Miras ASAN: Eŋ tereŋ adamyŋa – eŋ biıkten, Qol būlǧau – qoştasu ma, şaqyru ma?

7384
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2019/08/f7d8146f-228f-4268-89a4-905e56d2ea15.jpg
Asan Miras Bolatūly 1987 jyly 13 mamyrda Qaraǧandy oblysy, Qarqaraly audany, Baqty auylynda düniege kelgen. Pedagogika ǧylymdarynyŋ magistrı. Bügıngı taŋda jalpyūlttyq respublikalyq «Egemen Qazaqstan» gazetınıŋ jäne öner bölımınıŋ meŋgeruşısı bolyp qyzmet atqarady. Halyqaralyq «Şabyt» şyǧarmaşyl jastar festivalınıŋ laureaty. 2011 jäne 2012 jyldary «Soŋǧy rauşan», «Bekzat», «Süiesıŋ, jürek, süiesıŋ» kıtaptarynyŋ avtory. T.Aibergenov atyndaǧy merekelık medaldıŋ iegerı. * Jaralǧan özıŋ emes, jat ūǧuǧa, Sūraq köp baldan görı jaqyn uǧa... Eŋ tereŋ adamyŋa – eŋ biıkten, Qol būlǧau – qoştasu ma, şaqyru ma? Aita almau qandai azap – syr aşyp tük, Baqytqa tym keşıktık, tym asyqtyq... Mahabbat degen ne ol, belgıleŋız: A) taǧdyr Ä) dos bolu B) ǧaşyqtyq Sezımnıŋ aqyl mäŋgı – qarsylasy, Tartysty aǧarǧanşa taŋ şūǧasy... Qiiannyŋ iyǧyŋda auyr jügı, Qiialdyŋ miyǧyŋda tamşy jasy... Ötesıŋ sen de mendei, tynyp ışten, Soryŋdy baqytyŋnan qylyp üstem!.. Tar jerde taǧdyr degen qūbyjyqqa, Tap bolyp sezım degen qūbylyspen... * Sözden tättı joq, İıse taŋdaiǧa! Sözden qatty joq, Tise maŋdaiǧa... Öksık kömeidı Qyrnap, qajaidy... Tartys köbeidı, Tanys azaidy... Jolym tym batpaq, Ūşty şoljaŋ baq... Bözdei qymbattap, Sözdei arzandap... Taǧdyr – bi, töre, Tyqty tünekke... Aqyl – jüikede, Aqyn – jürekte... Jūmsaq qate üşın, Qatty ketıstık. Bala – zat esım, Qoryqty – etıstık. Jürek jyr berıp, Räuış aşylar... Jüike syr berıp, Renış basylar... Bärı – ötpelı, Jalǧan – qyp-qysqa... Alla köktegı, Jalǧyz tüpnūsqa!   * Būl küz bızdı nege esıne tüsırdı? Qarsy otyrmyz – baqyttylau pışındı... Daiaşy ūl däm mäzırın äkeldı, Daiaşy qyz än mäzırın ūsyndy... Kezek-kezek oinap jatqan saz da, Alla-ai, Suyrtpaqtap syr tartady söz barlai... Küllı ännıŋ keiıpkerı sen syndy, Küllı ännıŋ mätının men jazǧandai... Būl ne sezım, batty äp-sätte jan mūŋǧa, Mahabbat pa, basqa salǧan taǧdyr ma? Oişa bidıŋ qūşaǧynda terbeldık, Oişa üidıŋ tūrdyq ūzaq aldynda... Sen alystap, jaqyndauda özge alys, Boza tüsken boda-boda bozdady ış... Senı mülde süimegendei būrylys, Menı mülde süimegendei qozǧalys... Ǧaşyqtyqtyŋ syrqaty ışte qaşanda, Ekı bette qarsy otyrmyz qos arna... Tık qarauǧa boluşy edı, o saǧan? Tıl qatuǧa boluşy edı, o sonda? Ünsız ışten tögıl, tögıl än-jyrym, Ünsız ışten egıl, egıl jan gülım... Būl şaq menıŋ eŋ aiauly sezımım, Būl sät menıŋ eŋ aiausyz taǧdyrym. Ūlym ketıp barady mektebıne Qaryndaşy jap-jaŋa ūştalmaǧan, Qalamsaby jap-jaŋa ūstalmaǧan, Jeidesı de däp-däl şyt kırlemegen, Däpterı de su jaŋa tystalmaǧan, Ūlym ketıp barady mektebıne, Biık şyŋǧa balapan bettedı de! Qūldyraŋdap qoiady qūlynşaq ūl, Qoly qūlyn jalyna jetkenı me? Älıppesın qoltyqqa qysqan kökem, Ärıp köşın tanymaq ūstam bekem! Sondai qūştar ömırge, sondai yntyq, Ömır de oǧan däl sondai qūştar ma eken? Sömkesı ülken özınen arqalaǧan, Taqta da ülken, bılemın, parta da oǧan... Bes kün jalǧan oi jügın barady asyp, Bestegı ūlym oiyny tarqamaǧan... Bılım – bäige, jarysqa jan sal küşpen, Täkapparlyq körsetpe, bolsaŋ da üstem. Aq qūrt şaşyp anaşyŋ syrtta qaldy, Aq bor ūstap ūstazyŋ qarsy aldy ışten. Alda senıŋ aq arman, arai gülıŋ, Aqyl aitar däl bügın oraily kün: Sözın bölme ūstazdyŋ häm sözge erme, Söz bolǧannan jaman joq, abaila, ūlym. Halyqşyl bol qaharman Haq qoldanǧan, Qylyqtarǧa ūnamsyz jat bol jaman. Bırdı bırge qosudy üiren, dūrys, Bırdı bırge soǧudan saq bol, balam. Aqtap ümıt, arqamnyŋ bosat jügın, Qyran – Sensıŋ, Tudaǧy şaşaqty Kün! Tarihyŋ bar Kültegın tasqa jazǧan, Sol tarihqa eşqaşan tas atpa, ūlym. Jyraq qalma qyzyqty jyr-än keşten, Şyndyqqa da berık bol şyǧan köşken. Alty qūrlyq, tört mūhit – barlyǧyn süi, Alty Alaşty bıraq ta şyǧarma esten. Ketpes, bılem, kei sözım bırden ūnap, Oiynyŋnan ketpegın mülde jyraq. Ala dopty bolady säl quuǧa, Ala jıptı attama mülde bıraq. Quanyşpen qarsy aldy būl kündı ataŋ, Qūraq ūşyp qarsy aldy būl kündı apaŋ. Qoŋyrauyŋdy alǧaşqy senıŋ tyŋdap, Omyrauymdy jas juyp tūrmyn, botam. Kütedı aldan älı san sapar, sarai, Sol joldarda aǧartqan äkeŋ samai. Mektepke anaŋ aparsa qalai bügın, Mekkege erteŋ sen de ony apar solai! Közderımde quanyş laǧyly oinap, Qadamyŋa qaraimyn bärın oilap... Tarydai bop mektepke kırgen saǧan Taudai talap tıledım, tarydai baq. Kereǧar – II Köktemde qūspen keldıŋ, Şatyrdan jas bop tamdym. Şarapty ışken menmın, Sen nege mas bop qaldyŋ? Köktemde gülmen keldıŋ, Üzılıp tüsken änmın. Kürşektı ılgen menmın, Sen nege ışte qaldyŋ? Köktemde qūspen keldıŋ, Qyratta gül bop öndım. Kölıkten tüsken menmın, Sen nege bırge keldıŋ? Köktemde hat bop keldıŋ, Qanaty, būl aq qūstyŋ. Tapanşa, at dep berdım, Sen nege qūlap tüstıŋ?   * Oilary sarylyp künı-tün, Jyldardyŋ aldyna tosqany u!.. O, netken sypaiy ūmytu? O, netken şynaiy eske alu? Öŋıne jūldyzdy tün ūiyp, Demıne jūparly gül şyǧyp, Syrtynan ädemı jymiyp, Işınen äldebır kürsınıp... Ünsızdık tūtqasyn alady, Jalǧyzdyq esıgın ıledı... Beisana mölt etıp janary, Beiuaqyt auyryp jüregı... Eş äser etpestei özge şu, Mataidy sezımın altyn jıp... Oiynda ǧajaiyp kezdesu, Boiynda ǧalamat salqyndyq... Bırese qatalap şöldeidı, Bırese qalyqtap ūşady... Ūmytu qolynan kelmeidı, Ūmtyla beredı qūşaǧy... Būl derttıŋ joq däiek, deregı, Joq tıptı tılegı, sūraǧy... Bırdeŋe jazǧysy keledı, Bırdeme jıbermei tūrady... * Bıtpegen bügıngı dau – keşegı eges, Köz aldy köne keruen köşedı eles... Dauyǧyp alǧan būl küi mäŋgı mendık, Sauyǧyp syrtqa şyǧar şeşek emes... Balaqqa şūbatylyp şynjyr qoǧam, Tamaqqa tıreledı qynjylǧan än... Äzıl söz tısımdegı tym jylmaqai, Ädıl söz ışımdegı myŋ jyl bodan... Bostandyq aitam jyryn sözım ūşyp, Bodandyq artam jügın tezı qysyp... Äz basym ermek eken, el tepkılep, Köz jasym kermek eken, özım ışıp... Şyjyq bop sodan ylǧi qyzyq köp kei, Öte almai arǧy betke jüzıp bettei, Örnegın öleŋımnıŋ būzyp almai, Örmegın şeşekemnıŋ üzıp ketpei... * Bar ǧūmyr jatqandai sätte azdau, Mäjnünge eles te – şyn medeu. Saǧyndym degenıŋ – hat jazbau, Süiemın degenıŋ – ündemeu. Aramyz alystap – tym jyraq, Ötkelder ainaldy qamalǧa!.. Şattyqtar közdegı tūnjyrap, Şyq bolyp tūnady janarǧa... Senı oilau – jabyqqan jandy emdeu, Senı aityp ışpegen suym — u. Ǧaşyqpyn degenıŋ – män bermeu, Örtendım degenıŋ – suynu. Jüregıŋ – jaǧalau, közıŋ – köl, Men keşken būl küidı keşıp kör? Aituǧa bolmaityn sezımder – Aşuǧa bolmaityn esıkter... * Bügın oilar ǧaryş syndy, Bügın sözder nūr syndy. Bügın jat ta tanys syndy, Bügın tıken gül syndy. Bügın taǧdyr tym jaidary, Bügın baqyt tym jaqyn. Bügın tättı – mūŋ qainary, Bügın ǧalam – syrly aqyn. Bügın äuen dūǧa syndy, Bügın aua kök syndy. Bügın renju künä syndy, Bügın qylmys joq syndy. Bügın közder – jaryq Ai, Kün, Bügın sana – qūs joly. Bügın tüisık – täŋırı oidyŋ, Bügın mi – hat üstelı. Bügın sezım tolqyn syndy, Bügın senım tau syndy. Bügın qola altyn syndy, Bügın nauqas sau syndy. Bügın jūmbaq mendık toi būl, Bügın qysqan qol ystyq. Bügın qūşaq – endık-boilyq, Bügın jürek – keŋıstık.   * Sezımnen asqaq estelık, Tappadym tüisık tübınen! Esımde sonda, qoş dedık, Balamyz sonda, şynymen... Alystai berdık... arada, San jyldar qūrdy saltanat... Jaqyndai berdık sanada, Jarq etken säule – jalqy abat. Sol şyraq bırde – şaqyrdy ot, Sanaǧa bermei tıptı erık... Bögetter kenet köpır bop, Bötender bızdı jūp körıp.... Tūrǧandai ǧajap küi keşıp, Tūmanǧa kırdık, joq taǧat! Qiialda kettık üilesıp, Qiyny — taǧdyr noqtalap!.. Köz aldym iran gül şyrai, Basylmai elık-aptyǧym... Izıme tüsken tyŋşydai, Işıme tüstı tättı mūŋ... Sol sezım älı jür arbap, Seiıltıp küikı tünektı... Şeŋberden ketıp şyǧandap, Şeŋgelge jyrtyp jürektı...  

*                                       Sosyn Laura qosylǧan şai ışemın.

                                                                              ©Ä.ÄLIŞER 

 

Menmın senıŋ bar ainalaŋ, Ai. Kün. Jūldyz. Jymyŋ qaqqan. Qoŋyraumyn jaŋa oinaǧan, Appaq taŋmyn bügıngı atqan. Sen toqtatqan kölık menmın, Sen tölegen aqşa da — men. Maǧan jaurap toŋyp keldıŋ, Mezgılıŋmın aqsary älem. Qolainaŋmyn, Taraǧyŋmyn, Qolşatyrmyn qolyŋdaǧy. Kürteşeŋmın qara-külgın, Jiektaspyn jolyŋdaǧy. Menmın tynyş jūmys bölmeŋ, Menmın däpter, kıtaptaryŋ. Menmın — jauap dūrys körgen, Menmın — torǧai būtaqtaǧy... Saǧatyŋmyn syrtyldaǧan, Batyrmaŋmyn basylmaityn. Küntızbeŋmın jyrtylmaǧan, Terezeŋmın aşylmaityn. Jazǧan jūmbaq päk syr nebır, Qalamyŋmyn üsteldegı. Esıgıŋmın aqşyl qoŋyr, Menmın jaŋa tüstengenıŋ. Keşe tünde selmın qūiǧan, Erteŋ soǧar jelmın kerı. Şyqpaǧan oi menmın midan, Albomdy emes, kördıŋ menı... Ne bar — solmyn, taǧy neŋmın, Jasyŋ, Tegıŋ, Ataq, Atyŋ... Ainalaŋnyŋ bärı menmın, Ainalaiyn, Mahabbatym!

 

"Adyrna" ūlttyq portaly

 
Pıkırler