıgı täuelsız aqparat közderı arqyly rastalǧan joq. Sondyqtan onyŋ Resei arnaiy qyzmetı habarlaǧandai sipatta örıstegenıne äzırge dälel joq.
FSB esebınde aitylǧan qos qazaqtandyqtyŋ qatysy bar degen laŋkestık «Vilaiat Horasan toby» – Auǧanstanda qandy qylmystar jasaǧan teroristık qauıptı ūiym. Būl ūiym 2021 jyldyŋ tamyz aiynyŋ soŋynda Kabul äuejaiynyŋ janynda, elde şeteldık äskerlerdı şyǧaru jürıp jatqan kezde 170 adamnyŋ ömırın qiyp, jüzdegen adamǧa ziianyn tigızgen ırı jarylysty ūiymdastyrdy. Al 2020 jyly osy toptyŋ sodyrlary Kabuldaǧy perzenthanaǧa şabuyl jasap, 25 adamdy sonyŋ ışınde jaŋa tuǧan närestelerdı de öltırgen bolatyn. Laŋkestık top Auǧanstandaǧy şiit hazarlaryna qarsy da bırneşe ret şabuyldar jasaǧan. 2016 jyldyŋ qaŋtarynda AQŞ Memlekettık departamentı «Horasan uälaiatyn» «terroristık ūiym» dep jariialady.
Resei Federaldyq qauıpsızdık qyzmetınıŋ baspasöz habarlamasynda islamşyl radikaldar dep keltırılgen ekı qazaqstandyq azamattyŋ ūstalǧan kezde qarsylyq körsetkenı aitylǧan. Alaida tuystary Tasqūlov pen Äşıralievtıŋ ekstremistık topqa qatysy bar degen derektı joqqa şyǧardy.
TASQŪLOVTYŊ TŪLǦASY
38 jastaǧy Jänıbek Tasqūlov – Türkıstan oblysy Saryaǧaş audany, Qyzyljar auylynyŋ tūrǧyny. Otbasyndaǧy üş balanyŋ tūŋǧyşy. Onyŋ artynda kämeletke tolmaǧan tört balasy qaldy. Ekeuı bastauyş synyp oquşylary, eŋ kışısı bır jasta.
Zertteudegı derekterge süiensek, Jänıbek Tasqūlov sūiyq travertin (qūrylys materialy) saudasymen ainalysatyn REAL TRAVERTINE kompaniiasynyŋ negızın qalauşy jäne direktory bolǧan. Ony kompaniiasy Şymkent qalasynda tırkelgen.
Al Statsnet derekqory tauyp bergen «Abdulaziz Tasqūlovtyŋ» Facebook profilındegı posttardyŋ basym köpşılıgı qūrylys önımderınıŋ jarnamasy. Sondai-aq, paraqşasynan - ölım men qiiamet künı turaly naşidter videolary baiqaldy. (naşid - mūsylmandyq än, negızınen muzykalyq aspaptarsyz oryndalady) Ol jerde qandai da bır zorlyq-zombylyqqa şaqyrular joq. REAL TRAVERTINE-nıŋ közge tüsken jarnamalarynyŋ ışınde eldegı eŋ tanymal aityskerlerdıŋ bırı Balǧynbek İmaştyŋ videosy bar.
Balǧynbek İmaş el jadynda tek aitys önerımen ǧana emes, kovid vaksinasynyŋ synşysy retınde tanymal. 2021 jyly qazır Qaŋtar oqiǧasyna bailanysty azaptau jäne jappai tärtıpsızdıkter ūiymdastyrdy degen aiyppen jabyq sot prosesınde ıstı bolyp jatqan Arman Jūmageldievke kezınde jyr arnaǧan. Al keiınnen Balǧynbek Armandy tanymaitynyn aityp jür. Balǧynbek İmaş ötken jyldyŋ küzınde deputat, sonymen qatar aitysker Rinat Zaiytovtyŋ
Terrorlyq äreketke qatysy bar degen FSB qūrbany Jänıbek Tasqūlovtyŋ kompaniiasy, aitysker Balǧynbek İmaştyŋ jarnamasynda satyp aluşylarǧa «onyŋ atynan kelse» jeŋıldık beruge uäde beredı:
«Assalaumaǧaleikum qūrmettı dostar, qūrmettı oqyrmandar! Men qazır Türkıstan oblysynda, Saryaǧaş audanynda, Qablanbek auylynda, Jänıbek aǧamyzdyŋ dükenındemın. Būl naǧyz sapaly travertin materialdary, olarmen bırneşe jyl jūmys ıstep kelemın. Kez kelgen ǧimaratty bezendırgıŋız kelse, sūiyq travertinnıŋ ärtürlı türlerı bar. Sapasyna kepıldık bar. Bız sızdıŋ üiıŋızdı salystyrmaly türde arzan baǧamen ädemı etıp jasaimyz. Sapa kepıldıgı üşın Real Travertine qūrylys materialdaryn tömen baǧamen satyp aluǧa bolady. Sondyqtan men sızdı önımdermen tanysuǧa şaqyramyn. Menıŋ atymnan kelseŋız 5% jeŋıldık alasyz. Nege tek bes? Öitkenı būl aǧaiyndardyŋ özderı halyqtyŋ jaǧdaiyn jeŋıldetu üşın materialdardy arzan baǧamen şyǧarady. Otandyq tauar öndıruşılerge qoldau körseteiık. Barşaŋyzǧa Allanyŋ nūry jausyn! Ömırıŋız mänge toly bolsyn! Naǧyz travertinnıŋ kömegımen kez kelgen ǧimarattaryŋyz ädemı bolsyn!» dedı Balǧynbek Tasqūlovtyŋ kompaniiasyn jarnamalaǧan videoda.
Sonymen qatar, Getcontact qosymşasynda Jänıbek Tasqūlovtyŋ nömırı (ol kompaniianyŋ mälımetter bazasynda da, äleumettık jelılerdegı profilındegı jarnamada da körsetılgen) türlışe saqtalǧan. Keibıreuler üşın «Djanibek», basqalary üşın «Abdulaziz», al bıreu üşın «Janibek» Travertin» nemese «Abdulaziz Travertin». Bır jazyluşy ony «Abdulaziz Şeih» dep saqtaǧan eken.
ÄŞIRÄLİEVTIŊ TŪLǦASY
35 jastaǧy Säbit Äşıraliev ta saryaǧaştyq. Jaŋatūrmys auylynda tūrǧan.
Tasqūlovpen bırge qaitys bolǧan Säbit Äşırälievtıŋ anasy Azattyq tılşısıne bergen sūhbatynda ūlynyŋ da qūrylys salasynda jūmys ıstegenın, bıraq ekı jıgıttıŋ tanystyǧy turaly eşteŋe bılmeitının aitty. Äşırälievtıŋ ekı äielı bolǧan. (Qazaqstan zaŋnamasy qos äiel aluǧa tyiym salady. Er adam mūsylmandyq ädet-ǧūryp boiynşa nekege tūrǧan boluy mümkın; elımızde mūndai odaqtardyŋ zaŋdy küşı joq. – Red.). Olardan tört balasy bar, ekeuı qazır jüktı. Jıbek joly auyldyq okrugınıŋ äkımdıgınde ärıptesterıne Äşıralievtıŋ elımızde tyiym salynǧan dıni aǧymdarǧa qatysuşylar tızımınde joq ekenı habarlandy.
«Ūlymnyŋ boiynan jaman qasietterdı baiqamadym. Ol bes uaqyt namaz oqityn. Ol da bız siiaqty namaz oqydy. Ol terrorist emes», - deidı anasy Älima Äşıralieva.
Tasqūlovtyŋ äpkesı Äigerım de aǧasy «terrorist boluy mümkın emes» dep sanaidy. «Azattyq» tılşısıne bergen sūhbatynda ol, aǧasynyŋ aqpan aiynyŋ soŋynda Reseige «Gazel» alu üşın ūşyp ketkenın aityp, ol jaqtan jük kölıgın alu arzanǧa tüsetının tüsındırgenın aitty.
«Soŋǧy ret ol äielı men balalaryna 5 nauryzda qoŋyrau şalǧan. Satyp alatyn kölık tappai jürgenın aityp, büiregıne suyq tigenıne şaǧymdanǧan. Balalaryna tättıler äkeluge uäde bergen edı. Terakt jasamaq bolǧan adam balalaryna būlai ümıt bermes edı», – deidı reseilık FSB öltırgen qazaqstandyqtyŋ äpkesı.
QAZAQSTAN BİLIGINIŊ REAKSİIаSY
Qazaqstan bilıgı būl oqiǧaǧa Ūlttyq qauıpsızdık komitetınıŋ tüsınıktemesı arqyly jauap berdı. Qauıpsızdık küşterı tergeudı «qoldanystaǧy yntymaqtastyq arnalary aiasynda Resei FSB-men tyǧyz bailanysta» jürgızıp jatqanyn mälımdedı.
«Būqaralyq aqparat qūraldarynda Reseide laŋkestık ärekettı ūiymdastyru äreketı kezınde reseilık küşterdıŋ ekı Qazaqstan azamatynyŋ közın joiǧany turaly aqparat jariialandy. Olardyŋ Qazaqstan azamattyǧyna ie ekenı jäne būl tūlǧalardyŋ Reseige ketkenı rastaldy. Būl faktı boiynşa Ūlttyq qauıpsızdık komitetı sotqa deiıngı tergeu jürgızıp jatyr. Tekseru qoldanystaǧy yntymaqtastyq arnalary aiasynda reseilık FSB-men tyǧyz yntymaqtastyqta jürgızılude», - dep atap ötken ŪQK basqa aqparat jariialauǧa jatpaitynyn atap öttı.
Qazırgı taŋda marqūmdardyŋ tuystary FSB öltırgen qazaqstandyq qos azamattyŋ denesın elge qaitaruǧa kömektesuın sūrap, olarǧa taǧylǧan aiypqa dälel keltırulerın talap etude.
Dina LİTPİN,
«Adyrna» ūlttyq portaly
