Ūlttyq kiım kiesız be?

5700
Adyrna.kz Telegram
http://adyrna.kz/content/uploads/2015/10/5c7f16cfaf3754d04a66a3e8c9f84351.jpg

Būl sūraqqa adamdardyŋ köbı: «Eldıŋ bärı kise, men de kier edım» dep jauap beretını sözsız. Ärine, sız basyŋyzǧa ükılı börık, üstıŋızge bürmelı qos etek köilek kiıp köşede ketıp bara jatsaŋyz, jūrttyŋ bärı «tarih» adamǧa aŋtaryla qaraityny anyq, tıptı sızben suretke tüsuı de mümkın. Bıraq ūlttyq kiımnıŋ aty – ūlttyq kiım. Älemdık moda ǧaryştyq jyldamdyqpen damyp, adamzat atauly ultrasän nobailarynyŋ jetegınde kete bastaǧan jahandanu däuırınde töl kiımderın tänderınen tastamai jürgen ūlttar bar. Sebebı tıl ūlttyŋ ışkı jan düniesın  körsetse, ūltyq kiım sol  halyqtyŋ syrtqy bolmysyn aiqyndaidy.

Bız būl jerde «aǧaiyn, üstımızge şapan, basymyzǧa säukele kieiık» dep jalaŋ ūran aityp, jattandy maqala jazyp jar salaiyq dep tūrǧan  joqpyz. Bızdıŋ aitpaǧymyz ūlttyq naqyşta tıgılgen zamanaui, kündelıktı ömırge yŋǧaily kiımder jaiynda. Al mūndai kiımder bar ma? Bola qalǧannyŋ özınde de olar sahnalyq kiımge ūqsaidy. Sebebı bız ūlttyq oiu-örnegı bar kiımderdı sol sahnanyŋ maŋaiyndaǧy ärtısterden, telejäşıktegı  jūldyzdardyŋ üstınen köruge közımız üirenıp qalǧan. Al qazaqtyŋ oiu-örnegınıŋ  kez kelgen kiımge erekşe sän berıp tūratynyn bärımız jaqsy bılemız. Elımızdegı ataǧy jer jarǧan sän üilerı  türlı dizaindaǧy ūlttyq atributtarǧa malynǧan  kiımderdı  daiyndamai jatyr deisız be?  Daiyndap jatyr. Bıraq ol älemdık körmelerge nemese keremet podiumdarǧa arnalǧan kiımder. Al  qarapaiym halyqqa, qarapaiym qazaqy kiım kerek. Bazarǧa barsaŋyz da, ädemı dükenderdegı qymbat düŋgırşekterdı aralasaŋyz da qazaqy örnektı kiım tabuyŋyz neǧaibyl. Qyrǧyzdar aiyr qalpaqtaryn bastarynan tastamaidy, qalada jürse de, dalada jürse de. Japondar kimanolaryn älemge äigılep älek boluda. Özbegıŋ de ala şapanyn jamylyp jür. Aitpaqşy, Türkmenstan Ǧylym akademiiasy  ǧalym äielderdı üstıne ūlttyq naqyştaǧy köilek, bastaryna oramal tartyp jüruge mındetteptı. Endı Moŋǧoliiany qaraŋyz, olardyŋ ūlttyq arnalarynda jaŋalyq oqityn diktorlar mındettı türde ūlttyq kiım kiıp otyrady eken, mektep mūǧalımderıne de ūlttyq naqyştaǧy kiım kiiu mındettelgen, tıptı mektepte üzılıste soǧylatyn qoŋyraudyŋ özın  olar moŋǧol ūltynyŋ ruhyn köteretın muzykamen almastyrypty. Al bız şe? Bızde bärı bar, bır-aq närse jetıspeidı, ol – ūlttyq namys!!! Qazır toilarda qazaqtyŋ bärı bır-bırıne şapan jabatyn bolǧan. Būryn asa qūrmettı adamdarǧa aiyryqşa jaǧdailarda jabylatyn şapandardyŋ bügıngı sipaty müldem daraqy. Ol şapandar asabalardyŋ tılımen aitqanda, qaladaǧy «dejurnyi»,  iaǧni ainalymda jürgen şapandar.  «Osy ainalymda jürgen on şaqty şapandy anda-sanda körıp qalǧanda, közımızge jylyūşyrap tūrady» dep äzıldep jatatyn toi jürgızetın jıgıtterdıŋ aitqanynda  şyndyq bar. Sosyn şapandy  balaǧa da, danaǧa da, şet elden  kım kelse sonyŋ iyǧyna  jalp etkızıp jauyp, basyna kiız qalpaqty kigıze salyp, mäz bolyp qol şapalaqtau  ädetke ainalypty. Osy şapandardy nege tym qūryǧanda jylyna bır ret kimeske? Nauryz merekesınde ortalyq alaŋǧa barymyzdy kiıp, basymyzǧa ūlttyq börık, iyǧymyzǧa oqaly şapan ılıp kelsek, bıreu bızge qoi dei me? Qazaqtyŋ ūlttyq kiimi tek qazaqqa ǧana jarasady. 


Daryn NŪRSAPAROV,
Öskemen qalasy
Pıkırler