Qyryq besınşı prezident qyryq jetınşı prezidentke ainalyp keledı 

Keşe, 5 qaraşada AQŞ halqy özınıŋ 47 prezidentın sailady. Äzırge sailau nätijesı tüpkılıktı anyqtalmaǧanymen, qazırgı sätte Donald Tramptyŋ jinaǧan dauysy köbırek. Ol 52 paiyzdan astam dauysqa ie bolsa, bäsekelesı Kamala Harristıŋ jinaǧan dausy 46 paiyzdan asady. Dauystar älı sanalyp bıtken joq.  Respublikaşyl partiiadan sailauǧa tüsken Tramptyŋ prezidentı qyzmetın atqarǧany belgılı. Demokrattar kandidaty Kamala Harris – qazırgı vise-prezident. Tramp 2017-2021 jyldary AQŞ-tyŋ 45 prezidentı bolǧan. Sailau nauqany kezınde Harris te, Tramp ta jeŋıske jetetınıne senımdılıkterın bıldırgen. Olar özderınıŋ sailau nauqanynyŋ düisenbı küngı keşke deiın sozylǧan soŋǧy mitingterınde de jeŋıs turaly aitumen bolǧan. «JAQYN ARADA TAMAŞA NÄTİJE BOLADY» Sailau nauqanynda Tramp Michigan ştatynyŋ Grand-Rapids qalasynda jergılıktı uaqyt boiynşa tüngı saǧat 2-de soŋǧy sözın söilegen. VVS arnasynyŋ habarlauynşa, nauqan barysynda ol bükıl uaqytyn ekonomika mäselelerıne, migrasiiaǧa jäne Kamala Harriske syn aituǧa arnaǧan. «Menıŋ oiymşa, jaqyn arada tamaşa nätije bolady. Sızderdıŋ dauystaryŋyz Kamalany qyzmetten bosatyp, Amerikany qūtqaruǧa kömektesedı. Bız salyqtar men infliasiiany tömendetemız, baǧany tüsıremız, jalaqyny köteremız, Amerika men Michiganǧa myŋdaǧan zauyttardy qaitaramyz jäne mūnyŋ köp bölıgı tarifter arqyly jüzege asyrylady. Būl – menıŋ süiıktı sözım», - degen Tramp. Tramp Amerika önerkäsıbın qoldau üşın Qytaidan jäne basqa elderden AQŞ-qa önım äkelu tarifterın köteru turaly uädesın meŋzep otyr. QYRYQ BESINŞI PREZİDENT Jurnalisterdıŋ aituynşa, Tramptyŋ eŋ negızgı argumentterınıŋ bırı – onyŋ bırınşı prezidenttık merzımınıŋ alǧaşqy jyldaryndaǧy AQŞ-tyŋ tūraqty ekonomikalyq jaǧdaiy. Ol kezde kovid pandemiiasy men Ukrainadaǧy soǧysqa qatysty qiyndyqtar älı bastalmaǧan edı. Sonda Tramp sailauşylardy AQŞ ekonomikasyn 2019 jylǧa deiıngı tynyş kezeŋderge qaitara alatynyna sendıruge tyrysqan. Sailau aldynda älemdegı eŋ tanymal podkasttardyŋ bırınıŋ jürgızuşısı Djo Rogannyŋ qoldauy Tramp üşın jaqsy jaŋalyq boldy. Rogan Tramptyŋ eŋ belgılı jaqtastarynyŋ bırı, milliarder İlon Maskpen sūhbattasqannan keiın ol da sailauşylardy Trampqa dauys beruge şaqyrdy. Rogannyŋ aituynşa, Masktyŋ Trampty qoldaityn argumentterı ony sendırgen. «Onymen barlyq mäselede kelısemın. Būl menıŋ Trampqa dauys beruge şaqyratynymdy bıldıredı», - degen Rogan. HANYMDAR HARRİS JAǦYNDA Harristıŋ jaqtastary dauys beruge bırneşe kün qalǧanda olardyŋ kandidaty öz pozisiiasyn nyǧaita tüskenın, äsırese äielderdı qoldaudy küşeitkenın aitady. Būl sailauda kandidattar arasyndaǧy genderlık aiyrmaşylyq maŋyzdy röl atqaruy mümkın degen boljam bar. Saualnama nätijelerıne qaraǧanda erler köbıne – Trampty, al äielder Harristı qoldaidy. Būl köbınese respublikaşyl kandidattyŋ tüsık jasatu mäselesıne qatysty ūstanymyna bailanysty. Ol äielderdıŋ jüktılıktı toqtatu qūqyǧyn konstitusiiadan alyp tastauǧa yqpal etken. Ötken aptada Aiova ştatyndaǧy sailauşylar arasynda jürgızılgen saualnama nätijelerı ülken rezonans tudyrdy. Sebebı būl aimaq osy uaqytqa deiın senımdı respublikaşyl aimaq retınde sanalyp kelgen edı. «MEN JASTARMEN MAQTANAMYN» Des Moines Register gazetınıŋ tapsyrysy boiynşa bedeldı kompaniia sailau aldynda jürgızgen saualnama dauys beruge niettıler arasynda Harristıŋ Tramptan ozyp tūrǧanyn körsettı. Sailauşylardyŋ 47 paiyzy Harristı qoldauǧa daiyn ekenderın bıldırse, respublikaşyl kandidatqa 44 paiyz elektorat qoldau tanytqan. Tramp būl nätijelerge senuge bolmaitynyn mälımdedı. Al Harristıŋ jaqtastary demokrat äieldıŋ pozisiiasy äielder dauysynyŋ arqasynda küşeiıp jatqanyn senımdı türde aityp otyr. Harris soŋǧy sözın şeşuşı ştat – Pensilvaniianyŋ eŋ ırı qalasy Filadelfiiada aitty. Ol özınıŋ sailau aldy nauqany eldıŋ är tükpırınen ärtürlı adamdardy bırıktırgenın alǧa tartty. «Bız eşteŋege qarsy emespız, kerısınşe, bır närse üşın küresıp jatyrmyz. Bügın bastaǧan joldy bız energiiamen, optimizm jäne quanyşpen aiaqtaimyz», - dedı Harris öz jaqtastaryna. Ol üşın eŋ maŋyzdysy – jas sailauşylardyŋ qoldauy. Harris öz sözınde jastarǧa «Men sızderdıŋ küş-quattaryŋyzdy köremın jäne sızdermen maqtanamyn»,- dep ündeu jasady. EKI TÜRLI ÄLEMNIŊ BÄSEKESI «AQŞ-ty aralap, sailauşylarmen äŋgımeleskennen keiın, maŋyzdy qorytyndyǧa keldım. Amerika ädetten tys bölınıp qana qoimai, bır aumaqta ekı türlı el qatar ömır süruge tyrysyp jatqandai äser qaldyrady», - deidı BBC-dıŋ Soltüstık Amerikadaǧy redaktory Sara Smit. Demokrattar qalalar men onyŋ ainalasynda tūrsa, respublikaşylar negızınen auyldyq jerlerde tūrady. Sonymen qatar, amerikalyqtardyŋ saiasi közqarastary ortaq jerlerge köşuge beiımdılıgı artyp keledı. Sailau nauqanynda belgılı bır aimaqtardyŋ kımge janaşyr bolǧanyn anyqtau qiyn emes bolatyn. Sebebı, üilerdıŋ janynda Trampty nemese Harristı qoldaityn plakattardy jiı köruge bolatyn edı. Bıraq mūndai ekı türlı älemde şeksız ömır süru mümkın emes. Pıkırtalas qatty bolsa da, bıreu jeŋuı kerek. Sailau nätijelerın estıgende, köptegen amerikalyqtar üreimen ondaǧan million otandastarynyŋ älemdı mülde basqaşa köretının tüsınedı.