Qazaqstandaǧy qarjy piramidalary: Qazırgı jaǧdaiy men aldyn alu şaralary

Qarjy piramidasy — būl investisiialyq jobalardyŋ bır türı bolyp tabylatyn alaiaqtyqtyŋ bır türı. Mūnda alǧaşqy salymşylarǧa paida töleu üşın jaŋa qatysuşylardyŋ aqşasy tartylady, bıraq būl model ūzaq merzımge sozylmaidy, sebebı soŋynda kırısterdı alu mümkındıgı bolmaidy. Qazaqstanda da qarjy piramidalarynyŋ qūrbany bolǧan azamattar sany jyldan-jylǧa artyp keledı. Qazaqstanda qarjy piramidasynyŋ paida bolu tarihy Qarjy piramidalary Qazaqstanda 1990 jyldardyŋ ortasynda keŋ tarala bastady. Jeke tūlǧalar men käsıpkerler qarjy salymdary arqyly ülken paida aluǧa uäde beretın alaiaqtyq shemalar qūra bastady. Mūndai shemalardyŋ tanymal bolu sebepterı halyqtyŋ qarjylyq sauattylyǧynyŋ tömendıgı men jaŋa ekonomikalyq jüiege beiımdelu prosesınıŋ qiyndyǧy edı. Mysaly, «Qazaqinvest», «BankArt» siiaqty qarjy ūiymdary alǧaşqy jyldary investisiialardyŋ ülken tabys äkeletınıne sendırıp, köptegen azamattardy özderıne tartqan bolatyn. Qarjy piramidalarynyŋ erekşelıkterı Qarjy piramidasynyŋ negızgı belgısı — jaŋa qatysuşylardyŋ aqşasynan eskı qatysuşylarǧa tölem jasau. Mūndai jüie eşqandai naqty investisiialyq qyzmetke negızdelmeidı, tek jaŋa adamdardyŋ qarjy salymdarymen jūmys ısteidı. Qarjy piramidasy ädette tömendegı sipattamalarmen erekşelenedı: 1. Ülken paida uäde etu: Alaiaqtar az uaqyt ışınde joǧary paiyzdyq mölşerleme ūsynu arqyly adamdardy özderıne tartady. 2. Tūraqty emes tabys közı: Şyndyǧynda, jüienıŋ özınde naqty qyzmet körsetu nemese önım öndıru joq. 3. Tez arada aqşa alu: Qarjy piramidasyna qatysuşylarǧa bırden ülken paida nemese qaitarym kütıledı, alaida būl uaqyt öte kele öz küşın joiady. 4. Qūpiialylyq pen kümändılık: Qarjy piramidasyna qatysuşylarǧa onyŋ naqty jūmysy men qūrylymy turaly tolyq aqparat berılmeidı. Qazaqstandaǧy qarjy piramidalarynyŋ qazırgı jaǧdaiy Qazaqstanda qarjy piramidasyn ūiymdastyru men oǧan qatysu zaŋsyz bolyp tabylady. Degenmen, būl alaiaqtyq shemalardan saqtanu öte qiyn, sebebı olar ünemı jaŋaryp, jasyryn türde äreket etedı. Osy soŋǧy jyldary bırneşe ırı qarjy piramidalarynyŋ aşyluy men joiyluy baiqaldy. Mysaly, 2018 jyly «Keşbek» qarjy piramidasy men «Emelianov» piramidasy azamattardy aldap, ırı somadaǧy qarjyny iemdengen bolatyn. Qazaqstan Respublikasynda qarjy piramidalarynyŋ qūrbany bolǧan adamdardyŋ sany artyp otyr, al būl azamattardyŋ qūqyqtaryn qorǧau mäselesı de özektı bolyp otyr. Alaida, ūlttyq ekonomikanyŋ damuy men naryqtyq jüienıŋ qaita qūryluy qarjy piramidalarynyŋ köbeiıp ketuıne yqpal etetın faktorlardyŋ bırı bolyp tabylady. Qarjy piramidalarynyŋ aldyn alu şaralary Qazaqstanda qarjy piramidasynyŋ äreketın toqtatu jäne olardy boldyrmau üşın bırqatar zaŋdyq jäne aqparattyq şaralar qoldanylyp keledı: 1. Qarjylyq sauattylyqty arttyru: Halyqty qarjylyq sauattylyqqa tärbieleu, onyŋ ışınde qarjy salasynda alaiaqtyqtyŋ qandai türlerı bar ekenın tüsındıru maŋyzdy. 2. Qūqyq qorǧau organdarynyŋ jūmysyn küşeitu: Qarjy piramidalaryn ūiymdastyruşylar men oǧan qatysuşylardy jauapkerşılıkke tartu üşın qūqyq qorǧau organdarynyŋ jūmysy ünemı jetıldırılıp otyruy kerek. 3. Jaŋa zaŋdardy qabyldau: Qarjy naryǧyn retteitın zaŋdardy jetıldıru jäne qarjy piramidasynyŋ äreketıne qatysty jaŋa sanksiialar engızu maŋyzdy. 4. Qarjylyq retteuşı organdardyŋ baqylauy: Qarjylyq ūiymdar men kompaniialar arasynda monitoring jürgızu, äsırese investisiialyq qyzmettı jüzege asyratyn kompaniialarǧa qatysty qataŋ baqylau jürgızu qajet. Qarjy piramidalary — būl qoǧamǧa zor zalal keltıretın alaiaqtyq shemalar. Qazaqstanda olarmen küresu üşın halyqtyŋ qarjylyq sauattylyǧyn arttyru, qūqyq qorǧau organdary men qarjylyq retteuşılerdıŋ küşın bırıktıru qajet. Sonymen qatar, azamattar ärdaiym qarjylyq ūsynystardyŋ zaŋdylyǧyn tekserıp, kümändı shemalardan aulaq boluǧa tyrysuy tiıs. Qarjy piramidasyna qarsy küreste barşa qoǧam men memleket bırlese otyryp äreket etuı maŋyzdy.