Serıkjan Bıläş qaharman ba? Älde alaiaq pa?

5942
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2019/07/siko.jpg
"Atajūrt erıktılerı" ūiymynyŋ jetekşısı Serıkjan Bıläştıŋ üstınen qozǧalǧan ıstı Almaty sotynyŋ qarauyna jıberdı. Bır qyzyǧy Almatydan Astanaǧa küştep äkelıngen azamattyŋ talap-tılegı būǧan deiın qanaǧattandyrylmai kelgen bolatyn. Jalpy būl ıste jūrttyŋ taŋdanysyn tudyratyn qyzyq jäitter jeterlık. Naqtyraq aitsaq, ziialy qauym ökılderınıŋ bır şoǧyry Serıkjan Bıläştı «alaiaq» dep aiyptasa, endıgı top ony «Qaharman» dep baǧalaidy. Şyn mänısınde, Serıkjan Bıläş qaharman ba, joq älde alaiaq pa? Qytaidaǧy az ūlttarǧa jasalǧan qysym mäselesın alǧaşqylardyŋ bırı bolyp kötergen azamattyŋ tört aidan berı elordada üiqamaqta otyrǧany belgılı. Tergeu oryndary oǧan Qylmystyq kodekstıŋ "Äleumettik, ūlttyq, rulyq, näsildik, tektık-toptyq nemese dini alauyzdyqty qozdyru" baby boiynşa (174-baptyŋ 1-bölıgı) aiyp taqqan. Almatydaǧy qonaq üilerdıŋ bırınen qamauǧa alynyp, elordaǧa jetkızılgen Serıkjan Bıläş äu basta tergeu izoliatoryna qamalǧan bolatyn. Alaida, ony keiınnen üiqamaqqa auystyrdy. Būǧan deiın ol otbasynyŋ Almatyda tūratynyn aityp, özın qolhatpen bosatudy nemese üiqamaqty Almatyǧa auystyrudy sūraǧan edı. Bügın sot būǧan deiın qanaǧattandyrmai kelgen azamattyŋ ısın oŋynan şeşıp berdı. Şyny kerek, äleumettık jelıde Serıkjan Bıläş turaly qarama-qaişy aqparat öte köp. Bır top Serıkjan Bıläştı "Qytaidaǧy qazaqtardyŋ basyna tüsken qasyrettı älemge taratqan qūqyq qorǧauşy" dep atasa, al synşylar ony "Pekinnıŋ müddesıne astyrtyn jūmys ısteidı" dep aiyptaidy. Mysaly Mūhtar Şahanov, Aidos Sarym, Abzal Qūspan bastaǧan azamattar ony ıs-äreketterıne qarsy. Alaida Quandyq Şamaqaiūly, Marat  Toqaşbaev bastaǧan bır top azamattar Serıkjan Bıläştı sütten aq, sudan taza azamat dep esepteidı. Belgılı jurnalist Marat Baidıldäūlynyŋ aituynşa, Serıkjan Bıläştı aiyptauşylar qytaişyl azamattar.

– Serıkjan Bıläştıŋ ūltşyl azamat ekenın onyŋ ıs-äreketıne qarap tanyp bıluge bolady. Öz-özımdı körseteiın dep emes, şyn mänısınde ol ūltqa qyzmet etıp jürgen azamat. Şyny kerek, Serıkjanǧa qatysty qoǧamda ärtürlı äŋgımeler aitylyp jatady. Alaida men oǧan qarsy jūmys jasap jürgenderdı qytaişyldar dep ataimyn. Qytaişyldar Serıkjanǧa küie jaǧyp, onyŋ bedelın tüsıruge ūmtylyp jatyr. Sondyqtan da men olarǧa ünemı toitarys berıp kelemın. Al endı Serıkjannyŋ älem aldyndaǧy eŋ ülken ūly eŋbegı – qytaidyŋ sany az ūlttarǧa jasap otyrǧan genosidın äşkerlep, jahan elderıne jetkızdı. Qytaidaǧy az ūlttardyŋ basyndaǧy qiyn jaǧdaidy BŪŪ deiın naqty derekpen jetkızıp, ülken ıs tyndyrdy. Tūtqynda jatqan azamattardyŋ suretterımen bırge beinetaspalaryn jariialap, olardyŋ bosap şyǧuyna zor üles qosty, – deidı ol. Bızdıŋ elde ūlttyq baǧytta jūmys jasaityn ūiymdar qarjy jaǧynan qysylyp jatady. Al Serıkjan Bıläş basqaratyn ūiym restoranda dastarhan jaiyp, ülken maştabta jūmys jasady. Osy rette «Atajūrt erıktılerı» ūiymy qarjyny qaidan alady degen zaŋdy sūraq tuyndaidy. – Şet elde tūratyn Ömırhan Altyn sekıldı azamattar bälänbai myŋ evro alyp kelıp, qiyndyq körıp otyrǧan azamattarǧa kömektestı. Şet eldegı qandastarymyzdy aitpaǧanda, bız özımızde kömegımızdı jasauǧa daiynbyz. Almatyda araq ışpeitın, jaman ädetterden aulaq bolyp jürgen azamattar tabysynyŋ belgılı bır bölıgın ūiymnyŋ jūmysyna audardy. Būl jerde QHR men qazaq ükımetı bır tiyn bölıp otyrǧan joq. «Atajūrt erıktılerı» ūiymy halyqtyŋ aqşasynyŋ arqasynda jūmys jasap jatyr. Būǧan eşqandaida kümän keltıruge bolmaidy. Şyny kerek ūiymnyŋ jūmysyn jürgızuge köp te qarjy kerek emes. Elden jinalǧan qarjyny qiyndyq körıp otyrǧan azamattardyŋ balalaryna taratyp berıp otyr. Olar özderıne ailyq alyp otyrǧan joq. Jürıp tūruyna ketetın aqşany özderınıŋ qaltalarynan şyǧaryp otyr. Onyŋ üstıne käsıpker azamattar bolǧandyqtan qarjy jaǧynan qiyndyq joq. Sondyqtan «Būlar aqşany qaidan tauyp otyr?» dep olarǧa qara küie jaǧuǧa bolmaidy, – dei     dı jurnalist. Ärine qytaidaǧy qazaqtardyŋ mäselesı öte özektı mäsele. Alaida, «Atajūrt erıktılerınıŋ» jetekşısı Serıkjan Bıläştıŋ ısınde kümändı tūstar jeterlık. Atalǧan ūiym qytaida qysym körıp otyrǧan qazaqtan özge ūiǧyr men qyrǧyzdyŋ qūqyǧyn qorǧauǧa küş salyp otyr. Serıkjandy synauşylar onyŋ şet elde tūratyn ūiǧyr saiasatkerı Räbiia Qadyrdan aqşa alyp jūmys jasap jatqanyn aitady. Eger būl aiyp ras bolsa, qazaq ükımetınıŋ Serıkjan Bıläştı jauapqa tartuy oryndy. Öitkenı qytaimen ūzyn-sonar şekarasy bar Qazaqstan üşın qazaqtan bölek ūiǧyrdyŋ qūqyǧyn qorǧau öte qauıptı. Tıptı şekarasy tüiıspeitın Türkiia prezidentı Rejep Taiyp Erdoǧannyŋ özı Şyŋjaŋ-Ūiǧyr avtonomiialyq audanyndaǧy etnikalyq toptardyŋ barlyǧy baqytty ömır sürıp jatqanyn mälımdedı. Būl bır. Ekınşıden, kezınde Atatürıktıŋ özı Mūstafa Şoqaidyŋ «Jas Türkıstan» jurnalyn Reseidıŋ qysymynan saqtanyp, elge kırgızuge tiym salǧan. Sebebı, täuelsızdıktıŋ alǧaşqy jyldarynda Lenin Atatürıkke qoldau körsetıp, Türkiianyŋ aiaqtan tūruyna yqpal ettı. Şyn mänısınde Türkiianyŋ täuelsızdıgı üşın Atatürık Reseidıŋ degenıne könuge mäjbür boldy. Al Täuelsızdık alǧanyna 100 jylǧa juyqtaǧan bügıngı Türkiia qytaidyŋ ūiǧyrǧa jasap otyrǧan qysymyn ne üşın qoldap otyr? Şekarasy tüiıspeitın ärı ekonomikasy myqty memlekettıŋ özı qytaidyŋ türkı halyqtaryna degen qysymyna «Bū qalai?» dei almai otyr. Endeşe Täuelsızdık alǧanyna 30 jyl tolmaǧan ärı myŋdaǧan şaqyrym şekarasy  tüiısetın memlekettıŋ baiypty bolǧany jön. Bır qyzyǧy qarapaiym halyqqa dūrys baǧyt-baǧdar beruge tiıs azamattardyŋ özı adasyp, Serıkjan Bıläştı qaharman sanap jür. Osyndaida Ahmet Baitūrsynūlynyŋ «Qazaqtyŋ bas adamdary! Äuelı sender adaspaŋdar: adaspas üşın aqyldasyp, oilanyp, yntymaqpen ıs etıŋder!» degen sözı erıksız eske tüsedı.

Serık JOLDASBAI

Pıkırler