Keibır Europa elderınde analar üide bosanuǧa arnaiy daiyndalsa, Qazaqstanda būl jaǧdai kezdeisoqtyqtpn tuyndaidy. Adamdar perzenthanaǧa jetıp ülgermeidı, nemese jolda bosanady. Onyŋ kerı saldary boluy mümkın deidı maman därıger.
Qazaqstanda üide bosanu, jolda bosanudyŋ arnaiy instruksiiasy joq deuge bolady. Köbıne aiaqasty kelgen tolǧaq, kezdeisoq bosanu kezınde düniege kelgen balalardyŋ densaulyǧy turaly da tolyq mälımet joq.
ATTYŊ JALYNDA, TÜIENIŊ QOMYNDA...
Soŋǧy uaqytta elımızde auruhanadan tys jerde bosanu faktılerınıŋ tırkelu jiılıgı artqan. 2014 jyly üide bosanǧan äielder sany 80-ge juyqtasa, 2017 jyly bır ǧana Atyrau oblysynda 52 ana närestesın üide düniege äkelgen.
Biyl da būl körsetkış azaimai tūr. Mäselen, jyl basynan berı Pavlodar oblysynyŋ özınde üi jaǧdaiynda jäne jedel järdem kölıgınde tuylǧan 20 säbi anyqtalǧan.
Sonymen qatar, 2021-2024 jyldar aralyǧynda Qazaqstanda poiyzda 11 säbi düniege kelgen.
Jaqynda ǧana Almaty oblysynda medisina qyzmetkerlerı tolǧaǧy jetken äieldı üiınde bosandyruǧa mäjbür bolsa, Maŋǧystau oblysynda jüktılıktıŋ 37-aptasyndaǧy äiel jedel järdem kölıgınde säbiın düniege äkeldı.
EUROPADA ÜIDE BOSANU – JAŊA ADAMDY QARSY ALU
Elımızde balany auruhanadan tys jerde ömırge äkeluge zaŋ jüzınde şekteu qoiylmaǧan.
Älem elderıne köz jügırter bolsaq, Fransiiada üide bosanuǧa tolyǧymen tyiym salynǧan. Al,Ūlybritaniia, Avstriia, Daniia, Niderlandy memleketterınde rūqsat etılgen jäne būǧan qalypty jaǧdai retınde qaraidy.
Özge eldermen salystyrǧanda Niderlandy da äielderdıŋ üide bosanu jaǧdailary jiı tırkeledı. Mäselen, jylyna aǧylşyndardyŋ arasynda şamamen 2,7 paiyz adam üi jaǧdaiynda bosanudy taŋdasa, Niderlandyda jylyna tuylatyn 180 myŋǧa juyq säbidıŋ 13 paiyzy üi jaǧdaiynda düniege keledı. Tıptı Niderlandy da būl üirenşıktı jaǧdaiǧa ainalǧany sonşalyqty – jüktılıktıŋ jetınşı aiyndaǧy ärbır äielge memleket tarapynan bosanuǧa qajettı zattary bar qorap berıledı. Gollandiialyq äielder jüktılıkke auruhanaǧa barudy qajet etetın auru emes, tabiǧi prosess retınde qaraidy. Olar üide bosanu – otbasynyŋ jaŋa müşesın qarsy aludyŋ tiımdı joly dep sanaǧandyqtan Europa elderınıŋ arasynda eŋ joǧary körsetkışke ie.
QAZAQSTANDA KEZDEISOQ BOSANU – BALAǦA QATER
Qazaqstandaǧy jaǧdai basqaşa. Mūnda jüktı analar densaulyǧyn ūdaiy tekserıp, üide bosanuǧa bolady dep eşkım arnaiy därıgerlık qorap bermeidı. Äsırese, alys auyldardaǧy jaǧdaidyŋ qandai ekenın aitudyŋ özı qiyn. Ärı-berıden soŋ aiaǧy auyr äielderdıŋ uaqtyly därıgerge qaraluy da küman tudyrady.
Därıgerlerdıŋ aituynşa, elımızdegı auruhanadan tys jerde säbilerdıŋ düniege keluıne analardyŋ bosanu jaily, tolǧaq turaly aqparattardy bılmeuı de türtkı bolady.
- Jüktılık jaily qazaq tılınde aqparattardyŋ az boluy da būǧan sebep bolyp otyr. Ärbır äiel balasyna, bolaşaq anaǧa, jüktı äielderge aldyn-ala aqparat tolyq berılse, iaǧni, tolǧaq jaqyndaǧanda üide jüre beru bala men ana ömırıne qauıptı ekenın eskertse, qater azaiady dep oilaimyn, - deidı, akuşer-ginekolog Symbat Nūrqojaqyzy.
Bala ölımı auruhanada düniege äkelgenge qaraǧanda üi jaǧdaiynda bosanu kezınde 3 ese jiı kezdesedı.
- Üide qauıp öte köp. Ölım körsetkışı artady. Mäselen, üide belsendı tolǧaǧy bastalǧan äieldı küieuı bosandyramyn dep, säbidı qūlatyp alyp, bala şetınep ketken jaǧdailardy da estıdık. Sol sebeptı jüktı äielderge perzenthanaǧa baruǧa keŋes beremın, - deidı akuşer-ginekolog.
Merei Myrzaǧaliqyzy
«Adyrna» ūlttyq portaly
