Qazaq halqynyŋ eskı zaman däuırınen sönbes mūra bolyp, ūrpaqtan ūrpaqqa, äkeden balaǧa sabaqtasyp, ūzaq jyldar özındık tarihymen elımızdı bükıl älemge mädeni qol önerımen tanytyp kelgen «dalalyq örkeniettıŋ» altyn besıgı Ūly Dala keŋıstıgınde qalyptasqan. Qazaq halqy mol bailyǧymen respublika jerınde eskıden qalyptasqan köne mädeniettıŋ tıkelei mūragerı jäne sol dästürdı, saltty örkendetuşı, ary qarai jaŋǧyrtyp, baiytuşy. Köne däuırden qazırgı zamanǧa deiıngı qoŋyr adamzat mädenietınıŋ damuyn qarastyratyn bolsaq, mädenietter arasyndaǧy qarym-qatynastyŋ, sūhbattyŋ üzılmei kele jatqanyn köremız. Belgılı ǧalym L.N.Gumilev köşpelıler jaiynda bylai deidı: «Bızdıŋ däuırge deiıngı I ǧasyrdaǧy köşpendıler mädenietı erekşe daralandy. Onyŋ üstıne HÜIII-HIH ǧ.ǧ. köşpelıler mädenietınen köp joǧary bolǧan.
Qazaq halqynyŋ dästürlı mädenietı ǧasyrdan bastama alyp, osyǧan orai mädeniettıŋ tarihi qozǧalysyn, zaŋdylyqtaryn bılıp-tanudyŋ mänı artyp otyr. Halyq arasynda köne mädeniet syrttan kelgen mädeniet yqpalymen jaŋaryp, tolyqqan üstıne tolyǧa tüstı dep oilaimyz. Öitkenı qazaq halqynyŋ eŋbek etuınde köptegen özgerıster boldy. Syrttan kelgen mädeniettı öz ömır tırşılıgıne bailanysty özgertken. HIH ǧ. 2-şı jartysy men HH ǧ. basynda qazaq halqynyŋ dästürlı qolönerı eŋ joǧarǧy damu baspaldaǧyna köterılıp, ömırde öz ornyn ala bıldı. Qazırgı taŋda bızdıŋ pıkırımızşe, qazaq qolönerın jan-jaqty etnografiialyq tūrǧyda zertteudıŋ ǧylym üşın de, ömırlık täjıribe üşın de maŋyzy öte zor. Qazaqtyŋ qolönerı jalpy qazaq mūralarynyŋ damu jolyndaǧy, mädeniettıŋ ışındegı negızgı bır salasy. Bızdıŋ paiymdauymşa, bügıngı kün talaby ūlttyq mädeniettı zertteu, tanyp bılu. Ūlttyq mädeniettıŋ bır salasy qolöner, iaǧni oiu-örnek bolǧandyqtan, qolöner şeberlerınıŋ dästürlı talabyn da jan-jaqty zertteu bolaşaq jastardyŋ ısı. Qolöner – baǧa jetpes, öşpes mūra. Ony qorǧai da, qoldai da bıluımız kerek.
Qazaqtardyŋ önerı damyǧan saiyn, tynysy keŋeiıp, öner türlerı Qazaqstannyŋ barlyq jerlerınde tügeldei örıstedı. Är öŋırdegı önerdıŋ qalyptasyp, damuyna körşı halyqtardyŋ yqply zor.
Ata-babamyzdyŋ qolöner mūralaryn jaqsartu – qazırgı zaman jastarynyŋ ısı, halyqtyŋ ertedegı ısterı jarasymdy jalǧasyn tapsa, öner damyǧan üstıne dami beredı.
Qazaq «öner aldy-qyzyl tıl» deidı. Degenmen, suret önerı osy tılden būryn paida bolǧan tärızdı. Öitkenı sonau tas ǧasyrynan qalǧan taŋbaly tastarda oiu-örnekter arqyly adam balasy tym erte-aq öz oiyn suretpen jetkızuge talpynǧan körınedı.
Sonau alǧaşqy qauymdyq qūrylys kezınde üŋgırdı mekendegen adamdar özderınıŋ tırlıgın suret arqyly baiandap, üŋgır qabyrǧalaryna qaşap salǧan eken. Būl turaly arheologiialyq derekter men ǧylymi eŋbekterde körsetılgen. Odan berı keletın bolsaq, b.d.d. V-III ǧ.ǧ. saq däuırındegı Pazyryq qorǧandarynan tabylǧan oiu-örnekter qazırgı bızdıŋ oiu-örnekterden aina qatesı joq dünieler. Sondyqtan bızdıŋ tegımız tym ärıde jatqandyǧyn, tıptı ūlt bolyp qalyptaspai tūrǧannyŋ özınde oiu-örnektıŋ tılı qazırgı bızdıŋ oiu-örnektıŋ tılımen bırdei bolyp tūrǧandyǧy. Soǧan qarap, beineleu önerınıŋ tarihy tıl önerı qalyptaspai tūrǧannan da būryn bastalǧany baiqalady. Künı keşe Berel qorǧanynan tabylǧan zergerlık altyn būiymdar qazaq halqynyŋ materialdyq bailyǧynyŋ negızı ekendıgınde dau joq. Ondaǧy aŋ stilımen jasalǧan būiymdarǧa qarap, zergerlık önerdıŋ tym erte damyp, biık şeberlıkke jetkendıgıne ǧalymdar qauymy köz jetkızıp otyr. Sondai-aq Jetısudan, Şılıktı jazyǧyndaǧy obalardan tabylǧan Altyn adamdardyŋ boiyndaǧy äşekeiler tym biık talǧam, asqan şeberlıkpen oryndaluy, tıptı bügıngı zergerlerdıŋ qolynan kele bermeitındei.
Oiu-örnek (latyn tılınen audarǧanda äsemdeu, sändeu) – är türlı zattardy, arhitekturalyq ǧimarattardy äşekeileuge arnalǧan jüielı yrǧaq pen qaitalanyp otyratyn är üilesımdılıkke qūrylǧan örnek-naqyştar. Ūlttyq oiu-örnek özıne tän belgılerınıŋ jüielerın qazaq halqynyŋ qalyptasuymen ärı respublikanyŋ qazırgı aumaǧyn mekendegen Aziianyŋ basqa da halyqtary mädenietımen tyǧyz bailanysta damydy. Būl ortaǧasyrlyq arhitekturalyq ǧimarattardaǧy kögerıs jäne geometriialyq oiu-ornekterden (Aişa-bibı, Ahmet Iаssaui kesenesı) aiqyn körınedı. Qoŋyr oiu-örnektıŋ dästürlı toqyma önerı ülgısınde, kestede, aǧaş, müiız, süiek, metall men terıge örnek salu meilınşe jetıldıre tüstı.
Oiu-örnek ısı tym erte zamannan bastap-aq qazaq qolönerınıŋ barlyq türıne bırdei ortaq äsemdep äşekeileudıŋ negızı bolyp keldı.
Oiu degen sözben örnek degen sözdıŋ maǧynasy bır. Būl sözdıŋ ūǧymynda bır närsenı oiyp, kesıp alyp jasau nemese ekı zatty oia kesıp qiiulastyryp jasau, bır närsenıŋ betıne oiyp beder tüsıru degen maǧyna jatady. Qazaq köbınese bır örnekke salyp qiyp alǧan ülgını, ülgıge salyp kesken syrmaqtyŋ qiyǧyn, sondai-aq barlyq qoşqar müiız örnekterın de oiu deidı. Al örnek degenımız är türlı oiu, beder, beinenıŋ küidırıp, jalatyp, boiap, batyryp, qalyptap ıstegen körkemdık türlerdıŋ, äşekeilerdıŋ ortaq atauy ıspettes. Sondyqtan, oiu-örnek dep qosarlanyp aitylady.
Qazaqtyŋ örnektı äşekeimen ısteletın qolönerdıŋ türlerı de, ataulary da öte köp. Solardyŋ ışınde halyq arasyna köbırek taraǧany – oiu-örnek. Oiu-örnek ısı tym erte zamannan bastap-aq qolönerınıŋ barlyq türıne bırdei ortaq äsemdep äşekeileudıŋ negızı bolyp keldı.
Tüzu jäne oiqastyra toqu täsılderı köp qoldanylady. Türkı halyqtarynyŋ qoltaŋbalarynda örneksız zattyŋ mänı joq. Jalpy qazaq halqy oiu-örnektı qadır tūtqan. Bas kiımdegı oiu-örnekke qarap, qai ūlttyŋ ūrpaǧy ekenın tanyǧan, kımnıŋ qazaq, kımnıŋ ūiǧyr, tatar ekenın bılgen. Qyrǧyzdarda «qoşqar müiız», «tūmar», «teke müiız», ūiǧyrlarda «badam», «şädä», özbekterde «pahta gül», «badam» dep atalady. Qazaqtardyŋ oiuyn sipatyna qarai teŋdeme, jüzdeme, syŋar oiu dep üş topqa böledı.
Qazaqtar özderı jasaǧan oiu-örnektıŋ atauyn taba bılgen. Osy ataulardy olar öz tırşılıgıne laiyqty qoldana tüsken. Ärbır tarihi kezeŋ özındık oiu-örnektermen erekşelengen. Eskıden kele jatyrǧan meşıt, kümbez oiu-örneksız jüzege aspaǧan. Qazaq oiu-örnegınıŋ tabiǧaty halyq önerınıŋ tarihyn, ömır tırşılıgınıŋ sūlulyǧyn jäne äsemdıgın aiqyndaidy.
Zergerlık – öte erteden kele jatyrǧan öner salasy. Äsırese, oǧan qazaq halqy köp köŋıl audarady. Ärtürlı sändı būiymdar asyl tastardan jasalǧan qymbat zattar älgı şeberler qaldyrǧan halyqtyq mūra bolyp tabylady.
Qazaq dalasynda oiular är türlı ülgıde damyǧan. Elımızdıŋ ärbır ai-maǧynyŋ özınıŋ stildık erekşelıkterı, ülgılerı bolǧan. Soǧan karamastan, barlyq oiulardyŋ bastapqy elementınıŋ negızı — «müiız» tektes oiu-örnek bolyp sanalady. Qazaq halqynyŋ türmysynda jiı qoldanylatyn: öru, tıgu, toqu, qūrau, erıtu, balqytu, qiiu arqyly üi jihazdaryn, qūral-saimandardy, kiız üilerdı, zergerlık būiymdardy, kılem, alaşa, syrmaq, terme alaşa, qorjyn, ydys-aiaqtardy, kiım-keşekterdı oiu-örnektermen äşekeilep, bezendırıp otyrǧan. Ǧalymdardyŋ paiymdauynşa qazaq ūlttyq oiu-örnekterınıŋ, äzırşe 230-dai türı ǧana anyqtalǧan. Bız solardyŋ ışındegı halyq arasynda eŋ köp taraǧan «müiız» tektes oiu-örnek turaly söz etpekpız.
«Müiız» oiuy qazaq halqynyŋ oiu-örnegınıŋ törkını deuge bolady, öitkenı barlyq jaŋa elementter sonyŋ negızınde jasalyp, tek ataulary ǧana özgerıp otyrǧan. Mysaly: «qoşqarmüiız», «arqarmüiız», «büǧymüiız», «qyryqmüiız», «qosmüiız», «syŋarmüiız», «synyqmüiız», «törtqūlaq», «tüietaban», «syŋarökşe», «qosalqa», «qüsqanaty», «qaz-taban». Kolöner şeberlerı osy elementterdıŋ san türlı kompozisiiasyn jasap, büiymdarǧa ūtymdy paidalanyp keledı.
Qazaq oiularynyŋ mazmūny mal ösıru, aŋşylyqty jer-su, köşıp-qonu körınısterın, kündelıktı ömırde kezdesetın ärtürlı zattardyŋ syrtqy beinesın tūspaldaidy, bıraq qolöner salasyndaǧy qai būiymdy alsaq ta, sol zattyŋ betınde türlı nüsqada beinelengen «müiız» elementın baiqaimyz. Ärbır oiuşy oiu-örnek jasap, oǧan at berıp, ony tūrmysta qoldanǧan. Sondyqtan qazaqtyŋ ūlttyq oiu-örnekterınıŋ eŋ basty mänerı, ärtürlı mäner jasauda jiı qoldanylatyny «müiız» tektes oiu-örnekter.
Müiız tektes oiu-örnekter keide öte ūsaq, keide öte ırı bolyp keledı. Ūsaǧy zergerlık, keste tıgu, aǧaş, süiek, müiız ūqsatu siiaqty näzık ısterge qoldanylsa, ırısı kılem, alaşa, terme alaşa, tekemet, syrmaq, şi orau, qorjyn, kiım-keşek, qūrylysqa qoldanylady.
Halyq şeberlerı müiız örnegınen san qily mänerlermen qūbylta, bır elementke ekınşı, üşınşı elementterdı qosyp, molyqtyrady da, qülpyrǧan ädemı de mazmūndy kompozisiia jasaidy. «Müiız» tektes oiu-örnekterdıŋ negızı qoidyŋ, arqardyŋ, eşkınıŋ, siyrdyŋ, būlannyŋ, būǧynyŋ, qodastyŋ, elıktıŋ müiızderın tüspaldaudan paida bolǧan.
Şeberler jaŋa oiu-örnekterdı tūrmys tırşılıgıne öz däuırındegı zaman aǧymyna qarai laiyqtap paidalanyp keledı.
Qoşqarmüiız oiuy neşe türı formalaǧa enıp, qazaq būiymdarynyŋ köbınde kezdesedı. Äsırese kiız üi jasaularynyŋ barlyq türıne de salyp toquǧa bolady. Mäselen, tekemettıŋ ortasyna “qoşqarmüiız” şet-şetıne “tūmar”, “şarşy” nemese “su” oiulary salynady. Mūnysy tuǧan jer tösın toltyrǧan otar-otar qoi bolsyn degen halyqtyŋ arman – tılegı, Omyrtqa – mal şaruaşylyǧymen tyǧyz bailanysty tuǧan, maldyŋ dene müşesıne qatysty örnek. Būl oiu qairattylyqtyŋ, erlıktıŋ belgısı. Er adamnyŋ, batyrdyŋ kiımınıŋ, keide qūrlardyŋ şetıne salynady. Mūndai oiulardyŋ formasy qoidyŋ töbesı men ekı jaqqa iırıle tüsken müiız tärızdenıp keledı de, keide osy müiızdıŋ qoltyǧynda qoidyŋ qūlaǧyn dolbarlaǧan şolaq müiız tärızdı taǧy ekı buyn tūrady. Baiqap qaraǧanda būdan qoşqardyŋ tūmsyq beinesı aŋǧarylady.
«Müiız» — qazaq oiuynyŋ eŋ köne mänerı. Oiu-örnektıŋ būl elementı müiızdı megzeuden şyqqan. «Müiız»oiu-örnek keide ūsaq keide ırı bolyp keledı. Ūsaq türlerı aǧaş, süiek, müiız siiaqty näzık qolöner salasynda qoldanady. Irı türlerı syrmaq, tekemet, alaşa, kılem, säulet önerınde san türlı mänerde qoldanady. Müiız elementterı «aimüiız», «qosmüiız», «syŋarmüiız», «synyqmüiız», «qyryqmüiız», «maralmüiız», «örkeşmüiız», «qoşqarmüiız» t.b. türlerge bölınedı. «Müiız» örnegı üi jihazdarynda (kılem, syrmaq, tekemet, alaşa, körpe, tüskiız, şymşi) men türmystyq zattarda (saba, şanaş, kübı, ojau, jükaiaq, torsyq, sandyq t.b.), sondai-aq qaru-jaraqtarda (qynap, oqşantai, sadak), kiım-keşek, at äbzelderınde (ertoqym, aiyl) jalpy būl elementtıŋ qoldanbaityn jerı joq dese de bolady.
«Qosmüiız» oiu-örnegı qoidyŋ, eşkınıŋ, siyrdyŋ ekı müiızın ǧana beineleidı jäne keide «yrǧaq», keide «ılmek» dep atalatyn oiulardy «qosmüiız» deidı. Üi jihazdary men türmystyq zattardy, kiım-keşek, qaru-jaraqtardy bezendıru üşın paidalanatyn qoi, eşkı, siyr, büǧy, maral siiaqty januarlardyŋ qos müiızın beineleitın oiu-örnek. Qazırgı kezde «qosmüiız» oiu-örnegın säukelege, aiyr qalpaqtyŋ töbesıne, şetıne, kamzoldyŋ aldyŋǧy jaǧyna, etıktıŋ qonyşyna salady.
«Toǧyztöbe» oiu-örnegı eŋ köne oiulardyŋ bırı bolyp sanalady. Būl örnek qimaqtar men qarlūqtardyŋ qolönerınde saqtalǧan jäne kezınde «toǧyz-töbe» oiu-örnegı Aişa-bibı kümbezınıŋ kırpışterın örnekteu üşın qoldanǧan. Al qazırgı kezde qazaq, qyrǧyz, türıkmen, qaraqalpaq qolönerınde kezdesedı.
«Arqarmüiız» dep atalatyn oiu-örnek qoidyŋ müiızın beineleitın oiudyŋ türı. Būl element «qoşqarmüiızge» öte ūqsas, bıraq, oǧan qaraǧanda şiyrşyqtanyp, tarmaǧy odan köbırek bolyp keledı. (Kılem, tūskiız, syrmaq, keste, kiım-keşek pen üi jihazdarynda kezdesedı).
«Syŋarmüiız» «qosmüiız», «qoşqarmüiız» dep atalatyn oiudyŋ tek bır jaq syŋaryn ǧana beineleitın örnek türı. Şeber ornalastyrylǧan «syŋarmüiız» örnek kompozisiiasynda daralanyp tūrmai, jymdasyp keledı, üi-jihazdary men tūrmystyq zattarǧa, sondai-aq kiım-keşek, qaru-jaraq t.b. betıne salynatyn oiu-örnektıŋ bärınde kezdesedı jäne tekemet, syrmaqty äşekeileitın, jiegıne jürgızıletın örnektıŋ bır türı.
«Qoşqarmüiız» oiu-örnegı qoidyŋ töbesı men ekı jaqqa iırıle tüsken müiız beinesınde kelıp, onyŋ qoltyq tūsynan qoidyŋ qūlaǧyn dolbarlaityn taǧy bır şolaq müiız tärızdı ekı buyn şyǧyp tūrady. Odan baiqaǧan adamǧa qoşqardyŋ tūmsyq beinesı aŋǧarylady.
Tekemet, syrmaq, basqūr, alaşa, kılem, bylǧary, süiek, aǧaş, zergerlık būiymdardyŋ barlyq türlerınde kezdesedı. Kiızden jasalǧan būiymdarda būl oiu tüstı şüberektermen oiylyp, qūraq, iaǧni applikasiialyq örnek türınde de tıgıledı.
«Qyryqmüiız» oiu-örnegı bırıne-bırı jalǧasa, tarmaqtala qosylǧan, köp müiızden qūralǧan oiu-örnektıŋ bır türı. Ol köbınese döŋgelek ne tört-büryş ışınde beinelenedı, keide būtaqtyŋ aǧaşy tärızdı tarmaqtalyp, jaiylyp beinelenedı. Bır-bırımen qosylǧan bırneşe tarmaqty köp müiızdı oiulardan qūralady. (Tūskiız, ton, kejım, syrmaq, tekemet, arhitektura säulet önerınde molyraq kezdesedı).
«Synyqmüiız« mort synǧan tık törtbūryş jasap, tört ret ışke qarai iıledı. Būl oiu-örnek kılemderdı, şilerdı, basqūr men alaşalardy, sondai-aq ärtürlı qaltalardy bezendıru üşın paidalanylady, al syrt körınısı maldyŋ synǧan müiızıne üqsaidy.
«Törtqūlaq» oiu-örnegınıŋ tört tarmaǧy zoomorfty nemese kögenıs oiularynan qūralǧan, ortasy krest beinesın jasaidy. Tört tarmaqtan döŋgelek, «törtbūryş», «törtjapyraq» qūraityn oiu-örnekter jasalady. Būl oiular, kebeje, jük-aiaq, aiaqqap, batyrlardyŋ şapanynyŋ jauyrynyna, qalqanǧa, şalbardyŋ tıze tūsyna, dödegenıŋ ortasyna nemese şet büryştaryna salynady.
«Üşqūlaq», «Üşjapyraq» oiu-örnekterı barlyq qolönerge tän üş müiızdı, üş japyraqty, üş tarmaqty bolyp beinelenedı. H-H1 ǧasyrda Taraz qalasyndaǧy monşanyŋ qabyrǧalary üş japyraqty oiu-örnekpen beinelengen.
«Tüiemoiyn« oiu-örnegı tüienıŋ moinyna ūqsap iıle köterılıp baryp tarmaqtalatyn müiız oiuy. Mūndai örnek mänerı köbınese kürdelı bır müiız oiularymen tütas keledı de,»tüiemoiyn» örnegı sol topta öz aldyna oqşaulanyp özge denelerden ozyp tūratyn tüienıŋ ūzyn moinyna ūqsaidy.
«Örkeş» oiu-örnegı tüienıŋ qos örkeşın beineleidı. Syrmaq, tekemet, tüskiızderge salynatyn oiu-örnek kompozisiiasynda köbırek kezdesetın element. Qazaq oiuynda mal men aŋnyŋ qos müiızın, tüienıŋ qos örkeşın, bienıŋ qos emşegın beineleu tek simmetriialyq tepe-teŋdık üşın ǧana emes, sonymen qatar bereke-bırlıktıŋ, köbeiudıŋ simvolyn bıldıredı.
«Aiyr» oiu-örnegı «aşatūiaq», «aiyrtūiaq» örnegı keide «aiyr» örnegı dep te atalady. Pışen aşalaityn aiyr qūralǧa ūqsas bolyp keledı.
«Botaköz» oiu-örnegı äşekeilı kompozisiianyŋ ortasyna salynatyn nemese bırneşe qaitalanyp kelıp, şetın kömkeretın jiekteme tüzeitın oiu. Syrt pışını botanyŋ közındei döŋgelengen rombqa üqsaityn geometriialyq oiu-örnek. Būl oramaldyŋ şetın kömkeretın jiekteme tüzeidı.
«Kaŋqa» oiu-örnegı toqyma būiymdarynda qoldanylady. Maldyŋ qūrap qalǧan süiegın tūspaldaidy. Alaşa, basqūr bau t.b. toqyma būiymdar negızınde örnek retınde salyndy.
«Qapma» oiu-örnegı törttülık maldyŋ dene müşelerıne elıkteuden şyqqan, jäne sol müşelerdıŋ atymen atalyp ketken. Būl örnek türı aǧaş oiuda, zergerlık būiymdarda, keste tıgude kezdesedı. «Qarta» örnegı jürekke ūqsaŋqyrap keledı.
«Qabyrǧa» būl örnekte qarama-qaişy tüster qatar alynady. Aq nemese sary fonda qara örnek jürgızıledı. Būl örnek aǧaş betıne beder tüsırude, keste tıgude kezdesedı jäne basqūrǧa da osy örnekter jiı beinelenedı.
«Omyrtqa» oiu-örnegın kestelerden, örme şilerden, süiek pen aǧaştan jasalǧan būiymdardan jiı köremız. Būl örnek türı omyrtqanyŋ türın tūspaldaidy, ol ärtürlı üilesımde türlenıp oiu kompozisiiasynyŋ ortasyna jäne jiegınde qoldanady.
«Qainar» oiu-örnegı maldy ölkede ömırge kelgen, oiudyŋ tüsterı salkyn tüster gammasynan kūralady. Bül oiu-örnek jaiylymdar men suattardan tapşylyq körgen elde paida bolǧan örnek mal taŋbasyna ūqsaidy nemese sudyŋ bır tamşysynan tūspaldaidy.
Qorta aitqanda oiu-örnek – däldık, esep, teŋdık, teŋeu, üilesım, jarasym, sändık, körkemdık, säikestık, tazalyq, näzıktık, süikımdılık, parasattylyq, jylylyq, sūlulyq, oilylyq, aqyldylyq, zerektık, şuaqty şaq, araily kezeŋ, jarqyn älem, köŋılge şabyt, şattyq ūialatady, şabyt beredı, eptılıkke, ıskerlıkke, şeberlıkke, ikemdılıkke, däldıkke baulidy. Önerge degen mahabbat, sūlulyqqa degen ǧaşyqtyq, qūştarlyq jinaǧy oiu oiǧan adamnyŋ jüregı jyly, jany näzık bolady.
«Qoşqarmüiız» oiu-örnegı – bailyq pen molşylyqtyŋ nyşany. Qoşqarmüiız onymen qatar är zattyŋ kölemı, sändılık paidalanu deŋgeiıne qarai är aluan japyraq tektes bıtpes oiular salynady. Būl örnekter «iırım», «şiyrşyq», «tüietaban», «qūsmūryn» t.b.attarmen atalǧan.
Būl myŋdaǧan jyldar boiy qalyptasqan ūlttyq qoŋyr oiu-örnekterımızdı, käzırgı jahandyq zamanda aman saqtap, jastarymyzdyŋ boiyna ūialata bılu bızdıŋ paryzymyz.
Jūmageldı Näjımedenov,
Mädeni saiasat jäne önertanu institutynyŋ
akustika jäne muzykalyq tehnologiia laboratoriiasynyŋ meŋgeruşısı,
önertanu ǧylymdarynyŋ kandidaty, dosent, dombyraşy, dirijer
