13 mamyrda AQŞ prezidentı Donald Tramp özınıŋ ekınşı prezidenttık merzımındegı alǧaşqy resmi şeteldık saparyn Taiau Şyǧysqa jasady. Būl sapardyŋ alǧaşqy künı AQŞ pen Saud Arabiiasy arasynda qorǧanys, tehnologiia jäne energetika salalaryn qamtityn auqymdy kelısımderge qol qoiyldy, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly VVS-ge sıltep.
Aq üidıŋ resmi mälımetıne süiensek, Saud Arabiiasyna zamanaui äskeri tehnika men qyzmetterdı jetkızu boiynşa tarihi kelısımge qol qoiyldy. Jalpy qūny 142 milliard dollardy qūraityn būl kelısım AQŞ-tyŋ 15-ke juyq qorǧanys kompaniiasyn qamtidy. Qaru-jaraq kelısımı bes negızgı baǧyt boiynşa jüzege asady:
- Äskeri-äue küşterı men ǧaryş salasyn damytu;
- Äue jäne zymyranǧa qarsy qorǧanys;
- Teŋız jäne jaǧalau qauıpsızdıgın küşeitu;
- Şekara qauıpsızdıgı men qūrlyq küşterın jaŋǧyrtu;
- Aqparattyq-kommunikasiialyq jüielerdı damytu.
Sonymen qatar, Saud Arabiiasy öz armiiasynyŋ äleuetın arttyru maqsatynda äskeri akademiialar men medisinalyq qyzmetterge de investisiia salmaq.
Sapar barysynda ekı el arasynda basqa da maŋyzdy kelısımder jasaldy. Saud Arabiiasy AQŞ ekonomikasyna 600 milliard dollar kölemınde investisiia saluǧa mındetteme aldy. Būl investisiialardyŋ bır bölıgı AQŞ aumaǧynda jasandy intellekt derekterın öŋdeu ortalyqtaryn qūruǧa baǧyttalady.
Öz kezegınde AQŞ-tyŋ tehnologiialyq alpauyt kompaniialary — OpenAI, Nvidia, Alphabet, IBM jäne Qualcomm — Saud Arabiiasyna 80 milliard dollar kölemınde «aldyŋǧy qatarly tehnologiialyq şeşımderdı» jetkızetın boldy.
Energetika salasyndaǧy kelısımder de nazar audaruǧa tūrarlyq: AQŞ Saud Arabiiasyna 14,2 milliard dollarlyq gaz turbinalaryn jäne 4,8 milliard dollarlyq Boeing 737-8 ūşaqtaryn eksporttamaq. Ekı el sonymen qatar energetika men tau-ken önerkäsıbınde yntymaqtastyq ornatuǧa uaǧdalasty.
Tramp Er-Riiadta Saud Arabiiasynyŋ taq mūragerı Mūhammed bin Salmanmen kezdesıp, sauda jäne investisiialyq mäselelerdı talqylady. Sondai-aq, ol saud-amerikalyq investisiialyq forumǧa qatysyp, onda Citigroup, IBM, Qualcomm, Alphabet jäne Franklin Templeton siiaqty ırı kompaniialardyŋ basşylarymen kezdestı.
Forum aiasynda Tramptyŋ delegasiia qūramynda onyŋ keŋesşısı İlon Mask, OpenAI bas direktory Sem Altman, Nvidia basşysy Djensen Huang, sondai-aq FIFA prezidentı Djanni İnfantino boldy. Būl sapardyŋ basty maqsaty – AQŞ-qa investisiia tartu jäne Tramptyŋ «Amerika bırınşı orynda» degen ūranyn naqty ıspen däleldeu.
Tramp Taiau Şyǧystaǧy saparyn Katar men Bırıkken Arab Ämırlıkterıne jalǧastyrmaq. Onyŋ sapary barysynda AQŞ memlekettık hatşysy Marko Rubio, Taiau Şyǧys boiynşa arnaiy ökıl Stiv Uitkoff jäne qorǧanys ministrı Pit Hegset te bırge jür.
Sapar barysynda Tramptyŋ İzrailge barmauy halyqaralyq sarapşylar nazaryn audartty. İzrail tarapy būl şeşımge narazy bolǧanymen, Aq üi Taiau Şyǧystaǧy saiasatyn qaita baǧdarlap jatqanyn baiqatty. AQŞ-tyŋ HAMAS-pen tıkelei kelıssözderı, Iemendegı husittermen jasalǧan kelısımder jäne İranmen iadrolyq baǧdarlama boiynşa qaitadan tıkelei dialog ornatuy İzraildıŋ qatysuynsyz ötıp jatqany aimaqtyq basymdyqtardyŋ özgergenın körsetedı.
