Kenen Äzırbaevtyŋ eş jerde jariialanbaǧan suretterı tabyldy

2069
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2024/07/5d09be00-30cf-4130-9d0e-1470bee90487.jpeg

Qazaqtyŋ äigılı halyq aqyny, änşı, kompozitor Kenen Äzırbaevtyŋ  jädıgerlerı, ekskliuzivtı fotosuretterı tabyldy. Būl turaly QazAqparat jariialady, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly. 

Tabylǧan suret 1963 jyldyŋ 12 qaraşasynda tüsırılgen. Surettı sol kezdegı Jambyl oblystyq «Znamia truda» gazetınıŋ fototılşısı Tıleumaǧambet Elemısov Qordai audanynyŋ Kirov atyndaǧy kolhozynda Georgievka kendır öŋdeu zauytynyŋ eŋbekkerlerı men jūmysşylaryna ügıt-nasihat jūmystaryn jürgızıp bolǧan soŋ demalyp otyrǧan jerınen tüsırıp alǧan.

aa05db6f-8a19-4ed8-8f20-eafdb9af6354.webp.jpg

Foto: Jambyl oblystyq mūraǧatynan

Bügınde būl suret oblystyŋ memlekettık arhivınıŋ qorynda saqtauly. Kenen atamyzdyŋ suretınen bölek, būl qorda sol kezdegı «Oŋtüstık Qazaqstan» gazetınıŋ bas redaktory, maidanger-jazuşy Qūrmanbek Saǧyndyqovpen tüsken suretı de bar. 

– Būl surette aqyn, jyrşy, änşı ärı kompozitor, qoǧam qairatkerı Kenen Äzırbaevtyŋ 79 jastan asqan kezı. Ǧasyrǧa juyq ǧūmyr keşken tūlǧa turaly oblystyq arhivte taǧy da bırşama derek saqtalǧan. Mäselen, köpşılıgımız Kenen atamyzdyŋ küreskerlık qyryn, elşılık qyzmetın bıle bermeimız. Ol turasynda 1960 jyldardaǧy Qordai audandyq partiia qūjattarynyŋ marapat qaǧazdarynda jazba qalǧan. Ol 1916 jylǧy bükıl qazaq jerın şarpyǧan halyq köterılısınıŋ bel ortasynda bolǧan. Iаǧni Keŋes ökımetınıŋ ornauyna yqpal etıp, patşalyq Reseidıŋ ozbyrlyq äreketıne qarsy şyqqan. Keŋes ökımetı ornaǧan kezde halyq arasynda ügıt-nasihat jürgızu şaralaryna belsene atsalysqan. Oraz Jandosov, Säken Seifullin, Tūrar Rysqūlov, T. Bokin siiaqty jalyndy revoliusioner-bolşeviktermen bırge boldy, - deidı atalǧan surettıŋ tarihy turaly Ş.Mūrtaza atyndaǧy ruhaniiat jäne tarihtanu ortalyǧynyŋ bölım meŋgeruşısı Nazym Qojamarova.

Aqynnyŋ azamattyq bolmysy mūnymen ǧana şektelıp qalmaidy.

Ūlt-azattyq köterılıs jyldary qazaqtyŋ ırı bailaryn tärkılep, auyldy ūjymdastyramyz degen ökımettıŋ şeşımı eldıŋ halın naşarlatyp, azyqsyz qaldyrǧanyn körgen Kenen Qordai jerındegı Äli Nūrǧojaev bastaǧan halyq köterılısıne qatysyp, köptegen oqiǧany közben körgen. Köterılıs basşysy Älidıŋ qasynda jürıp änımen de, jyrymen de köpşılıktı küreske ügıttegen. Osy jyldary şyǧarǧan «Attanyŋdar!», «Qairan elım, qaida?», «Būlbūlǧa» degen änderı – qazaq önerınıŋ altyn qoryna ainalǧan dünieler. Keiın osy oqiǧaǧa bailanysty özınıŋ ataqty «Äli batyr» atty dastanyn düniege äkeldı.

Qordai jerındegı köterılısten keiın aqyn qudalauǧa da ūşyraidy. Degenmen, der kezınde tau asyp, qyrǧyz elınde bırneşe jyl panalap, elge qaita oralady.

– Stalindık repressiia jyldary keŋestık Qazaqstannyŋ barlyq şyǧarmaşyl ziialysy siiaqty ūltşyl degen aiyp Kenen Äzırbaevqa da taǧylady. Zertteuşıler Kenen Äzırbaevtyŋ tūtqyndaluyna onyŋ Oraz Jandosovqa arnap şyǧarǧan «Orazjan» öleŋı sebep boldy dep sanaidy. Ol Almatydaǧy NKVD qabyrǧasynda tört ai otyryp, aqyry aqtalyp şyǧady. 1939 jyly Kenen aqyn SSRO Kompozitorlar odaǧynyŋ müşelıgıne qabyldanady. Aita ketu kerek, ol – sol kezdegı salalyq ekı Odaqtyŋ müşesı bolǧan bırınşı adam. Soǧys bastalardyŋ az aldynda Kenen Äzırbaev Mäskeuge oquǧa attanady. Soǧys bastalǧanda Kenen Qazaqstanda boldy. 1916 jylǧy köterılıs jyldarynda ol halyqty partiianyŋ ainalasyna bırıguge şaqyrdy, än-jyrlarymen Jeŋıstı jaqyndata tüstı. Osylaişa qyzyl imperiianyŋ qylyşynan aman qalǧan. Būl turasynda ūlttyq qauıpsızdık komitetı jariialaǧan aşyq derekter bazasynda da aqparattar bar, - deidı Nazym Qojamarova.

Pıkırler