Qazaq küresınıŋ qaitse qadırı artady?

1938 jyly kolhozşylardyŋ arasynda qazaq küresınen respublikalyq spartakiada tūŋǧyş ret öttı. Sodan berı talai mūz erıdı. Jyldar jyljydy. Ata sportymyz bırtalai kezeŋdı basynan ötkerdı. Damu joly daŋǧyl boldy dei almaspyz. Degenmen bügınde älem chempionatyn ötkızetın jaǧdaiǧa jetıp otyrmyz.

Qazaq küresı tarihymyzdaǧy er­tegı-aŋyzdarda kezdesetın epikalyq batyrlardyŋ tūlǧasynan bastau alatyny belgılı. Sonymen qatar küş atasy Qajymūqan, Baluan şolaq, Boranqūl, Bitabar, Moldabai, Baiǧabyl sekıldı jauyryndary jerge timegen apaitös baluandardyŋ jekpe-jekterı arqyly töl küresımız jalǧauyn üzbei zamana sportynyŋ törınen oryn aldy. Al ötken ǧasyrdyŋ ortasynan bastap, halyqaralyq, älemdık, olimpiadalyq jarystarda kürestıŋ ärbır türlerınen topjarǧan Ä.Aihanov, J.Üşkempırov, Ş.Serıkov, D.Tūrlyhanov, Q.Baidosov, A.Būǧybaev, A.Ǧabsattarov, A.İmanqūlov, A.Mūsabekov, Q.Baişolaqov, A.Şaihiev, aita berseŋ, qalamnyŋ siiasy tausylatyn jūldyzdy baluandar şoǧyrynyŋ bärı derlık qazaq küresın ainalyp ötken emes.
Ata küresımızden bügıngı künge deiın 5 ret Aziia,1 ret Europa jäne 2 ret älem bı­rınşılıkterı ötkızıldı. Mıne, endı üşınşı älem bırınşılıgın Elordamyz Astana qa­lasy qarsy alǧaly otyr. Sonymen qatar qa­zaq küresınen eresekter, jastar jäne jasöspırımder arasynda elımızdıŋ ışkı bırınşılıkterı ötetın bolsa, küş atasy Qajymūqanǧa, QR eŋbegı sıŋgen jat­tyqtyruşy Baqytjan Jaŋbyrbaevqa jäne sambodan älem bırınşılıgınıŋ kümıs jüldegerı Erzat Tükeevke arnalǧan dästürlı halyqaralyq jarystar jalǧasyn üzbei keledı.

Ärbır örkeniettı el öznıŋ ūlttyq sportyn damytu jolynda janyn sala jūmys jasap jatqanyn körıp-bılıp otyr­myz. Mysaly, japondardy öz ūlttyq sport türlerı dziudo men sumony damytuda qanşama qyruar qadamdar jasap, qazırgı taŋda älemnıŋ är tükpırınde aituly sport türlerı taŋdai qaǧar tabysqa jettı.

Al bız özımızdıŋ töl önerımız qazaq küresın nasihattap, qamqorlyq tanytuǧa kelgende äiteuır sipaqtap qalyp jatamyz.
Ūlttyq sporttyŋ töresı qazaq küresın bırınşı jolǧa qoiyp, audan, oblys aimaqtaryndaǧy sport mektepterınıŋ janynan qazaq küresı üiırmelerın köptep aşu bügıngı künı maŋyzdy mäselenıŋ bır ūşy bolyp otyr.
Ras, qazaq küresı olimpiadalyq sport türı emes. Desek te, ata sportymyzdy Olim­pia­daǧa kırgızu üşın jasalynatyn jotaly jū­mys barysyn bır toqtatpaǧanymyz abzal.
Mysaly, qysqy sport türlerınen Şotlandiianyŋ kerling oiyny 1992 jyly Nagana Olimpiadasynyŋ baǧdarlamasy­na kırgelı berı, būl sport qazır älemnıŋ är tükpırıne keŋınen tarap kettı. Al sol kerling pen qazaq küresın salystyruǧa kele me? Ärine, joq. Degenmen qazırgı künı älgı kerlingtıŋ baǧy bızdıŋ küresten basym bolyp tūr. Sondyqtan ata küresımız bolaşaqta kerling siiaqty Olimpiada baǧdarlamasynan oryn alyp jatsa, qazaq halqy üşın odan asqan baqyt bolmas edı.
«Tüiesı joq auylǧa tailaq atan körıner» demekşı, qazaq köp şoǧyrlanǧan oblys, audan ortalyqtarynda özge sport türlerıne köŋıl köp bölınıp, töl küresımız bügınde kenjelep qalǧan jaiy bar. Osy olqylyqty oŋaltar uaqyt jettı.
Elımızdegı qazaq küresı federasiiasy töl önerımızdı tuǧan jerımızde ǧana emes, älem arenasyna şyǧaru jolynda aianbai eŋbek etude.
Serık Tükeev myrza basşylyq etetın düniejüzılık qazaq küresı federasiiasy­nyŋ alqaly otyrysynda töl küresımızdıŋ bo­laşaǧy töŋıregınde köptegen kelelı mä­se­leler köterılıp, şeşımın tauyp ke­ledı. Degenmen ökımet tarapynan qoldau körsetılmese, tyŋ ızdenıster tūiyqqa tırelerı haq. Ökınışke orai, «jany aşy­mastyŋ basy auyrmas» demekşı, köŋılge qonymdy nätijeler älı de bolsa, körınbei tūr. Sol sebeptı qazaq küresıne qyryn qaramai, el bolyp eleŋdep, jūrt bolyp jūmylyp älemge tanytuǧa järdem berıp, belsene jūmys ısteitın uaqyt jettı.

Aqyn Ordabaiūly, “Ana tılı”