Deputattar Qazaqstanda qyz ūrlaǧany üşın qylmystyq kodekske jeke bap engızudı ūsyndy

Bügın mäjılıs otyrysynda deputattar Qazaqstanda qyz ūrlauǧa qatysty mäseleler köterıldı. Olardyŋ aituynşa būl turaly tiktokta video tüsırıp, qylmysty keŋınen nasihattaityn materialdar köbeigen. «Ötken aptada Astanada universitet studentterımen kezdestım. Olar nege bızdıŋ mädeniet salasy, aqparat salasy azamattardyŋ arasynda Zaŋdy qūrmetteu,  Zaŋ būzuşylyqqa tözımsızdık boiynşa şaralar ötkızbeidı, - degen mäsele köterdı. Qyz balalar maǧan rolik körsettı. Onda qyz balany alyp qaşqan. Qasynda bır adam köndırıp aityp otyr, al qyz bala öz erkımmen keldım,-deidı. Būl rolik tik tokta da tūr, sony mazaq qylyp jatyr. Būl naǧyz qūqyq būzuşylyq, zaŋ būzuşylyq. Bıraq eşkım, eşqandai äreket jasamaimyz. Soǧan qyz balalar bızdıŋ qūqyǧymyz qorǧalmaidy, Zaŋ joq, Mädeniet salasy osyny eskermeidı dep renjidı.  Mysaly, belgılı änşıler sahnada än şyrqap jür, teledidardan körsetedı. Bylai: Alyp qaşamyn, meilı olai qalaman, kelın qylamyn senı qalai da anama, -  deidı. Taǧy bır änşı: - köresıŋ, menıŋ üiıme barasyŋ, basyŋa appaq oramal taǧasyŋ, köndıremın, könesıŋ, qyz bolyp kelesıŋ, kelın bolyp qalasyŋ, -  deidı. Mıne mäjbürleu. Sony bız teledidardan nasihattap körsetıp jatyrmyz» - dedı Mūrat Äbenov. Deputat būl Zaŋ jobasyn qoldaitynyn aitty. Sonymen qatar, Memleket basşysynyŋ alyp qaşudy ūlttyq dästür sanap, el ışınde nasihattaǧysy keletınder bar degen pıkırn alǧa tartty. «Men özım deputat retınde aldynda qaralǧan zorlyq - zombylyq boiynşa zaŋǧa ūsynys berdım. Zerttep qaradyq. Mysaly adam alyp qaşu turaly 125 - bap bar. Sonyŋ ışınde qaralady deidı. Onda qaralmaidy. Ol baptyŋ ışınde eger  üş tört kün ışınde bosatyp jıberse, jauapkerşılıkke tartylmaidy degen qosymşa bar. Sonda qalai? Qyz könbeidı, köndıredı, qaǧaz jazdyrady,  ūialtady, mäjbürleidı, üş-tört kün ūstaidy, äbden abyroiy tögıledı, sosyn jıbere salady, oǧan eşqandai qylmystyq ıs qozǧalmaidy. Üş jyldyŋ ışınde 214 oqiǧa boiynşa qylmystyq ıs qozǧauǧa ūsynys berılgen,  onyŋ 10 ǧana sotqa jetken, qalǧan jerde qylmys qūramy joq dep jaba salǧan. Sotqa barmaǧan, polisiiaǧa barmaǧan qyzdarymyz qanşama» - dedı Mūrat Äbenov. Ol ärıptesterınıŋ barlyǧyn Prezidentıŋ aitqan tapsyrmasyn bırge oryndauǧa şaqyryp, qoǧam bolyp būl dertke qarsy tūru kerek eknın atap öttı. Būl pıkırdı Edıl Jaŋbyrşin de qoldap, qalyŋdyqtardy ūrlau külkılı emes, būl qyzdardyŋ taǧdyryn būzady dep mälımdedı. «Äbenov myrza köterıp otyrǧan dūrys mäsele dep esepteimın. Kületın zat emes. Bärımız de qyz asyrap otyrmyz. Ol qazır etek alyp ketken jaǧdai. Sebebı, 21-ǧasyrda äke-şeşesımen kelıspei, qyzben söz bailaspai, köşeden körıngen adam salyp alyp, ol tauar emes, ol zat emes, ol adam ǧoi. Onyŋ ömırlık taǧdyryna äser etedı. Būl Zaŋnyŋ aiasynda qaralatyn närse emes şyǧar. Bıraq Parlamenttıŋ törınde qoǧamdaǧy kez-kelgen özektı mäsele talqylanu kerek dep,- Prezident aitqan joq pa osy jerde» - deidı ol. Köterılgen mäselenıŋ dūrys ekenın alǧa tartyp, būl dünienıŋ qoǧamdaǧy ülken dert dep atady. Onyŋ oiynşa, būǧan qylmystyq jauapkerşılık retınde qarastyru kerek. «Qyzdy zorlap ketıptı, qyzdy ūrlap ketıptı, balany zorlap ketıptı, öltırıp ketıptı, ata-anasyn baltamen şauyp tastapty, kıleŋ sondai äŋgıme. Äleumettık jelını aşu mümkın emes. Sondyqtan Erlan Jaqanūly būl mäselenı Parlament bolyp, deputat bolyp dūrystap kün tärtıbıne qoiuymyz kerek, Prezidenttıŋ tapsyrmasyn oryndauymyz kerek. Men basqa eşteŋenı bılmeimın» - dep sözın qorytyndylady ol. Deputattardyŋ ūsynysyna Erlan Qoşanov «Şynynda öte özektı mäselenı köterıp otyrsyzdar. Būl qoǧamdaǧy aiǧailap tūrǧan problema. Būl turaly Prezidenttıŋ de tiıstı tapsyrmasy bar. Ökınışke orai ol älı aiaǧyna deiın jetkızılgen joq. Qylmystyq Kodeks pen Qylmystyq-prosessualdyq kodekstı qaraityn aldymyzdaǧy otyrystarda Zaŋ jobalary kele jatyr. Sol Zaŋ jobasynyŋ aiasynda qarau kerek dep oilaimyn» - dep jauap berdı. Sondai-aq, ol  būl mäselenı basqa deputattar da qoldaidy dep oilaitynyn aityp, būǧan tek qana moraldyq qana emes, zaŋdyq tūrǧydan da baǧa berıluge tiıs ekenın atap öttı.