Qazaqstandyq azamattar jylyna 8 millard şylymnan 10 miliardqa deiın tūtynady. Osydan on jyl, iaǧni 2013-2015 jylmen salystyrǧanda soŋǧy jyldary ol 44%-ǧa ösken. Sarapşylar alkogol men nikotinge täueldılerdıŋ ne üşın köbeiıp jatqanyn qandai sebeptermen bailanystyratynyn da bılmeidı.
Soǧan qaramastan küres äldeqaşan qolǧa alyndy jäne jalǧasuda. Mäselen, temekı daqyldarynyŋ ösuın qysqartatyn negızdemelık konvensiia bar, arnaiy qoǧamdyq ūiymdarǧa biudjetten aqşa da bölınedı.
Mäselen, osydan on jyl būryn alkogol men şylymǧa qarsy şaralar üşın 200 million qarjy qarastyrylǧan. Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ aqparatyna süiensek, osynşama soma temekınıŋ ziianyn habarlau, onyŋ aldyn alu, qoǧamdyq oryndarda temekıge degen terıs közqarasty qalyptastyruǧa baǧyttalǧan. 2016 jyly şylym şegudıŋ aldyn alu boiynşa 4 äleumettık tapsyrys ornalastyrǧan. Däl osy jyly 61 ükımettık emes ūiym jalpy baǧasy 185 million teŋgeden asatyn 115 jobany jüzege asyrǧan.
Soŋǧy mälımetterge säikes, Qazaqstannyŋ eresek tūrǧyndarynyŋ şamamen 27%-y belsendı temekı şeguşıler bolyp tabylady. Būl eldıŋ ärbır üşınşı tūrǧyny temekı tūtynatynyn bıldıredı. Sonymen qatar statistika körsetkendei, Qazaqstanda şamamen erlerdıŋ 36%-y jäne äielderdıŋ 19% -y şylym şegedı.
Respublikalyq psihikalyq densaulyq ǧylymi-praktikalyq ortalyǧynda aǧymdaǧy jyldyŋ basynda alkogolge täueldı 90 946 adam esepte tūrǧan. Onyŋ 3,2%-yn 18-29 jas aralyǧyndaǧylar qūraidy. Būl statistika 2022 jylmen salystyrǧanda äldeqaida tömendegen. Jastardyŋ osyndai keselge duşar boluynyŋ mamandar ekı sebebın qarastyrady:
Bırınşıden, jastar arasynda koniak siiaqty spirttık ışımdıkter öte köp taraǧan. Kez kelgen meiramhana men köŋıl köteretın oryndardan būl susyndardyŋ keŋ assortimentın tabuǧa bolady. Olardyŋ kez kelgenınıŋ qūramynda belglılı bır mölşerde alkogol bar ekenı anyq.
Ekınşıden, alkogolderdıŋ qoljetımdılıgı men olarǧa degen agressivtı jarnama.
Psihologtardyŋ pıkırınşe, esırtkı men alkogol - qoǧamnyŋ eŋ ülken dertı. Būl täueldılık adamnyŋ jeke basyna emes, onyŋ ainalasyna da terıs äser etedı. Mas küiınde olar özderın basqara almai da qalady.
Qazaqstanda temekı şeguge jäne alkogoldı tūtynuǧa qarsy küres boiynşa bırqatar şaralar bar. Olardyŋ keibıreulerı mynalardy qamtidy:
- Kämeletke tolmaǧandarǧa temekı önımderı men alkogoldı satuǧa jäne taratuǧa tyiym salu.
- kafeler, meiramhanalar, kölık jäne basqa qoǧamdyq oryndarda temekı şeguge tyiym salatyn zaŋnama.
- Temekı önımderı men alkogoldık susyndarǧa jarnamalyq şekteuler engızu.
- Temekı şegu men alkogolizmge qarsy bılım beru nauqandary men baǧdarlamalaryn ötkızu.
- Temekı men alkogol turaly zaŋnamanyŋ saqtaluyn ünemı tekserıp otyru jäne baqylau.
- Temekı şegu jäne alkogoldı tūtynu turaly zaŋnamany būzǧany üşın qarjylyq aiyppūldar men jazalar.
