Qazırgı zaman ömırıne enıp kele jatqan jasandy intellekt turaly qazaq oqyrmanyna arnalǧan kıtaptyŋ maŋyzy nede? Ony şyǧaruşylar ne deidı?
Almaty qalasynda jasandy intellekt turaly qazaq tılınde jazylǧan alǧaşqy kıtap – «Jasandy intellekt älıppesı» oqyrman qauymǧa tanystyryldy. Is-şaraǧa IT mamandary, jurnalister, ǧalymdar, JOO ūstazdary men jasandy intellektke qyzyǧuşylyq tanytqan azamattar jinaldy.
Arnaiy ötken räsımde mediamenedjer Nūrjan Jalauqyzy, Almaty qalasy äkımınıŋ keŋesşısı Mamai Ahet, kıtaptyŋ redaktory Qainar Oljai, belgılı jurnalist Serık Abas Şah pen aqyn Ūlyqbek Esdäulet kıtaptyŋ tūsauyn kestı. Olar öz sözderınde būl eŋbektıŋ qazaq tılındegı jasandy intellekt salasyna qosqan maŋyzdy ülesın atap öttı.
KITAPTYŊ EREKŞELIGI
«Jasandy intellekt älıppesı» kıtabynyŋ avtory – Meiırjan Äuelhanūly. Ol soŋǧy jyldary käsıpkerlerge, jurnalisterge, mūǧalımderge jasandy intellekt – Jİ turaly därıster oqyp, treningter jürgızıp keledı. Osy täjıribesınıŋ negızınde ol jasandy intellekttı tüsındıretın tolyqqandy nūsqaulyq qūrastyru qajet degen şeşımge kelgen.
- Jİ turaly bır künde tüsındıru mümkın emes. Jalpy sol qajettılık tuyndai berdı. Eŋ soŋynda Jİ turaly tolyq aqparat beretın nūsqaulyq kerek degen şeşımge kelıp, soŋǧy jarty jylda osy kıtapty özım qūrastyryp, jazdym. Būl jerde Jİ ūǧymy, qalai jūmys ısteitını turaly aitylǧan. Kıtaptyŋ 200 betı tügelımen 27 türlı salany qamtyǧan. Osy salalarda Jİ-dı qalai jūmys ıstetıp, qoldanuǧa bolatynyn, sūraq qoiudyŋ ülgısı berılgen. Sol nūsqaulyqty qoldanǧan adam Jİ tolyq mümkındıgın paidalana alady. Kıtap dizainyndaǧy robottyŋ formasy Jİ ūsynysy. Sonyŋ ūsynysyn alyp, dizainerler qūrastyryp şyqty, - dedı avtor öz sözınde.
Kıtaptyŋ redaktory Qainar Oljai onyŋ äzırlenuı, baspaǧa qalai daiyndalǧanyn atap öttı.
- Qarasam, kıtap ekı bölımnen tūrady eken. Bırınşı bölımınde Jİ-ge tüsınıkteme berıledı. Ekınşı bölımınde Jİ-dı qalai paidalanu kerektıgı aitylǧan. Osy ekınşı bölımın redaksiialau kerek ekenın tüsındım. Kıtapyŋ özı sauatty jazylǧan. Bıraq, Jİ-ge tapsyrmany qazaq tılınde neǧūrlym sauatty bersek, ol da soǧūrlym senımen bırge tıldı meŋgeredı. Halyqqa, köpşılıkke tüsınıktı bolu üşın jäne Jİ qazaq tılın jaqsy meŋgeruı üşın söilemderdı dūrystap şyqtyq. Jurnalisterge Jİ – taptyrmas qūral, jūmysty jeŋıldetedı. Jİ materialyn redaksiialau kerek bolady. Jİ maqalasyn redaksiialamasa, qazaq tılınde aityluy men jazyluy bırdei, maǧynasy ärtürlı sözderdı aiyra almaidy. Ol basqa maǧynany beruı mümkın. Qadyr Myrza Älınıŋ öleŋı bar. Sol öleŋde "qorǧasyn" sözı ekı ret keledı. Sonda sol söz bırdei jazylsa da, maǧynasy ärtürlı . Jİ sony ajyrata almai qalady. Būl jurnalisterge bır jaǧynan kömekşı, ekınşı jaǧynan ony paidalanǧanda öte abai boluy kerek. Maqala şyqqannan keiın tolyq redaksiialau kerek, - dep pıkır bıldırdı Qainar Oljai.
JASANDY İNTELLEKT SALASYNDAǦY MAŊYZDY QADAM
Jiynda mediamenedjer Nūrjan Jalauqyzy Jİ-dı qazırgı künnıŋ şyndyǧy retınde baǧalady.
- Bügın şynymen de tarihi oqiǧa, Qazaqstan qoǧamy üşın, sandyq jüiede alǧaşqy qadam. Sondyqtan, Meiırjan, sızdı qūttyqtaimyn! Jalpy jasandy intellekt degen ömırımızge etene ene bastady ǧoi. Alpystan jaŋa asqandar keide jasandy intellektıden görı, tabiǧi intellektıge jügınemız. Al üidegı kışkentai balalar qazır eşqaşan teledidardy qolmen qospaidy, jaryqty qolmen öşırmeidı. Osy kıtapta jazylǧandai, bärın dybystyq jasandy intellektımen atqarady. Būl bügıngı künnıŋ şyndyǧy deuge bolady. Sondyqtan bärımız osyǧan daiyn bolaiyq. Qadamdaryŋyz qūtty bolsyn! - dep mediamenedjer Nūrjan Jalauqyzy öz qūttyqtauyn jetkızdı.
Tūsaukeser barysynda IT, kiberqauıpsızdık, biotehnologiialar jäne jasandy intellekttıŋ bolaşaǧy turaly sūraq-jauap boldy. Jiynǧa kelgender pıkır almasyp, kıtaptyŋ bolaşaǧy turaly talqylady.
Avtorǧa «Jİ aqyn-jazuşy, qarapaiym şyǧarmaşylyq adamnyŋ ornyn baspai ma?» degen sūraq qoiyldy.
- Jİ salasy bükıl älemdegı şyǧarmaşylyq adamdaryn alaŋdatyp otyr. Iаǧni, Jİ bır avtordyŋ jazu stilın meŋgerıp alady. Sosyn basqa bır adam tura sol avtor stilımen material daiyndap beruı mümkın. Bızdıŋ tırelgen jerımız osy. Aldaǧy uaqytta bızdıŋ avtorlarymyzdyŋ, suretşılerımızdıŋ stilıne ūqsastyryp, materialdy generasiialasa onyŋ avtory kım bolmaq degen sūraq bärın alaŋdatyp otyr. Osy saualǧa türlı pıkır aityluda. Būl jerde Jİ eşqandai äulie emes. Mūny tek qūral dep qabyldauymyz kerek. Onyŋ özındık ideiasy, oiy azamattarǧa taptyrmas kömekşı qūral bola alady, - dep jauap berdı ol.
«Jasandy intellekt älıppesı» atty kıtap qazır 1000 danamen basylyp şyqqan. Aldaǧy uaqytta avtor taralym sanyn köbeitudı josparlap otyr. Būl oqulyqtyŋ ışınde oqyrmanǧa arnalǧan qazaq tıldı sabaqtar jinaqtalǧan arnaiy sait turaly da aitylǧan.
Symbat Nauhan
«Adyrna» ūlttyq portaly
