Tötenşe jaǧdai qyzmetkerı desek – sanaǧa bırden ört söndıruşı nemese qūtqaruşynyŋ beinesı sart etedı. Dese de, atalmyş maman ielerınıŋ qūzyrettılıgıne bırneşe funksiialar kıredı. Būl turaly ötken jolǧy materialymyzda tarqatqan bolatynbyz. Būl joly Almaty qalasynyŋ tqtenşe jaǧdai departamentınen elımızdegı TJ mamandyǧy jaily äŋgımelesken bolatynbyz
Tötenşe jaǧdai qyzmetkerı – kürdelı fizikalyq jäne moraldyq daiyndyqty qajet etetın qiyn ärı jauapty jäne qūrmettı mamandyq. Elımızde būl mamandyqtyŋ qanşalyqtu aktualdy ekenı jaily departament tüsındırdı:
“Qazırgı taŋda tötenşe jaǧdai qyzmetkerı mamandyǧy ülken sūranysqa ie bolyp jatyr. 2023 jyly 200 astam bos lauazymdar bolǧan, 2024 jyly 44 bos oryn bar. Köbı bılmeuı mümkın bıraq, jalpy ministrlıktıŋ qūramyna QR TJM Önerkäsıptık qauıpsızdık komitetı, QR TJM Azamattyq qorǧanys jäne äskeri bölımder komitetı, QR TJM Örtke qarsy qyzmet komitetı, QR TJM Memlekettık materialdyq rezervter komitetı, QR TJM vedomstvolyq baǧynysty ūiymdary:, "Seldenqorǧau qūrylys" ŞJQ RMK, "Qazaviaqūtqaru" AQ, "Azamattyq qorǧau salasyndaǧy ūlttyq ǧylymi zertteuler, daiarlau jäne oqytu ortalyǧy" AQ, "Qyzylorda temırjol auruhanasy" JŞS, "Seismologiialyq baiqau jäne zertteu ūlttyq ǧylymi ortalyǧy" JŞS komitetterı kıredı» dep jazdy Almaty TJD baspasöz qyzmetı bızdıŋ saualǧa.
Sonymen qatar, mamandyqtyŋ qiyn tūsyn atap, ömırıne qauıp töndırse de, erlık jasaityn mamandardyŋ da köp ekenın atap öttı:
«Mamandyqtyŋ qiyn tūstary ol: aua raiǧa qaramastan mezgılge qaramastan ırı örtterdı söndıru jäne adam ömırın qūtqaru. Sondai-aq bızde öz ömırın qaterge tıgıp, erlıkpen qaza tapqan, este qalǧan azamattar da bar. Mysalǧa keltırsek №6 mamandandyrylǧan ört söndıru bölımınıŋ bölımşe komandirı azamattyq qorǧau starşinasy Nurjaubaev Qairat. №1 mamandandyrylǧan ört söndıru bölımınıŋ ört söndıruşı-qūtqaruşysy azamattyq qorǧau kışı serjanty Daurenkulov Adil. Öz ömırın qaterge tıgıp ört söndıru kezınde qaitys bolǧan qyzmetkerler: №7 ört söndıru bölımınıŋ aǧa ört ört söndıruşı-qūtqaruşysy azamattyq qorǧau serjanty Kurmanbekov Arslan, №19 mamandandyrylǧan ört söndıru bölımınıŋ bölımşe komandirı azamattyq qorǧau starşinasy Uali Adilet”.
Dese de, elımızde TJ mamandaryn daiarlaityn jalǧyz ǧana oqu orny bar ekenı taŋǧaldyrdy. Ol - QR TJM Kökşetau tehnikalyq instituty.
«1973 jyly Kökşetauǧa Almatydan ört söndıru küzetınıŋ oqu jasaǧy köşırıldı, QR Işkı ıster ministrlıgınıŋ Ört qauıpsızdıgı basqarmasy mamandardy daiarlady, sol kezde oqu korpusynyŋ kursanttary köp ret kömekke kelıp, jüzdegen adamnyŋ ömırın saqtap qaldy. 1995 jyly mektep Qazaqstan Respublikasy Işkı ıster ministrlıgı Tötenşe jaǧdailar komitetınıŋ Kökşetau tehnikalyq instituty bolyp qaita qūryldy. 1998 jyldyŋ qaŋtar aiynda institutta syrttai oqu fakultetı aşyldy. Jyl saiyn 100 kursanttan qabyldaimyz. Plius 20 adam Resei men Belarusiiadaǧy beiındı joǧary oqu oryndaryna jıberemız» dep jauap berdı oqu orny saualymyzǧa.
Tötenşe jaǧdai tosynnan oryn alatyn tabiǧi apattarmen tıkelei bailanysty bolǧandyqtan, ondai uaqytta mamandardyŋ özındık ıreket etetın erejesı bolady. Mäselen olar:
“Ört kezındegı ıs-äreket algoritmı:
- Jauyngerlık kiımın kiiu
- Bailanys punktınen anyqtalǧan meken-jaiyn bılıp alu
- Ört söndıru avtokölıgımen bölımşeden qarauyl qūramymen şyǧu
- Örtke keşıkpei oqys oqiǧasyz jetu
- Örttegı barlyq mälımetterdı bılıp küşter men qqūraldardy jedel basqaru ortalyǧyna rasiia arkyly baiandau
- Örttı ūstap qalu ärı qarai taraluyna jol bermeu
- Eŋ bastysy- adam ömırın qūtqaru» algoritmımen jūmys ısteitınderın aitty.
Ūqsas jaŋalyqtar
