Bıreuler qūdaidan bala tıleidı. Ol balany ne qylady? Ölsem ornymdy bassyn deidı, artymnan qūran oqysyn deidı, qartaiǧan künımde asyrasyn deidı. Osydan basqasy bar ma?
Balam ornymdy bassyn demek ne söz? Özıŋnen qalǧan dünie iesız qalar deisıŋ be? Qalǧan dünienıŋ qamyn sen jemek pe edıŋ? Ölıp bara jatqanda özgeden qyzǧanyp aitqanyŋ ba? Özgege qimaitūǧyn senıŋ ne qylǧan artyqşa ornyŋ bar edı? Balanyŋ jaqsysy - qyzyq, jamany - küiık, ne türlı bolaryn bılıp sūradyŋ? Düniede özıŋnıŋ körgen qorlyǧyŋ az boldy ma? Özıŋnıŋ qylǧan ittıgıŋ az boldy ma? Endı bır bala tuǧyzyp, ony da it qyluǧa, oǧan da qorlyq körsetuge mūnşa nege qūmar boldyŋ?
Artymnan balam qūran oqysyn deseŋ, tırlıkte özıŋnıŋ jaqsylyq qylǧan kısıŋ köp bolsa, kım qūran oqymaidy? Eger jamanşylyqty köp qylǧan bolsaŋ, balaŋnyŋ oqyǧan qūrany senı nege jetkızedı? Tırlıkte özıŋe-özıŋ qylmaǧan ıstı, ölgen soŋ saǧan balaŋ käsıp qylyp bere ala ma? Ahiret üşın bala tılegenıŋ - balam jasynda ölsın degenıŋ. Egerde erjetsın deseŋ, özı erjetıp, ata-anasyn tūzaqtan qūtqararlyq bala qazaqtan tua ma eken? Ondai balany sendei äke, senıŋ elıŋdei el asyrap ösırmek pe eken?
Qartaiǧanda asyrasyn deseŋ, o da - bır bos söz. Äuelı - özıŋ qaruyŋ qaitarlyq qartaiuǧa jetemısıŋ, joq pa? Ekınşı - balaŋ meiırımdı bolyp, asyrarlyq bolyp tua ma, joq pa? Üşınşı - malyŋ bolsa, kım asyramaidy? Malyŋ joq bolsa, qai asyrau tolymdy bolady? Balanyŋ mal tabarlyq bolary, mal şaşarlyq bolary - ol da ekı talai. Hoş, qūdai taǧala bala berdı, ony özıŋ jaqsy asyrai bılesıŋ be? Bılmeisıŋ. Äuelı öz künäŋdı özıŋ kötergenıŋmen tūrmai, balaŋnyŋ künäsıne taǧy da ortaq bolasyŋ. Äuelı balaŋdy özıŋ aldaisyŋ: «Äne, ony berem, mıne, mūny berem» dep. Basynda balaŋdy aldaǧanyŋa bır mäz bolasyŋ. Soŋyra balaŋ aldamşy bolsa, kımnen köresıŋ? «Boqta!» dep, bıreudı boqtatyp, «käpır - qiiaŋqy, osyǧan timeŋderşı!» dep, ony mazattandyryp, äbden tentektıkke üiretıp qoiyp, sabaqqa bergende, moldanyŋ eŋ arzanyn ızdep, hat tanysa bolady dep, qu, sūm bol dep, «pälenşenıŋ balasy senı syrtyŋnan satyp ketedı» dep, tırı janǧa sendırmei jat mınez qylyp, osy ma bergen tälımıŋ? Osy baladan qaiyr kütesıŋ be?
Jäne mal tıleisıŋder, nege kerek qylaiyn dep tıleisıŋder? Äuelı, qūdaidan tıleimısıŋ? Tıleisıŋ. Qūdai berdı, bergenın almaisyŋ. Qūdai taǧala saǧan eŋbek qylyp mal tabarlyq quat berdı. Ol quatty adal käsıp qylarlyq orynǧa jūmsaimysyŋ? Jūmsamaisyŋ. Ol quatty ornyn tauyp saryp qylardy bılerlık ǧylym berdı, ony oqymaisyŋ. Ol ǧylymdy oqysa, ūǧarlyq aqyl berdı, qaida jıbergenıŋdı kım bıledı?.. Erınbei eŋbek qylsa, tüŋılmei ızdese, ornyn tauyp ıstese, kım bai bolmaidy? Onyŋ saǧan keregı joq. Senıkı - bıreuden qorqytyp alsaŋ, bıreuden jalynyp alsaŋ, bıreuden aldap alsaŋ bolǧany, ızdegenıŋ - sol.
Būl - qūdaidan tılegen emes. Būl - abyroiyn, aryn satyp, adam jaulaǧandyq, tılenşılık. Hoş, süitıp jürıp-aq mal taptyŋ, baiydyŋ. Sol maldy saryp qylyp, ǧylym tabu kerek. Özıŋ taba almasaŋ, balaŋ tapsyn. Ǧylymsyz ahiret te joq, dünie de joq. Ǧylymsyz oqyǧan namaz, tūtqan oraza, qylǧan haj, eşbır ǧibadat ornyna barmaidy. Eşbır qazaq körmedım, maldy ittıkpen tapsa da, adamşylyqpen jūmsaǧan. Bärı de ittıkpen tabady, ittıkpen airylady. Beinet, küiıgı, yzasy - sol üşeuınen basqa eşnärse boiynda qalmaidy. Barynda baimyn dep maqtanady. Joǧynda «maǧan da baiaǧyda mal bıtıp edı» dep maqtanady. Kedei bolǧan soŋ, taǧy qaiyrşylyqqa tüsedı.
İbrahim, 10- qara sözı
"Adyrna" ūlttyq portaly
