Qazaqstan men Qytai küş bırıktıredı. Tūraqty bolaşaq üşın jaŋa jasandy intellekt zerthanasy

11.02.2025

2085

https://adyrna.kz/content/uploads/2025/02/foto-qazaq.jpeg

Memleket basşysynyŋ aǧymdaǧy jyldyŋ 28 qaŋtarynda Ükımettıŋ keŋeitılgen otyrysynda jariialaǧan tapsyrmalaryn ıske asyru aiasynda, Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ janyndaǧy Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq ǧylym akademiiasy Qytai ǧylym akademiiasynyŋ (SAS, Qytai)akademikterımen bırlesıp, Chjeszian tehnologiialyq universitetı (ZJUT), sondai-aq QHR-dyŋ joǧary tehnologiialyq kompaniialar tobymen bırge Qazaqstan-Qytai ǧylym jäne tehnologiianytransferleu ortalyǧy resmi aşylyp, Chjeszian tehnologiialyq universitetımen qol qoiylǧan memorandum aiasynda «Keŋıstıktık-uaqyttyq jasandy intellekt jäne tūraqty damu jönındegı halyqaralyq bırlesken zerthana» (būdan ärı – Zerthana) qūruda.
Būl joba Qazaqstan, Qytai jäne Ortalyq Aziia elderı arasyndaǧy halyqaralyq ǧylymi yntymaqtastyqty nyǧaitu jäne ozyq tehnologiialardy damytu baǧytyndaǧy maŋyzdy qadam bolmaq.
Qazırgı zamanǧy syn-tegeurınder, sonyŋ ışınde klimattyŋ özgeruı, tabiǧi resurstardy basqaru, tabiǧi apattar jäne ekonomikanyŋ sifrlandyryluy, jasandy intellekt (Jİ) pen keŋıstıktık-uaqyttyq derekterdı taldauǧanegızdelgen innovasiialyq täsılderdı talap etedı.Zerthana jasandy intellekt, qaşyqtyqtan zondtau, geoaqparattyq jüieler (GAJ) jäne boljamdy modeldeu salasyndaǧy ozyq tehnologiialardy bırıktıretın aldyŋǧy qatarly zertteuler ortalyǧyna ainalady.
Zerthananyŋ negızgı zertteu baǧyttary:  
— Jasandy intellekt (Jİ) jäne geoaqparattyq jüieler (GAJ) tehnologiialaryn qoldanu arqyly su resurstaryn monitoringteu jäne basqaru;  
— Su tasqyndary, köşkınder men qar köşkınderı siiaqty tabiǧi apattar turaly erte eskertu jüielerın äzırleu;  
— Qorşaǧan orta özgerısterın boljauǧa mümkındık beretın keŋıstıktık-uaqyttyq derekterdı taldau üşın jasandy intellekttı (Jİ) qoldanu;
— Energetikalyq resurstardy intellektualdy energiia taratu jüielerı arqyly oŋtailandyru;  
— Auyl şaruaşylyǧyn sifrlandyru jäne «aqyldy egınşılık» tehnologiialaryn engızu.
Qazaqstan üşın perspektivalar men artyqşylyqtar
Zerthananyŋ qūryluy Qazaqstanǧa mynadai mümkındıkter beredı:
• Ǧylymi zertteuler men tehnologiialyq äzırlemeler salasynda aldyŋǧy qatarǧa şyǧu.
• Halyqaralyq ǧylymi jetıstıkterdı ūlttyq tūraqty damu jüiesıne integrasiialau.
• Jasandy intellekt (Jİ) jäne sifrlyq tehnologiialar salasynda otandyq mamandardy daiarlau deŋgeiın arttyru.
• Älemnıŋ jetekşı ǧylymi ortalyqtarymen halyqaralyq yntymaqtastyqty nyǧaitu.
• Tabiǧi apattarǧa tözımdılıktı arttyru üşın innovasiialyq şeşımderdı engızu.
Joba logistika jäne kölık, energetika jäne energiia ünemdeu, tabiǧi apattardy monitoringteu jäne erte eskertu, auyl şaruaşylyǧyn taldau jäne şeşım qabyldau salalaryndaǧy intellektualdy jüieler boiynşa ozyq tehnologiialar men bılımdı transferleuge arnalǧan platforma qūrady. Sondai-aq, būl Qazaqstanǧa keŋıstıktık-uaqyttyq derekterdı taldau jäne tūraqty damu salasynda öŋırlık köşbasşyboluǧa mümkındık beredı.
Jobanyŋ halyqaralyq deŋgeidegı maŋyzdylyǧy  
Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq ǧylym akademiiasy janynan Qazaqstan-Qytai ǧylym jäne tehnologiia transferı ortalyǧynyŋ qūryluy 2025 jyly Qazaqstanda ötetın «Qytai – Ortalyq Aziia» ekınşı sammitındegı maŋyzdy oqiǧa bolmaq. Būl qadam Qazaqstan men Qytai arasyndaǧy öŋırlık ǧylymi-tehnikalyq innovasiialardy damytuǧa üles qosyp, öŋırdıŋ jaŋa önerkäsıp salalaryndaǧy bäsekege qabılettılıgın arttyruǧa yqpal etedı.