Jaratuşy keremet qoi, Adamǧa türlı qasiet, mınez bergen. Bärımız bırqalypty bolsaq, ömır de süreŋsız körıner ma edı, kım bılsın?!
Menıŋ baiqaǧanym, täuekelşıl adamdardyŋ tüisıgı aldamaidy. Bıraq barlyǧynyŋ emes. Olar özgelerge qaraǧanda qaisar keledı, syrt közge qyrsyq mınezdı körınetını de bar. Ondailar oiyndaǧysyna jetem dep qaitpai, orta jolda qalyp ketpeidı. Tübı degenıne jetedı.
Bylaişa aitqanda, taudy da qoparady, tasty da ügıtedı. Būl Qūdaidyŋ jaratqanyna bergen keremet qasietı siiaqty. Ärine, äŋgıme nendei maqsatqa ūmytylyp jatqanynda. Keide körıp jürgendei közsız batyrlyq jasap, maŋdaiy tasqa köp tigenderı bertınde būiǧy tırşılıkke köşıp, būrynǧy mınezın özgertedı. Al är qadamyn, äreketın aldai bermeitın ışkı tüisıgıne senıp täuekelge baratyn jan joldan adasa qoimaidy. Mūndai adamdar ädette şeptıŋ aldyŋǧy qatarynda tūrady. Köş bastaidy. Men eluge tolyp jatqan Ǧalymjan Elşıbaidy osyndai azamat der edım.
Azamattyŋ adami kelbetın onyŋ ūstanymy aişyqtap tūrady. Bız ekeumız tılşılık qyzmet etıp jürıp tanystyq. Ol kezde men «Habar» agenttıgınıŋ Özbekstandaǧy, al Ǧalymjan «Jas Alaştyŋ» Oŋtüstık Qazaqstandaǧy menşıktı tılşısı bolatyn. Bıraz uaqyttan soŋ men Oŋtüstık Qazaqstan oblysyna oryn auystyryp keldım. Keremet kezder edı. Marqūm Qalybek Atjan bastap, Bahtiiar Taijan qostap, ömırden erte ketken Keŋes İsmailov kelıp qosylyp, jurnalister bır sapta jüretın edık. Kezdesu, basqosularymyz da köp bolatyn. Osyndai kezderde jıgıtterdı jinap, ūiymdastyru Ǧalymjanǧa tapsyrylatyn. Ärine, tyndyratynyna sengen soŋ. Negızı kez-kelgen ıs nietten bastalady desek, nietıne qarai ıs te nätijelı bolady.
Bertın kele qalam, mikrofon ūstap, jurnalistikanyŋ türlı salasynda qyzmette jürgenderdıŋ basyn bırıktırgen resmi qauymdastyq qūrudy qolǧa alǧan da Ǧalymjan boldy. 5 myŋnan astam käsıpqoi jurnalisterdı bırıktıretın, elımızdegı eŋ ırı şyǧarmaşylyq ūiym bolyp esepteletın Jurnalister Odaǧynyŋ Türkıstan oblystyq filialyna basşylyq jasaǧan tūŋǧyş töraǧa retınde tarihta aty qalǧan Ǧalekeŋnıŋ aimaqtyq media salany damytuǧa qosqan ülesı orasan. Men de kezınde Odaqtyŋ Oŋtüstık öŋırdegı filialyn basqardym. Sondyqtan būl qyzmettıŋ qanşalyqty auyr ärı jauapkerşılıgınıŋ joǧary ekenın bes sausaǧymdai bılemın. Sözdıŋ şyny kerek, Ǧalymjan odaqtyŋ jūmysyn jaŋa deŋgeige şyǧardy. Tynym tappaityn kreativtı de bastamaşyl tūlǧa retınde tanyldy. Odaqtyŋ qalai jūmys ısteu kerektıgın körsettı. Ärıptesterım renjımesın, basqa öŋırlerdegı filialdardyŋ bar-joǧy bılınbei, mülgıp jatqanda Türkıstanda Ǧalekeŋnıŋ bastamasymen talai-talai ıs-şaralar dürkıretıp ötkızıldı. Būǧan deiın provinsiia bolyp kelgen ruhani astanamyz Türkıstanda soŋǧy 5-6 jylda respublikalyq, halyqaralyq deŋgeidegı mediaforumdar men simpoziumdar, elge tanymal mediatūlǧalardyŋ qatysuymen şeberlık synyptary men seminarlar ūiymdastyryldy. «Türkıler törı Türkıstan», «Turkistan Open Media», «Mediakrattar forumy» sekıldı auqymdy ıs-şaralar, jurnalistika fakultetınıŋ studentterıne Beisen Qūranbek atyndaǧy stipendiialardyŋ tapsyryluy qoǧamda ülken pıkır tuǧyzǧan jobalarǧa ainaldy. Ǧalymjan filialdy basqarǧan tūsta elımızdıŋ Oŋtüstıgındegı aimaqaralyq jurnalistikanyŋ yntymaqtastyǧy artty. Iаǧni, Jurnalister odaǧynyŋ Jambyl, Qyzylorda, Türkıstan oblystyq jäne Şymkent qalalyq filialdarynyŋ basşylary özara Memorandumǧa qol qoiyp, bırlesken jobalardy ıske asyruǧa, bırın-bırı qoldauǧa uaǧdalasty. Mūndaidy basqa qai öŋırden kördıŋız? Al Ǧalekeŋnıŋ ideiasymen ötkızılgen «Densaulyqqa qarai 10 000 qadam» atty marafony jurnalisterdıŋ ǧana emes, myŋdaǧan türkıstandyqtardyŋ basyn bırıktırıp, qoǧamda salauatty ömır saltyn nasihattauǧa zor üles qosqan kreativtı de bıregei şaraǧa ainaldy.
Ǧalymjan Elşıbai «Eren eŋbegı üşın» medalımen, «Aqparat salasynyŋ üzdıgı» tösbelgısımen marapattaldy. Är jyldarda Oŋtüstık öŋırındegı «Jyl jurnalisı», «Altyn qauyrsyn», «Eŋ üzdık aimaq tılşısı», «Jaŋaşyl jurnalist» sekıldı nominasiialardyŋ jeŋımpazy atandy. Men üşın erekşe qymbat jetıstıgı - respublikalyq baiqaudaǧy ūlt ūstazy Ahmet Baitūrsynūly atyndaǧy «Söz Zergerı» nominasiiasynyŋ jeŋımpazy atanuy. Mūndai marapat ekınıŋ bırıne būiyra bermeitını, ol märtebe eŋ laiyqty jurnalisterge berıletını aqiqat. Jurnalistika salasyndaǧy osyndai zor jetıstıkterımen, köpşılıktı moiyndatqan talantymen erekşelengen Ǧalymjan Elşıbai – belsendı qoǧamdyq jūmysymen de erekşe közge tüsıp, jetınşı jäne segızınşı şaqyrylymdaǧy Türkıstan oblystyq mäslihatynyŋ deputaty atandy. Öŋırdegı köptegen özektı mäselelerdı köterıp, sailauşylarynyŋ senımın aqtaǧan halyq qalaulysy retınde tanyldy.
Öz basym Ǧalymjan Elşıbaidy tuǧan elge degen janaşyrlyq pen süiıspenşılıktıŋ keremet ülgısın körsetken azamat retınde qūrmetteimın. Tölebi -- talanttar şoǧyrlanǧan audan. Äsırese KSRO Suretşıler odaǧynyŋ 17 müşesınıŋ bır öŋırden, dälıregı Toqbolat Toǧysbaev, Erbolat Tölepbaev, Bekseiıt Tülkiev bastaǧan talanttardyŋ Ǧalymjannyŋ kındık qany tamǧan Qasqasu auylynyŋ topyraǧynda aunap-qunap öskenı būl jerdıŋ qasiettılıgın baiqatsa kerek. Qazaqstannyŋ Eŋbek Erı, Qazaqstannyŋ Halyq jazuşysy, aqiyq aqyn Mūhtar Şahanovtyŋ da balalyq şaǧy osynau qūt qonǧan, ruhy küştı, syry mol qasiettı Qasqasuda ötkenın, būl ataqty auyldy otty jyryna qosqanyn bılemız. Osy oraida Ǧalymjannyŋ auylyna bır jiynǧa barǧanda elden estıgen myna bır äŋgıme esıme tüsıp otyr. Täuelsızdık jaŋadan tu tıkken 1991 jyly eken. Mektep tämamdap Qazaq Ūlttyq Universitetı jurnalistika fakultetıne qūjat tapsyruǧa Almatyǧa barǧan şaǧynda Ǧalymjan balalyq şaǧy Qasqasuda ötken Şahanovty ol basqaratyn «Jalyn» jurnalyna ızdep baryp, auylda şahta aşylǧaly jatqan sūmdyqty aitady. Ǧalymjan ol kezde nebärı 16 jasta ǧana. Bır käsıpkerler Qasqasudan kömır şahtasyn aşatyn bolyp, sol jyly eldı dürlıktırgen. Ǧalymjannyŋ janaiqaiy «Jalyn» jurnalyna jariialanady. Sol joly şahtanyŋ aşylmai qaluyna memleket jäne qoǧam qairatkerı Şahanovtyŋ aralasuy men Ǧalymjannyŋ janaiqaiynyŋ baspasözge jariialanuy, Äbdımälık Rahmanqūlov basqaratyn audandyq «Tölebi tuy» gazetınde qaita-qaita dabyl qaǧyluy basty sebep bolǧanyn el älı ūmyta qoiǧan joq. Bügınde Qazaqstan Jazuşylar odaǧynyŋ Basqarma töraǧasy Mereke Qūlkenov sol kezde bas redaktor Şahanovtyŋ orynbasary, al klassik jazuşy, marqūm Rahymjan Otarbaev bölım meŋgeruşısı eken. Şahanov kabinetıne Qūlkenov pen Otarbaevty şaqyryp alyp, «Kördıŋder me, 16 jasar bala bolsa da bızdıŋ auyldan menı ızdep kelıptı. Auylyn qorǧap qalu üşın, şahtany aştyrmau üşın şyryldap kelıp otyr» dep tanystyrǧanyn, keiınnen jurnalǧa öleŋder toptamasyn bergenın Ǧalymjan erekşe tebırenıspen, saǧynyşpen eske alady. 2000-şy jyldardyŋ basynda Qasqasudan şahta aşuǧa taǧy da şabuyl jasaldy. Būl jyldary «Jas Alaş» gazetınde jūmys ısteitın Ǧalymjan «Qasqasuǧa qasıret tönıp tūr» degen kölemdı maqalasymen köpşılık arasynda qoǧamdyq pıkırdı keŋınen tuyndatty. Basqa basylymdar da şahta aşylmauyn qoldap jazuy auyldy tönıp kelgen öasıretten araşalap qaldy. Qasıret emei nemene, asqaq Alataudyŋ däl bökterındegı syrt köz «Qazaqstannyŋ Şveisariiasy» dep süisınetın tabiǧaty taŋǧajaiyp Qasqasudyŋ şatqalynan şahta aşylǧanda jer jännatynyŋ toz-tozy şyǧyp, qūryp ketetını sözsız edı. Qazır Qasqasu turizmnıŋ naǧyz ortalyǧyna ainalyp otyr. Qazır jyl boiyna jūmys ısteitın halyqaralyq kurorttyq şaŋǧy bazasy salynyp jatyr. Türkıstan oblysyna ıssaparmen kelgen kezde Memleket basşysyna tanystyrylǧan «Jol kartasynda» tūrǧan bıregei joba. İä, būl Alla būiyrtsa aldaǧy uaqytta eldıŋ maqtanyşyna ainalatyn ülken joba bolǧaly tūr. Jyldyŋ tört mezgılınde de elımızdıŋ är qiyrynan Qasqasudyŋ äsem tabiǧatyna dostarymen, otbasymen baryp, demalyp qaitatyndardyŋ qarasy köp. Şeteldıkter de jiı keledı. Men de Qasqasuǧa jūmystan qol bosaǧanda mümkındıkke qarai baryp tūramyn. Şarşaǧan şaqta Qasqasudyŋ tauyna şyǧyp, sergıp, quat alyp qaitamyn.
Ǧalekeŋnıŋ tuǧan jerge degen janaşyrlyǧy būl ǧana emes. Audandyq "Töle bi tuy" gazetınde jūmys ıstep jürgen kezde «Auylda ortalau mektep aşylsa» degen maqala jazyp, jüz şaqty tütını bar Joǧary Qasqasu auylyn üime-üi aralap jürıp, osy bastamaǧa qol jinaǧan jankeştı eŋbegınen de habardarmyn. Tūrǧyndardyŋ qoly qoiylǧan ūsynysty audandyq äkımdıkke, audandyq bılım bölımıne öz qolymen aparyp tapsyryp, keiın osy ūsynys pen gazetke şyqqan maqala auylda mekteptıŋ aşyluyna sebepker boldy. Osyǧan qarap Ǧalymjan ärıptesımnıŋ deputat bolsyn, bolmasyn, el üşın qyzmet etu ısıne sol kezeŋnen äbden şyŋdalǧanyn baiqaisyŋ, basyŋdy şaiqaisyŋ. Qasqasudaǧy sol mektep jaqynda Ǧalymjannyŋ janaşyrlyǧymen jöndeuden ötkızıldı.
Qasqasudaǧy meşıt üiınıŋ qūrylysy erterekte bastalǧanymen, eldıŋ igılıgıne resmi paidalanuǧa berılmei tūrǧan edı. Ǧalymjan bır top belsendı jıgıttermen bırge auyl azamattaryn yntymaqqa şaqyryp, meşıt qūrylysynyŋ jandanuyna ūiytqy boldy. Sözı ötetın käsıpkerlerdı jūmyldyrdy. Auyldaǧy ärbır äulet mümkındıgıne qarai meşıttıŋ tolyq bıtuıne, ainalasyn kögaldandyruǧa qarjylai ülesın qosyp, auyzbırşılıktıŋ, bekem bırlıktıŋ üzdık ülgısın tanytty, Är apta saiyn auylda asar bolyp «bır jaǧadan bas, bır jeŋnen qol şyǧarǧan» tamaşa ürdıs paida boldy. Jap-jaŋa meşıt üiınıŋ aşylu saltanatyna qatysyp, qasqasulyq jamaǧattyŋ quanyşyna özım de kuä boldym.
Öz basym Qasqasuǧa jiı baramyn, Elşıbaevtar äuletımen etene aralasyp ketkenmın. Qandai jiyn, basqosu bolsyn, quanyş ta da, qaiǧyda da bırgemız. Ǧalymjannyŋ bükıl aǧaiyn-tuysyn tanimyn. Olar da menı tuǧan bauyryndai köredı. Būl äuletke jaqyndyǧym sondai, jandary jännatta bolǧyr Qamytbek aqsaqal men Külparşyn apa 9 ūl-qyz tärbielep ösırse, özımdı «Elşıbaevtardyŋ onynşy balasymyn» dep aita jüremın. Äsırese Külparşyn apamnyŋ qazan-oşaqqa pısırgen sorpasy men tandyrda japqan nanynyŋ dämı auzymnan ketpeidı. Ǧalymjanmen bıraz jyl körşı boldyq. Perzentterı Iŋkär men Zaŋǧar köz aldymyzda östı. Bügınde oquynda ozat, qatarlastarynyŋ aldy bolyp jürgen olardyŋ jetıstıkterıne qatty quanamyn. Üiıme qonaq kelse Ǧalekeŋ Rauşan ekeuı kelıp kütedı, olar qonaq şaqyrsa Ǧaliiabanu ekeumız baryp bız qyzmet etemız. Älı solai. Laiym, jarasymyn tapqan otbasylyq dostyǧymyz ūzaǧynan süiındırsın.
Jalpy, ömırde öz jolyn adaspai taŋdaǧan, täuekelden taiynbaityn adamdar ǧana ülken jetıstıkterge jetedı ǧoi. Ǧalymjan Elşıbai da jurnalistikada da, qoǧamdyq qyzmette de jüregınıŋ ünıne, tüisıgıne senıp äreket etıp jürgen jıgıt. Ol jurnalistikaǧa kezdeisoq kelgen joq dep oilaimyn. Onyŋ qabıletı, bolmysy, ömırlık ūstanymy bügıngı mamandyǧymen ündes jatyr. Jurnaliste boluy kerek qasiettı tügel meŋgergen, öz mamandyǧynyŋ maitalmany boldy desek, artyq aitqandyq emes. Onyŋ jazǧan köp maqalasy – qoǧamǧa serpılıs, eldıŋ kökeiındegı saualdarǧa jauap bola bıldı.
Ǧalymjan Elşıbaidyŋ ömır joly – tek jurnalistıŋ ǧana emes, jüregınıŋ ünıne senıp äreket etetın azamattyŋ joly.
Äbdez Rahmanūly
