Abai atyndaǧy Qazaq ūlttyq pedagogikalyq universitetınde ūzaq jyldar boiy eŋbek etken belgılı ädebiettanuşy ǧalym, şeber ädısker, filologiia ǧylymdarynyŋ kandidaty, professor Serık Maqpyrūlynyŋ tuǧanyna biyl 80 jyl tolyp otyr. Ǧalymnyŋ şäkırtterı ūstazdaryn eske alady.
şyǧarady da özı taksige qol köteredı. Bıraq, nege ekenı belgısız maşinalar jaqyndap keledı eken de toqtamai, jürıp ketedı eken. Solai bıraz tūrǧan soŋ «Qoi, myna taksilerdıŋ toqtaityn türı joq, jür jaiau jetkızıp salaiyn- dep qyzdy üiıne jaiau şyǧaryp salǧan eken»,- dep aǧai äŋgımesın aiaqtady. Sodan bız, -«Aǧai, nege maşinalar toqtamaǧan? Almaty köşelerınde qol köterseŋ toqtaidy ǧoi!?»,- deimız. Aǧai «Jıgıt bır qolymen maşinany toqtatyp, ekınşı qolymen kete ber degen işaramen qolyn sermep tūrǧan eken»,- dedı. Bız duu küldık. Jıgıtter jaǧy «bıle jüretın eken»,- dep jatty...
ŪSTAZ ŪLAǦATY
2000 jyldyŋ qyrküiegı... Taŋǧy saǧat segız... Abai atyndaǧy qart QazŪPU, qasiettı qara şaŋyraq qūşaǧyn jaia, jastardy qarsy alyp tūr... Ūly Abaidyŋ oily közqarasy ärbır jasqa ösietın aityp, ülken ümıt artyp tūrǧandai... Terezelerden auditoriiaǧa älı de küz mezgılıne yryq bere qoimaǧan künnıŋ jaryq ta jyly säulesı enıp, ainalany nūrǧa bölep tūr. Saiabaqtan syzylta sairaǧan neşe türlı qūstardyŋ dauysy estıledı. Alystaǧy konditerlık fabrikadan kelgen şokolad iısı auada sezılıp tūr. Auditoriiada 50-60 şaqty bırınşı kurs bılım aluşylary... Bıreulerı kelıp, endı bıreulerı qateleskenın bılıp, dälızde basqa auditoriialardyŋ esıkterınen syǧalap, abyr-sabyr bolyp jatyr. Tereze jaqqa jaiǧasyp jatqan jastar jaŋa däpterlerımen bastaryn künnıŋ säulesınen kölegeilep otyr... Bırge oqimyz-au degen 10-15 şaqty bılım aluşy talasa-tarmasa, bırınşı qatarǧa jaiǧastyq... Jüregımız lüpıldep, bärımız de ömırımızdıŋ jaŋa kezeŋınıŋ bastaluyn taǧatsyzdana kütıp otyrmyz. Osy kezde aşyq tūrǧan esıkten qolynda taiaǧy bar jüzı jyly aǧai külımdep kırıp keldı. Bärımız ornymyzdan ūşyp tūra keldık. «Otyryŋdar», – degendei basyn izep, aǧai därısın bastap kettı... Özın Serık Maqpyrūly dep tanystyrǧannan keiın aǧai söz qūdıretı jönınde söz marjandaryn tögılte, körkem sözben kömkerılgen kestelı beinelerdı köz aldymyzǧa tüidektete töge bastady. Tıl bailyǧy, şūrailylyǧy, körkemdıgı, äserlılıgı – bärı-bärı Serık aǧaidyŋ oqyp otyrǧan därısınen tabylǧandai. Bız bolsaq tamsanyp, aǧaidyŋ är sözın jadymyzǧa qūiyp alǧymyz kelıp otyrǧandai... Qyzyǧy sol, Serık Maqpyrūly eşqaşan qaǧazdan därıs oqymaityn. Qolynda bırlı-jarym josparyn türtıp alǧan bır japyraq qaǧazyna anda-sanda köz salǧany bolmasa, nazarynyŋ bärı bılım aluşylarda bolatyn edı... Tılı sondai şūraily, äserlı ärı körkem edı... Bızge: «Kerek jerlerın ǧana türtıp alyp otyrarsyzdar», – deitın... Şırkın, bızge aǧaidyŋ är sözı ınju-marjan ıspettes, aitqan bır sözın qaǧazǧa tüsırmesek, erteŋ körkem söz tabiǧatyn tani almai qalatyndai bolyp körınetın... Serık Maqpyrūly bız üşın bügıngı tılmen aitqanda röldık model boldy, solai bolyp qala da beredı. Därıstı qalai oqu kerek, auditoriia nazaryn qalai özıŋe audaryp, baurap alu kerek, därıstı qalaişa qyzyqty ötkızu kerek, mıne, osynyŋ bärın Serık aǧaidan üirenuge bolatyn... Mūnymen qosa, Serık Maqpyrūly – adamgerşılık pen asqan parasattyŋ iesı edı... Aǧai şäkırtterıne ärqaşan janaşyrlyqpen, qamqorlyqpen qaraityn, olardyŋ bolaşaǧyna alaŋdap ta otyratyn. Talantty şäkırtterdı alǧaşqy kurstan öz qaramaǧyna jinap, qamqorlyǧyn aiamaityn, bılımge, ǧylymǧa, şyǧarmaşylyqqa baulityn... Bız – Serık Maqpyrūly mektebınıŋ tülekterımız, aǧaidyŋ qazaq ǧylymynda salǧan sara jolyn jalǧastyryp kele jatqan şäkırtterı, ızbasarlarymyz... Ol kısınıŋ ızın jalǧastyruşy bolu – şäkırtterı üşın ülken märtebe, jetıstık desem, äste qatelespeimın... Bızdıŋ zertteuşı, ǧalym, ūstaz, ädebietşı, tılşı retınde qalyptasu jolymyzda aǧaidyŋ orny erekşe boldy. Ülgı aldyq, üirendık, asyl qasietterın boiymyzǧa sıŋırdık, elıktedık, barynşa aǧaidyŋ senımın aqtamaq boldyq... Serık Maqpyrūly – menıŋ ūstazym, ǧylym men ızdenıs jolyndaǧy mentorym, jetekşım (2004 j. diplomdyq jūmysymnyŋ, 2004-2007 jj. kandidattyq dissertasiiamnyŋ jetekşısı), ruhani äkem. Bırınşı kursta aǧaidyŋ maǧan «Äsel, jaqsy oqyǧanyŋ üşın. Izdenısterıŋnıŋ basy bolsyn! Serık aǧaŋ» degen esten ketpes tamaşa tılegı jazylǧan «Izdenıs» jurnaly älı künge deiın jeke kıtaphanamnyŋ törınen oryn alyp tūr, tūra da beredı... Aǧaidyŋ qoltaŋbasy künı bügınge deiın menı qanattandyrady, şabyttandyrady, jaŋa ızdenısterge bastaidy... Sol bergen batasy bolar aǧaidyŋ, ızdenıs pen ǧylym jolynda qazaq ǧylymyna az da bolsa üles qosu maqsatynda şetel asyp ızdenıp jürgenımız... Ortamyzda bolǧanda Serık aǧamyz biyl seksennıŋ seŋgırıne şyǧar edı... Ätteŋ, taǧdyrdyŋ jazuyna ne şara... Adamgerşılık pen parasattyŋ biıgınen körıngen som tūlǧa, ardaqty ūstaz, körnektı ǧalym, ruhani äke edıŋız... Seksen jasyŋyzdy şäkırtterıŋızdıŋ özderı-aq dübırlı toi etıp atap öter edı ǧoi... Jatqan jerıŋız jaily, topyraǧyŋyz torqa bolsyn... Sız köre almai ketken qyzyq-quanyştaryŋyzdy Zaida apamyz ben bala-şaǧalaryŋyzǧa köruge jazsyn... Estelıktı ūly Abai atamyzdyŋ sözımen aiaqtaǧym keledı... «Öldı deuge syia ma, aityŋdarşy, Ölmeitūǧyn artyna söz qaldyrǧan»... Şynymen de, Serık Maqpyrūlynyŋ jarqyn beinesı men qazaq ǧylymynda qaldyrǧan öşpes ızı şäkırtterı men ärıptesterınıŋ estelıkterınde, jalpy söz qūdıretın baǧalaityn qalyŋ oqyrmannyŋ esınde mäŋgı saqtalmaq...Äsel Jäkım,
PhD in Education (University of Aberdeen, UK), filologiia ǧylymdarynyŋ kandidaty, Q.Jūbanov atyndaǧy AÖU Pedagogika jäne bılım berudegı menedjment fakultetı aǧa oqytuşysy, QazŪPU-dyŋ 2004 jylǧy tülegı.
------------------------------------
DÄRIS OQUDYŊ ŞEBERI
2000 jyly Qazaqstannyŋ tükpır tükpırınen aǧylǧan jastarmen bırge qasiettı qara şaŋyraq, Abai universitetınıŋ studentı atanu maǧan da būiyrǧan edı. Qazaq tılı men ädebietı mamandyǧyna alpystan asa student qabyldandyq. Qazaq filologiiasynda oqyǧan studentter üşın 404-şı därıshananyŋ orny erekşe bolar sözsız. Sebebı, bız siiaqty auyl balalary üşın taŋsyq därıs (leksiia), därıshana ūǧymynyŋ ata-analarymyz, aǧa-äpkelerımız jyr etıp aitatyn, jüz adamnan asa student otyryp, ataqty professorlardyŋ därısın tyŋdaityn orynnyŋ qandai bolatynyn ūqtyrǧan alǧaşqy därıshanamyz 404 edı. Küzdıŋ qoŋyrqai bır künınde sol därıshanada alǧaşqy bolyp Serık aǧai Maqpyrov «Ädebiettanuǧa kırıspe» sabaǧynan därıs ötkızdı. Aǧaidyŋ qoiu qara qasy erekşe esımde qalypty. Dauysy qandai erekşe edı. Syiymdylyǧy ülken därıshanada dauysy anyq, nyq estıletın. Terezege ūzaq qarap, qalyŋ qasyn barynşa köterıp, miyǧynan külıp qoiatyny bar edı. ... Sessiianyŋ uaqyty taiady. Aǧai arnaiy ädebi taldauǧa däpter arnatyp, sol däpterdegı aqyn-jazuşylardyŋ şyǧarmalaryn taldaǧan mysalarymyzǧa qarai qorytyndylap jatty. Bırımızdıkı dūrys, bırımızdıkı qate, bırımızdıŋ Maqpyrovtyŋ synynan sürınbei ötkenımız üşın köŋıl küiımız tamaşa bolsa, köbımızdıŋ ūnjyrǧamyz tüsıp otyrǧan sätte aǧai: - Äi, ne boldy senderge? Bastaryŋ salbyrap ketıptı ǧoi. Onda tyŋdaŋdar,- dep aitatyn äzıl äŋgımesı bar edı. - Bır jas jıgıt,- dep bastady aǧai äŋgımesın. – Ūnatqan qyzyn äreŋ degende saiabaqta seruendeuge alyp şyqqan eken. Studentte qai bır jetısken artyq qarajat bolsyn. Tırnektep jinaǧan aqşasyn qūddy bır bai-baǧlannyŋ balasyndai qyzǧa şaşqan eken sol künı. Saiabaqtyŋ ışındegı sol kezdegı ataqty «Jūldyz» meiramhanasynan tamaqtanǧan ekeuı syrtqa şyqsa, jauyn sebelei bastapty. Qyz: «taksimen qaitaiyq»,- deidı. Jıgıt bar tapqanyn meiramhanaǧa tölep ketken. Qyzdyŋ aldynda aqşam tausyldy dep aituǧa jıgıttık namys jıbermei tūr. Ne de bolsa dep joldyŋ jiegıne qarai şyǧady. Qyzdy şaşyraǧan sudan qorǧaǧansyp arqa jaǧynaŪqsas jaŋalyqtar
R.M. Öskenbaeva,
Q.İ. Sätbaev atyndaǧy QazŪTZU-dyŋ
qauymdastyrylǧan professory
PhD, doktor
--------------------------------
ÄR SABAǦYNDA ZERTTEU JÜRGIZUGE TALPYNDYRYP OTYRATYN
«Ūstazym menıŋ ūstazym, Özıŋmen ötken qys, jazym...» - dep bastalatyn öleŋ joldary eske tüse bastaǧanda, sonau özımnıŋ eŋ alǧaş universitet tabaldyryǧyn attaǧan kezdegı ūstazdarymdy erekşe jylulyqpen oiyma alamyn. Oŋaşa sätterde özımnıŋ ūstazdyq etken şäkırtterıme qarap otyrsam, menı oqytqan aq jarqyn mınezdı, aq jürektı, jyly jüzdı ūstazdarymnyŋ beinesı körınıp, erıksız nūrly estelıkterge jetelei jüredı. 2004 jyly Abai atyndaǧy Qazaq ūlttyq universitetıne bırınşı kursqa oquǧa keldım. Alǧaşqy künı jüregım qobaljyp,universitet tabaldyryǧyn qorqaqtai aşqanym esımde. Bırınşı sabaǧymyz – «Ädebiettanuǧa kırıspe». Ülken därıshanada studentter köptep jinalyp jatyr. Men de kelıp aldyŋǧy partalardyŋ bırınen oryn aldym. Bır uaqytta sabaq bastaldy. Därıshanaǧa aqyryndap basyp, Serık aǧaiymyz kırdı. Bärımız typ-tynyş otyrmyz, ärı qarai ne bolady eken dep. Bır uaqytta aǧaiymyz özın jailap tanystyryp, bızdıŋ taŋdaǧan mamandyǧymyz, pänımız jaily aita bastaǧanda, bırınşı künnen bastap özımnıŋ mamandyq taŋdaudan jaŋylyspaǧanymdy tüsındım. Serık aǧai bırden özınıŋ därısınde ädebiettıŋ tereŋıne üŋıltıp, bılım aidynyna erkın jüzuge mümkındık berdı desem de bolady. Aǧaidyŋ sabaqty erekşe tüsındırgenı sonşalyq, uaqyttyŋ ötkenın de bılmei qalǧan edık. Ary qarai täjıribe sabaqtarynda, ädebiettıŋ tereŋıne üŋılıp, zerttep, är qoldanylǧan sözderdı, ädebiettıŋ troptaryn jeke-jeke taldaudyŋ özı öte keremet edı. Ärbır sabaǧynda zertteu jürgızuge studenttı talpyndyryp otyratyn edı. Bızder aǧaidyŋ sabaǧyna erekşe daiyndyqpen keluge tyrysatynbyz. Būl ärine aǧaidyŋ bızge bergen erekşe bılımı men tärbiesınıŋ jemısı edı. Serık aǧai oqu ürdısınde studenttermen qarym-qatynas üilesımdılık qūrǧan ūstaz edı. Osy kısınıŋ arqasynda alǧaşqy künnen bastap sabaqqa qyzyǧuşylyǧym oianǧan bolatyn. Serık aǧai – öz ısınıŋ şeberı. Sebebı bızge qiyn kezeŋderde qol üşın sozudan şarşaǧan emes. Ol kısı- altynnan da baǧaly oilaryn, aqyl-keŋesın beruge ärdaiym jan. Oqu aiaqtalǧan kezde ol kısı maǧan özınıŋ batasyn berıp, «Izdenıs» jurnalyn syiǧa tartqanda, men özımdı osy mamandyqty barynşa joǧary deŋgeide alyp jüruge, aǧaidyŋ maǧan degen senımın aqtauǧa ıştei özıme-özım sert berdım. Aǧaidyŋ sol kezdegı maǧan artqan senımınıŋ nätijesınde, bügınde men özım de oqytuşylyq joldy jalǧastyryp, ol kısınıŋ üiretken aqyly men bılımın täjıribemde qoldanyp kelemın. Men de Serık aǧai siiaqty şäkırt tärbieleude ärbır studenttıŋ jüregınen oryn taba aluǧa, ädebiet älemıne süiıspenşılıgın oiatuǧa at salysyp jürmın. Sözımdı qorytyndylai kele, aǧaidyŋ osyndai dara qasietterı arqasynda ol kısınıŋ tärbielengen studentterı Qazaqstannyŋ tüpkır tüpkırınde eŋbek etude. Olardyŋ da aǧaidyŋ körsetken sara joldaryn, öz ömırlerınde, täjribelerınde qoldanyp jatqanyna men kämıl senemın. Sebebı şäkırttıŋ özı süigen, jyldar boiy tälım alǧan ūstazynyŋ aiauly beinesı kökırek körıgınde, jürek tübınde saqtaluy zaŋdylyq. Ūstaz- balany adam qylyp tärbielep, külımdegen, künım degen, senıŋ jüregıŋe bolaşaqqa maqsat qoia bıluge senım ūialatqan zor tūlǧa. Mıne, bızdıŋ Serık aǧaiymyzda osyndai zor tūlǧa edı.Äsem Dümşebaeva,
Didjital kolledjınıŋ
(būrynǧy atauy QAU janyndaǧy Almaty bailanys kolledjı)
qazaq tılı men ädebietı pänınıŋ
joǧary sanatty oqytuşysy,
pedagogika ǧylymynyŋ magistrı.
Abai atyndaǧy QazŪPU 2004 jylǧy tülegı
-----------------------------------------------------------------------------------------
«ǦALYMNYŊ HATY ÖLMEIDI, JAQSYNYŊ ATY ÖLMEIDI»
«Ǧalymnyŋ haty ölmeidı, Jaqsynyŋ aty ölmeidı»... Serık aǧai jaily estelık jazbany däl osy sözben bastaǧym keledı. Bügınde özım basqa salada jūmys ıstesem de, aǧai jaily bırer söz jazǧandy jön kördım. Aǧai adamgerşılıgı men meiırımdılıgımen är şäkırtın baurap alatyn ūlaǧatty ūstaz bolumen bırge, ädebiettı jan-jaqty zerttegen ǧalym. Aǧai därısın baiyppen asyqpai oqi otyryp, qai student ne ıstep otyratynyn baiqap qoiatyn. Sondai-aq studentterıne jekıp ūryspaityn, kerısınşe erkelete otyryp ūialtyp alatyn. Bız qūrbym Äsel ekeuımız ärdaiym aǧaidyŋ aldynda bırınşı partada otyratynbyz. Bırde sabaqqa dūrys daiyndalmai kelgen edım... Konspektılerımdı tez qarap şyǧaiyn dep jantalasyp otyrsam, aǧai: «lirika turaly Lira aityp bastasyn», -dep menı tūrǧyzǧany bar ma? Sodan äiteuır ärıden bastap, bılgenımdı aityp jatyrmyn, aǧai arasynda maǧan qosylyp, özı tüsındırıp te qoiady (dūrys daiyndalmaǧanymdy tüsınıp tūrǧany anyq), söitıp aǧai ekeuımız bırge sabaq aityp şyqqan bolatynbyz. Sodan bırazǧa deiın aǧaidan ūialyp jürdım... Bıraq aǧai, «daiyndyǧyŋ naşar», «nege daiyndalmadyŋ?»,- dep eş eskertu jasamady. Osydan keiın aǧaimyzdyŋ «Testı, studenttıŋ tılın kestı» degen sözın bar şäkırtı bıletın şyǧar. Serık aǧai şyn mänısınde, ana tılımızdıŋ ülken janaşyry edı. Ärqaşan ädemı, körkem söileuge şaqyratyn. Jalpy aǧai bılım närımen susyndatyp qana qoimai, şäkırtterıne ūlttyq tälım-tärbie berıp, ūstamdylyq pen meiırımdılıkke, tūlǧa retınde qalyptasuyna baǧyt-baǧdar beretın erekşe jan edı. Aǧaiymyzdyŋ jylulyqqa toly meiırımdı jüzı mäŋgı esımızde.Lira Rahymberlieva,
"Jusan bank" AQ Audarma basqarmasy, bas menedjer
--------------------------------
SERIK AǦA DARA MAǦAN!
Ūstazym Serık Maqpyrūlyna arnau
Bala edık attanǧan studenttık ömırge, Alyp ūşqan qūlşynys bar bılımge. Qara şaŋyraq Abai dana törıne... Kırıp keldık eş uaiym joq köŋılde. Köŋılım bar älı de masairaǧan, Bılım ordam älı künge asyl maǧan. Ūstaz kördım...dos ta taptym ardaqty, Bala şaqtyŋ albyrttyǧy basylmaǧan. Ǧalymdyq jolymenen daralanǧan, Asqar taudai Serık aǧai dara maǧan. Ūstaz-ǧūmyr...ömırı önege bop, Är şäkırttıŋ jüregımen baǧalanǧan. Boiynda bar tektılık pen bılıktılık, Bılım berdı bärımızge türıp bılek. Ör tūlǧaly aǧaidyŋ önegesın, Aqtarady jyr qylyp ärbır tülek. Jüruşı edı...bızdermen jarqyn külıp, Sözımızdı qaljyŋmen türlendırıp. Sürıngendı-sözımen, adasqandy-aqylmen, Tūrǧyzatyn ornynan jıger berıp. Är qazaqtyŋ balasyn qamşylaǧan. Jaqyn jürdı janymyzda, jasyn adam, Bılım bergen ūrpaǧyŋnyŋ jüregınde, Mäŋgı beineŋ qalady Asyl adam!J.Mamraeva,
Jetısu oblysy,Sarqan audany, Sarqan qalasy "Y.Altynsarin atyndaǧy orta mektebı" KMM-nıŋ qazaq tılı men ädebiet pänınıŋ mūǧalımı
