Qazaqstan ekonomikasy soŋǧy onjyldyqtarda aitarlyqtai ösu men özgerısterdı bastan keşırdı. Elımız tabiǧi resurstarǧa, äsırese mūnai, gaz, türlı metaldarǧa bai, jäne osy resurstardy eksporttau ekonomikasynyŋ maŋyzdy draiverı.
Ükımet ekonomikany ärtaraptandyruǧa, iaǧni basqa salalardy (auyl şaruaşylyǧy, önerkäsıp, sifrlyq ekonomika) damytuǧa küş salyp jatyr. Būl äsırese “Qazaqstan-2050” strategiiasy aiasynda jüzege asyryluda. İndustrialdy-innovasiialyq damu baǧdarlamalary arqyly öndırıs salasyn keŋeitu jäne şaǧyn jäne orta biznestı damytu maŋyzdy bolyp otyr. Sifrlandyru jäne innovasiia: Soŋǧy jyldary Qazaqstan sifrlyq ekonomikaǧa köşuge nazar audaryp keledı. “Sifrlyq Qazaqstan” baǧdarlamasy aiasynda IT, tehnologiia jäne innovasiialar salasy belsendı damyp jatyr. Būl bolaşaqta eldıŋ bäsekege qabılettılıgın arttyruǧa kömektesedı. Ekonomikalyq ösımmen qatar, äleumettık teŋsızdık pen jūmyssyzdyq mäselelerı de özektı bolyp otyr. Ükımet halyqtyŋ äl-auqatyn arttyru üşın türlı reformalardy qolǧa alyp jatyr, alaida aimaqtar arasyndaǧy damu deŋgeiınıŋ aiyrmaşylyǧy älı de bar. Mysaly, Almaty qalasynyŋ ekonomikasy Qazaqstannyŋ jalpy ışkı önımıne eleulı üles qosyp keledı. Almaty – Qazaqstandaǧy eŋ ırı ekonomikalyq jäne qarjylyq ortalyq retınde erekşe röl atqarady. Qala 2023 jyly respublikalyq JIÖ-nıŋ şamamen 20%-yn qamtamasyz etken. Qalanyŋ ekonomikasy tūraqty türde ösıp keledı. Oǧan naqty mysal retınde bırneşe jobalardy jäne deär türlı saladaǧy jetıstıkterın qarastyruǧa bolady. Atap aitar bolsaq:
Almatydaǧy Shymbulak tau-şaŋǧy kurorty, Medeu mūz aidyny jäne Kök-Töbe demalys orny qala ekonomikasyna eleulı üles qosyp otyr. Turizm salasyna investisiia tartu jäne infraqūrylymdy jaqsartu Almatyny turister üşın tartymdy qalaǧa ainaldyrady. Turizmnen tüsetın kırıster qaladaǧy qyzmet körsetu salasyn jäne şaǧyn biznestı qoldauǧa öz yqpalyn tigızedı. Būdan basqa qaladaǧy eŋ ırı biznes ortalyq Nūrly tau qarjylyq, zaŋgerlık jäne basqa da qyzmet körsetu salalaryndaǧy kompaniialardyŋ oşaǧyna ainalǧan. Būl degenımız ıskerlık belsendılıktı arttyryp, Almatydaǧy qarjylyq sektordyŋ damuyna aiyryqşa yqpal etedı. Almaty Innovation: Būl kompaniia qaladaǧy “Smart City” iaǧni Aqyldy qala jobasyn jüzege asyryp jatyr. Joba aiasynda qala infraqūrylymyn sifrlandyru, qoǧamdyq kölıktı avtomattandyru, intellektualdy kölık jüiesın engızu jäne qoǧamdyq qauıpsızdık mäselelerın şeşuge baǧyttalǧan şaralar atqaryldy. Būl Almatyny zamanaui, tehnologiialyq infraqūrylymy damyǧan qalaǧa ainaldyryp, ekonomikasyna oŋ äserın tigızıp otyr. “Tech Garden” innovasiialyq klasterı: Būl Qazaqstannyŋ innovasiialyq ekojüiesın damytu maqsatynda qūrylǧan, Almatydaǧy ırı IT jäne tehnologiialyq startaptar ortalyǧy. “Tech Garden” tehnoparkı innovasiialyq jobalarǧa qoldau körsetıp, investorlardy tartu arqyly jaŋa tehnologiialar men sifrlyq şeşımderdı damytuǧa mümkındık beredı. “Almaty Business”baǧdarlamasy: Almaty qalasy äkımdıgı qolǧa alǧan būl baǧdarlama şaǧyn jäne orta biznestı qoldauǧa baǧyttalǧan. Joba aiasynda käsıpkerlerge granttar beru, jeŋıldetılgen nesieler ūsynu jäne biznesın damytuǧa qolaily jaǧdai jasau közdelgen. Būl qaladaǧy käsıpkerlıktı damytuǧa, jaŋa jūmys oryndaryn aşuǧa jäne innovasiialyq jobalardy qoldauǧa septıgın tigızdı. Mysaly, köptegen jastar IT jäne kreativtı salalardaǧy startaptarmen ainalysyp, qala ekonomikasyna üles qosyp otyr. Qalanyŋ infraqūrylymyna toqtalar bolsaq, Almatynyŋ infraqūrylymdyq jobalary da qarqyndy damuda. 2023 jyly qalada 50 şaqyrymnan astam jaŋa joldar salyndy, 100-den astam köpqabatty tūrǧyn üiler paidalanuǧa berıldı. Qala äkımşılıgı kölık jäne kommunikasiia infraqūrylymyn damytuǧa 200 mlrd teŋgeden astam qarajat böldı. Qoǧamdyq kölıktı jaŋartu da basty nazarda. Almatyda 2023 jyly ekologiialyq taza 500-den astam avtobus satyp alyndy, būl qalanyŋ ekologiialyq jaǧdaiyn jaqsartuǧa septıgın tigızdı. Sonymen qatar, Almaty qalasynyŋ jasyl aimaqtaryn keŋeitu maqsatynda jyl saiyn 1 millionnan astam aǧaş otyrǧyzyluda.
Qalanyŋ qarjy sektoryndaǧy tūraqtylyq, investisiialyq klimattyŋ jaqsaruy, jäne şaǧyn jäne orta biznestıŋ damuy Almatyny Qazaqstannyŋ jetekşı ekonomikalyq ortalyǧyna ainaldyruda. 2023 jyldyŋ statistikasy Almatynyŋ äleuetın körsetıp, qala basşylyǧynyŋ dūrys baǧytta jūmys ıstep jatqanynyŋ dälelı. Aldaǧy jyldary Almaty halyqaralyq qarjylyqmärtebesın nyǧaityp, Qazaqstannyŋ ekonomikalyq damuynda köşbasşy qala retınde saqtalady dep kütılude.
Saiyp kelgende, joǧaryda aitylǧan mysaldar Almatynyŋ ekonomikalyq damuynyŋ ärtürlı salalaryn qamtyp, onyŋ qarjylyq, innovasiialyq jäne turistık äleuetın aiqyn körsetedı. Qalanyŋ osyndai jobalary men bastamalary aldaǧy uaqytta da damuyn jalǧastyra bermek!
Mūratqyzy Aigül
