Bügın qazaqtyŋ maqtanyşy, älemdık deŋgeidegı taekvando şeberı Mūstafa Öztürıktıŋ tuǧanyna 70 jyl tolyp otyr. Sport tarihynda öşpes ız qaldyrǧan tūlǧa turaly keibır estelıkterge şolu jasadyq.
1980 jyldary Koreiadaǧy Chonju universitetınde bılım alyp, taekvandodan qara belbeudıŋ 6-därejesıne qol jetkızgen Mūstafa Öztürık sporttyq mansabyn Türkiiada bastady. Ol bırneşe ret älemdık jarystarda jeŋıske jetıp, Europa men Aziianyŋ üzdık sportşylary qatarynan tabyldy.
NEGE «ÖZTÜRIK»?
1990 jyly Mūstafa Öztürık alǧaş ret tarihi otany Qazaqstanǧa keldı. Būl tek sporttyq oqiǧa ǧana emes, qazaq halqynyŋ mädenietı men ruhaniiatyna jaŋa serpılıs äkelgen aituly sät boldy. Öztürık elge tek sportşy emes, ūlttyq ruhtyŋ simvoly retınde oraldy. Ol Qazaqstanda taekvando federasiiasyn qūryp, myŋdaǧan jas sportşyǧa jol körsetken. Nesıp Jünısbaevtyŋ sportşynyŋ közı tırısınde ol turaly «Mūstafa Öztürık» kıtabyn jazdy. 1992 jyly şyqqanan kıtabynda ol bylai deidı:
«Men Mūstafa jaily alǧaş Batys Germaniianyŋ Keln qalasynan kelgen qazaq jıgıtı Ǧanidan estıdım. Alystaǧy aǧaiyndarynys arasyna kelgende aq köŋıldenıp, auzyn aşsa kömeiı kerınetın jandai, Ǧani da bar bılgenın, bar körgenın lapyldap aityp jatyr. «O, bız de qara belbeu buynǧan karateşımız, — dedı ol menıŋ sportqa bır taban jaqyndyǧym baryn bılgen kezde, karatege qyzyǧatyn jıgıtter bolsa jinap berıŋızşı, jekpe- jekke tüseiın, täjıribe almasaiyq. Ras, mūndai önerdıŋ paiǧambary miunhendık Mūstafa ǧoi. Onyŋ Germaniia men Türkiiada öz mektebı bar. Aitpaqşy, taiauda Mūstafa elge keledı dep jatqan...» - dep jazady Nesıp Jünısbaev.
Ol sportşymen alǧaş tanysqan kezdegı sättı de sipattap ötken.
«Menıŋ atym – Mūstafa, äke jaǧynan – Öztürıkpın. Türkiia qazaqtary bır-bırıne laqap at qoiady. Öztürık degen – solar bergen esım. Türkiiadan Qytaiǧa, Japoniiaǧa, Koreiaǧa, Taivanǧa oqu ızdep qaŋǧyrdyq... Taekvondony sol Taivanda jürgende üirendım. Qazır Miunhende tūramyn. Kelınderıŋız – qazaqtyŋ qara köz qyzy, üş balamyz bar. Mūstafa osylai qysqa qaiyrdy,» - delıngen kıtapta.
2007 jyly 18 qaŋtar künı «Almaty aqşamy» gazetınde jurnalist Duman Anaş Mūstafa Öztürıktıŋ otbasy men ömırı turaly jazdy.
«...El basyna kün tuǧan almaǧaiyp zamanda aua köşken būl eldıŋ bıraz bölıgı Qytai elınıŋ Şyŋjan ölkesındegı Şaǧantoǧai audanynda tūrady. Al Mūstafanyŋ äkesı Käben qariia elden airylǧan bır ru qazaqtyŋ jolbasşysy bolyp, Türkiia asqan eken. Jas şaǧynda türık paluandaryn bet qaratpai jeŋe bergesın, türık bauyrlar öz ışterıne tartyp, «Öztürık» atap ketıptı desedı. Mekkege baryp Qajy Käben atanǧan Mūstafanyŋ äkesımen belgılı ǧalym Halifa Altaidyŋ özı üzeŋgı dos bolǧan eken. Iаǧni, Mūstafanyŋ bızdıŋ audannyŋ kışıgırım auyldarynyŋ özın qaldyrmai däm tatyp, ülkenderge sälem berıp kele jatqany ata basqan topyraqty kie tūtqany eken. Bıraq däl sol uaqytta bızge mūndai oi tıptı kelmegen...» - delıngen maqalada.
«QAZAQTYŊ QARAPAIYM BALASYMYN»
2014 jyly 27 qaraşa, beisenbı künı «Türkıstan» gazetınde Mūstafa Öztürık turaly kölemdı dünie jaryq
körgen.
«Alty dürkın älem chempiony atanǧan Mūstafa: «Men Ūly qazaqtyŋ qarapaiym ǧana qara balasymyn», - degen sözınen jarys törınde de, qarpaiym ömırde de tanǧan emes. Mıne, Mūstafadan qalǧan osy ǧibratty sözın közın körgen, tälımın alǧan jandardyŋ bärı de aŋyz qylyp aityp jür. Aityla bermek», - dep jazdy jurnalist Jänıbek Ǧalym.
Jurnalist Qainar Oljaidyŋ «Mūstafa Öztürık turaly tūŋǧyş maqalasy» da kölemdı bolyp, «Jetısu» gazetınıŋ №72 sanynda basylyp şyqqan.
Gazettıŋ 2016 jyldyŋ 28 mausym küngı şyǧarylymda:
«Būl kün däl senbıge tüsıp kaldy. Senbıde tılşılerdın bärı demalysta. Sondyqtan baspasöz otyrysyna özım bardym. Kezdesu ortalyk komitettıŋ mäjılıs zalynda öttı. İmanǧali Tasmaǧanbetovty tanimyz, al onymen bırge kırgen qara tory jıgıt - beitanys bızge. Söitsek, ol Mūstafa Öztürık eken. Taekvondo degen sport türınıŋ bar ekenın bız sol kezde alǧaş ret estıdık. Sodan mynandai qyzyq jaǧdai oryn aldy. Mūstafa özınıŋ basynan keşkenderın, qaida oqyǧanyn, qandai deŋgeige köterılgendıgın aityp otyryp, Taivanda, Türkiiada, Germaniiada taekvondo kiımımen tüsken, jülde alyp tūrǧan bırneşe suretterın jurnalisterge körsettı. Qoldan-qolǧa ötken suretter menıŋ aldyma da keldı. Körıp bolǧan soŋ türlı tüstı bır suretın alyp qaldym da, qalǧanyn özgege jyljytyp jıberdım. Öitkenı maqalany gazetke suretpen bersem degen oimen otyrdym. Baspasöz mäslihaty sonynda qajettı saualdarymyzdy qoidyk. Mūstafa tek kazakşa jauap berdı, tıldı öte jatyq bıledı eken. Şetelde ondai qazaq jıgıtınıŋ baryna, jetken jetıstıgıne taŋǧaldyq...» - dep jazǧan Qainar Oljai.
KISILIK KELBETI
«Ädebiet aidyny» gazetınde 2006 jyly 14 jeltoqsanynda Mūstafa Öztürıktıŋ adamgerşılıgı turaly maqala berılgen. Naqtyraq, 6-7 betterde sportşyǧa qatysty:
«Mūstafanyŋ adamgerşılık qasietterı de jan- jaqty aşylady. Äŋgıme barysynda 13 jasar qyz bala auyr nauqasqa şaldyqqan ata-ana Mūstafadan kömek sūrai keledı. Qyzdaryn Europaǧa emdetkılerı keletının aitady. "Balanyŋ ata-anasy Mūstafamen qezdesuden jylap şyqty. Bıraq būl quanyş jasy, rizalyq jasy edı". Mūstafanyŋ boiyndaǧy kısılıgı Allaǧa ǧana bas igen, pendenıŋ bärın teŋ körgen naǧyz mūsylmannyŋ körseter mınezı. Keudesın kökke kötermei, ornyn bıletın erdıŋ ısı», - delıngen.
Aita ketetın jäit, sportşy turaly jaqsy sözdıŋ bärı onyŋ közı tırısınde ǧana emes, ömırden ötken soŋ da jalǧasyn tapqan. Sportşy tırı bolsa, bügın de 70-ke tolar edı.
Onyŋ ömırınıŋ soŋǧy künderı jaily aitylǧan derekterge qaraǧanda Mūstafa Öztürık 1995 jyldyŋ 11 nauryz künı Almatydaǧy Baluan Şolaq atyndaǧy sport saraiynda ötıp jatqan kikboksingten jarysty tamaşalauǧa barady. Jarys aiaqtalǧannan keiın Mūstafa özın jaisyz sezınedı de, därıger şaqyrady. Därıgerler Mūstafany Almaty qalasyndaǧy QR Prezidentı Is basqarmasy Medisinalyq ortalyǧynyŋ Ortalyq klinikalyq auruhanasyna jatqyzady. Mūstafa Öztürık 1995 jyldyŋ 15 nauryz künı osy auruhanada qaitys bolady.
Tuystarynyŋ şeşımımen Mūstafa Öztürık Stambuldaǧy Güneşlı audanyndaǧy ziratqa özınıŋ äkesınıŋ janyna jerlengen.
2007 jyly 18 qaŋtar künı «Almaty aqşamy» gazetınde jurnalist Duman Anaş Mūstafa Öztürıktıŋ otbasy men ömırı turaly jazdy.
«...El basyna kün tuǧan almaǧaiyp zamanda aua köşken būl eldıŋ bıraz bölıgı Qytai elınıŋ Şyŋjan ölkesındegı Şaǧantoǧai audanynda tūrady. Al Mūstafanyŋ äkesı Käben qariia elden airylǧan bır ru qazaqtyŋ jolbasşysy bolyp, Türkiia asqan eken. Jas şaǧynda türık paluandaryn bet qaratpai jeŋe bergesın, türık bauyrlar öz ışterıne tartyp, «Öztürık» atap ketıptı desedı. Mekkege baryp Qajy Käben atanǧan Mūstafanyŋ äkesımen belgılı ǧalym Halifa Altaidyŋ özı üzeŋgı dos bolǧan eken. Iаǧni, Mūstafanyŋ bızdıŋ audannyŋ kışıgırım auyldarynyŋ özın qaldyrmai däm tatyp, ülkenderge sälem berıp kele jatqany ata basqan topyraqty kie tūtqany eken. Bıraq däl sol uaqytta bızge mūndai oi tıptı kelmegen...» - delıngen maqalada.
«QAZAQTYŊ QARAPAIYM BALASYMYN»
2014 jyly 27 qaraşa, beisenbı künı «Türkıstan» gazetınde Mūstafa Öztürık turaly kölemdı dünie jaryqŪqsas jaŋalyqtar
Jurnalist Qainar Oljaidyŋ «Mūstafa Öztürık turaly tūŋǧyş maqalasy» da kölemdı bolyp, «Jetısu» gazetınıŋ №72 sanynda basylyp şyqqan.
Gazettıŋ 2016 jyldyŋ 28 mausym küngı şyǧarylymda:
«Būl kün däl senbıge tüsıp kaldy. Senbıde tılşılerdın bärı demalysta. Sondyqtan baspasöz otyrysyna özım bardym. Kezdesu ortalyk komitettıŋ mäjılıs zalynda öttı. İmanǧali Tasmaǧanbetovty tanimyz, al onymen bırge kırgen qara tory jıgıt - beitanys bızge. Söitsek, ol Mūstafa Öztürık eken. Taekvondo degen sport türınıŋ bar ekenın bız sol kezde alǧaş ret estıdık. Sodan mynandai qyzyq jaǧdai oryn aldy. Mūstafa özınıŋ basynan keşkenderın, qaida oqyǧanyn, qandai deŋgeige köterılgendıgın aityp otyryp, Taivanda, Türkiiada, Germaniiada taekvondo kiımımen tüsken, jülde alyp tūrǧan bırneşe suretterın jurnalisterge körsettı. Qoldan-qolǧa ötken suretter menıŋ aldyma da keldı. Körıp bolǧan soŋ türlı tüstı bır suretın alyp qaldym da, qalǧanyn özgege jyljytyp jıberdım. Öitkenı maqalany gazetke suretpen bersem degen oimen otyrdym. Baspasöz mäslihaty sonynda qajettı saualdarymyzdy qoidyk. Mūstafa tek kazakşa jauap berdı, tıldı öte jatyq bıledı eken. Şetelde ondai qazaq jıgıtınıŋ baryna, jetken jetıstıgıne taŋǧaldyq...» - dep jazǧan Qainar Oljai.
KISILIK KELBETI
«Ädebiet aidyny» gazetınde 2006 jyly 14 jeltoqsanynda Mūstafa Öztürıktıŋ adamgerşılıgı turaly maqala berılgen. Naqtyraq, 6-7 betterde sportşyǧa qatysty:
«Mūstafanyŋ adamgerşılık qasietterı de jan- jaqty aşylady. Äŋgıme barysynda 13 jasar qyz bala auyr nauqasqa şaldyqqan ata-ana Mūstafadan kömek sūrai keledı. Qyzdaryn Europaǧa emdetkılerı keletının aitady. "Balanyŋ ata-anasy Mūstafamen qezdesuden jylap şyqty. Bıraq būl quanyş jasy, rizalyq jasy edı". Mūstafanyŋ boiyndaǧy kısılıgı Allaǧa ǧana bas igen, pendenıŋ bärın teŋ körgen naǧyz mūsylmannyŋ körseter mınezı. Keudesın kökke kötermei, ornyn bıletın erdıŋ ısı», - delıngen.
Aita ketetın jäit, sportşy turaly jaqsy sözdıŋ bärı onyŋ közı tırısınde ǧana emes, ömırden ötken soŋ da jalǧasyn tapqan. Sportşy tırı bolsa, bügın de 70-ke tolar edı.
Onyŋ ömırınıŋ soŋǧy künderı jaily aitylǧan derekterge qaraǧanda Mūstafa Öztürık 1995 jyldyŋ 11 nauryz künı Almatydaǧy Baluan Şolaq atyndaǧy sport saraiynda ötıp jatqan kikboksingten jarysty tamaşalauǧa barady. Jarys aiaqtalǧannan keiın Mūstafa özın jaisyz sezınedı de, därıger şaqyrady. Därıgerler Mūstafany Almaty qalasyndaǧy QR Prezidentı Is basqarmasy Medisinalyq ortalyǧynyŋ Ortalyq klinikalyq auruhanasyna jatqyzady. Mūstafa Öztürık 1995 jyldyŋ 15 nauryz künı osy auruhanada qaitys bolady.
Tuystarynyŋ şeşımımen Mūstafa Öztürık Stambuldaǧy Güneşlı audanyndaǧy ziratqa özınıŋ äkesınıŋ janyna jerlengen.
Symbat Nauhan
«Adyrna» ūlttyq portaly
