Qazaqtyŋ aqiyq aqyny Qasym Amanjolovtyŋ "Räbiǧa Qūtqojinaǧa" degen ekı-aq şumaq öleŋı bar. Osy öleŋ sol tūstaǧy sämbıtaldai boijetken, bolaşaq tıl bılımınıŋ tarlany, akademik Räbiǧa Syzdyqqa arnalǧan.
Būl jönınde aitylyp ta, jazylyp ta jür. Ataqty aqynmen 1945 jyly tanysqan Räbiǧa apai bertınde bergen sūhbattarynda "Qasym aǧa közı tırı kezınde mūndai öleŋı bar ekenın maǧan aitqan emes" deidı. Jyr jampozynyŋ däpterınde taŋbalanyp qalǧan qos şumaq keiıngı kıtaptaryna engızılgen körınedı.
Sonymen, 1946 jyly jazylǧan delınetın osy öleŋnıŋ mätını mynadai:
Tılıŋız tättı, oiyŋyz qandai?
Tyŋdadym, ūqtym jan küiıŋızdı.
Bolar em künde bır jasaǧandai,
Köp tusa qazaq däl sızdei qyzdy!
Oiyŋyz jarqyn, toiyŋyz jaqyn,
Quanyş, baqyt - bır özıŋızde.
Jüregıŋızge timesın salqyn,
Ūrynba, janym, erteleu küzge!
"Qazaqstan" ūlttyq arnasy "Kelbet" seriiasymen ūsynǧan Räbiǧa Syzdyq turaly derektı körsetılımde (prodiuserı Jaŋylhan Asylbekova) ardaqty apaiymyz taǧy bır qyzyqty mälımet aitty. 1946 jylǧy qys aiynda KazPİ-dıŋ studentterı Qasym Amanjolovty kezdesuge şaqyrady. Basqosu äigılı 6-auditoriiada ötıptı. Ruhaniiatqa qatysty ıs-şaralardyŋ bärı sol jerde ūiymdastyrylady eken. Jyr keşı äbden qyzǧan şaqta jer qatty sılkınedı. Jūrt dürlıgısıp ketedı. Jazyq jerde tuyp-ösken Räbiǧa da mūndaidy būryn körgen emes-tı. Aqtöbe jaqta jer mülde qimyldamaidy ǧoi. Tün ortasy bop qalǧan mezgıl-tın. Tegeurındı tūrǧylastaryna änşeiınde "Olar da būl Qasymdy bır baiqasyn!" dep ör mınezın tanytyp jüretın aibarly aqyn būl joly tük saspaidy. "Otyryŋdar-ei, ne boldy sonşa dauryǧyp? Men ǧoi jerdı sılkıntıp söilep jatqan", - dep köpke qarap qaljyŋdap, japyryla jazdaǧan jūrtty lezde sabasyna tüsıredı. "Sol jyly jazylǧan öleŋ eken. "Tyŋdadym, ūqtym bar syryŋyzdy" deidı. Menıŋ syrym, armanym, dariǧam - oqu, bılım alu, intellektısı joǧary adam bolu. Qūr sauatty, tek bılımdı adam emes, intellektınıŋ adamy boluym kerek men. Osyny Qasym tüsındı", - dep eske alady Räbiǧa apai osy habarda.
Jer sılkıngen tünı Qasym aqynnyŋ jasy 35-te edı de, Räbiǧa Syzdyq 22- ge de tola qoimaǧan boijetken-dı. Būl kezde Qasym aǧanyŋ "körpesın qyrda qymtap jatar" mezgılıne deiın älı baqandai toǧyz jyl bar edı. Ärine, sol tünı Alatau bauraiynyŋ bır tulap basylǧany jyr keşıne qatysqandardyŋ oi-sanasyna qalai äser etkenın bılmeimız. Bıraq Qasym da, Räbiǧa da keiın öz salasyna alapat sılkınıs äkeldı. Qasym Amanjolov qazaqtyŋ qara öleŋın qaita qalyptap qūiyp, jyr älemınde janartau atqylatty. Al Räbiǧa Syzdyq tıl bılımınıŋ qasaŋ qaǧidalaryna qan jügırtıp, tereŋ tamyrlaryn qoparyp, söz dariiasynyŋ seŋın qozǧaltty. Bälkım, sol tünı jany jaraly jer-beibaq beker sılkınbegen bolar...
Biylǧy 17 tamyzda Ūlttyq Ǧylym akademiiasynyŋ akademigı Räbiǧa Syzdyqtyŋ tuǧanyna 100 jyl tolady...
Bauyrjan Omarūly
Ūqsas jaŋalyqtar
