Uaqytşa qamau ornynan "joǧalyp, qaita tabylǧan" Dulat Aǧadıldı jūma künı Bas prokuraturaǧa kelgen kezde polisiia ūstap, Selinograd audany polisiia bölımıne jetkızdı. Ol bilıkke belsendılerdı qudalaudy toqtatu talabyn jetkızu üşın qamau ornynan öz erkımen ketkenın mälımdedı.
Qaraşanyŋ 15-ı künı taŋerteŋ Qazaqstan bas prokuroryna şaǧymyn jetkızu üşın Nūr-Sūltandaǧy Bas prokuratura ǧimaratyna kelgen jergılıktı belsendı Dulat Aǧadıldı polisiia qyzmetkerlerı ūstap, kölıkke salyp, alyp kettı. Polisiia äketer aldynda 42 jastaǧy belsendı sol jerge kelgen bırneşe jaqtasy men jurnalisterge "jergılıktı qūqyq organdary öz qūqyǧyn öreskel būzǧanyna şydamai" uaqytşa qamau mekemesınen qaşuǧa mäjbür bolǧanyn aitty. Osydan bır kün būryn Qazaqstan ışkı ıster ministrlıgı ökılderı qaraşanyŋ 4-ı künı äkımşılık sot şeşımımen 10 täulıkke qamalǧan Dulat Aǧadıldıŋ Aqmola oblysy Selinograd audany polisiia bölımınıŋ uaqytşa qamau izoliatorynan qaşyp ketkenı turaly habarlaǧan edı.
DULAT AǦADILDIŊ TALABY
Jūma künı äleumettık jelıde taraǧan videoda Dulat Aǧadıl taǧdyryna alaŋdauşylyq bıldırgen barşaǧa alǧysyn aityp, özınıŋ aman-sau ekenın sezdırıp habarlasa almaǧany üşın tuys-jaqyndarynan keşırım sūraidy. Būdan soŋ belsendı Qazaqstannyŋ bas prokuraturasy, Işkı ıster ministrlıgı jäne Joǧarǧy sot basşylyǧyna basyndaǧy jaǧdaidy baiandap, olardan özın qabyldauyn sūraǧan.
Belsendı Dulat Aǧadıldıŋ äleumettık jelıde mälımdemesın jariialaǧan videodan skrinşot. Nūr-Sūltan, 15 qaraşa 2019 jyl.
"Selinograd audany ışkı ıster bölımı, prokuratura men sot organy menı jazyqsyz qudalap, bır aidyŋ ışınde bes ret äkımşılık jaza qoldanyp, qamauda ūstady, şydamym şegıne jetken soŋ qaşuǧa mäjbür boldym" dep tüsındırgen ol.
Aǧadıl qamauda otyrǧan kezde özı jäne basqa da belsendılerdı qudalauǧa qarsylyq bıldırıp, Joǧarǧy sot, Bas prokuratura men Işkı ıster ministrlıgıne aryz jazǧanyn, bıraq eşqandai jauap almaǧanyn aitady.
"Qūqyq qyzmetkerlerı ekı jyldan berı menı köşede, ia kölıkte ketıp bara jatqan jerımnen eş negızsız ūstap äketudı ädetke ainaldyrdy. Jūrttyŋ kökeiındegı mäselenı aitqany üşın belsendılerdı qudalauǧa salyp, zaŋsyzdyqtarǧa jol berıp otyrǧan Selinograd audany polisiia, sot jäne prokuratura organy basşylaryn jauapqa tartudy talap etemın" deidı Aǧadıl.
Poliseiler belsendı Dulat Aǧadıldı (ortada) küştep ūstap jatqan sät. Nūr-Sūltan, 26 qazan 2019 jyl.
Osydan bır kün būryn Nūr-Sūltan qalasynda Qazaqstan ışkı ıster ministrlıgıne Aǧadıl turaly tolymdy aqparat berudı talap etıp barǧan azamattarǧa ministrlıktıŋ Äkımşılık polisiia komitetınıŋ ökılı Kärım Jarylqasynov "äjethanaǧa sūranǧan belsendı kezekşınıŋ telefonǧa jauap beruge ainalǧan sätın paidalanyp qaşyp kettı" dep habarlaǧan edı. Dulat Aǧadıl IIM ökılınıŋ ol sözın joqqa şyǧardy.
"Äjethanaǧa sūrandy degenı – ötırık. 55-60 adamǧa arnalǧan izoliatorda qamauda jalǧyz otyrdym. Mekemenı küzetetın üş qyzmetkerdıŋ ekeuı sol tünı jūmys ornynda bolǧan joq, bıreuı ūiyqtap jatty, menıŋ qaşuyma eşkım kömektesken joq, ol jerden özım kettım" dedı ol.
"HALYQPEN OINAMAŊDAR"
Äleumettık jelıde taraǧan videoda Dulat Aǧadıl Qazaqstan prezidentı Qasym-Jomart Toqaevqa, būrynǧy prezident Nūrsūltan Nazarbaevqa jäne Bas prokuror Ǧizat Nūrdäuletovke de ündeu jasaǧan.
"Halyqqa qarasyŋyzdar, halyqpen oinamaŋyzdar. Taǧy da aitamyn, elım, jerım degen adamdardy qudalaudy, repressiiany toqtatyŋyzdar!" degen Aǧadıl qazırgı kezde Qazaqstanda qamauda otyrǧan, qūqyq qorǧauşylar saiasi tūtqyn dep tanyǧan Aron Atabek, Maks Boqaev, Serık Jahin, Almat Jūmaǧūlov, Mūhtar Jäkışev, Qaiyrly Omar syndy azamattardy bostandyqqa şyǧarudy talap etedı. Qazaqstan bilıgı elde saiasi közqarasy nemese azamattyq belsendılıgıne bola qudalanǧan eşkım joq dep mälımdep keledı.
"Şekaraǧa, tıptı ony qoiyp polisiiaǧa qarasty uaqytşa qamau izoliatoryna baqylau ornata almai otyryp, belsendılerdı qudalaudy, qarapaiym qazaqtyŋ ışınen "terrorist", "ekstremist" ızdeudı doǧaryŋyzdar, özderıŋızdıŋ naqty jūmystaryŋyzben ainalysyŋyzdar" deidı Dulat Aǧadılı bilıkke qarata aitqan sözınde.
Aǧadıl būl videony Bas prokuraturaǧa barar aldynda jazǧanyn eskertken.
"Eger osydan keiın basqaşa söilep, Toqaev pen Nazarbaevtan keşırım sūrap, qatelestım dep jatsam, ony erkımnen tys, qysymmen aitylǧan dep esepteŋızder. Al būl sözımdı öz erkımmen aityp otyrmyn" dep mälımdegen ol.
Jūma künı taŋerteŋ Dulat Aǧadıldı Bas prokuratura aldynan alyp ketken polisiia qyzmetkerlerı bırneşe saǧattan soŋ ony Aqmola oblysy Selinograd audandyq polisiia bölımıne jetkızdı. Poliseiler ışke kırgızer aldynda belsendı sol jerge bırge barǧan bırneşe jaqtasy men jurnalisterge "Selinograd audanyndaǧy qūqyq organdarynyŋ zaŋsyzdyǧyn jetkızu üşın qamalǧan jerden ketıp qalǧanyn" taǧy qaitalady.
ÄKIMŞILIK JAZAMEN BIRNEŞE RET QAMALǦAN BELSENDI
Äkımşılık sot şeşımımen 10 täulıkke qamalǧan belsendı Dulat Aǧadıldıŋ Aqmola oblysy Selinograd audany polisiiasynyŋ uaqytşa qamau izoliatorynan "qaşyp ketkenı" turaly aqparat qaraşanyŋ 13-ı künı taraǧan. Işkı ıster ministrlıgı ökılderı "ol seruendeuge sūranyp, jartylai bekıtılgen terezesı arqyly syrtqa, eskı dualdyŋ saŋylauy arqyly köşege şyǧyp ketken" dep habarlady.
Bostandyqqa şyǧuyna az qalǧan belsendınıŋ izoliatordan "qaşyp ketkenıne" kümän keltırgen jaqtastary beisenbı künı Nūr-Sūltanda Bas prokuratura, Işkı ıster ministrlıgı men Selinograd audany polisiia bölımıne baryp, Aǧadıl turaly tüsınıkteme berudı talap ettı.
Qaraşanyŋ 14-ı künı Selinograd audany polisiia bölımı Dulat Aǧadıl äkımşılık bap boiynşa qamauda otyrǧandyqtan ony izoliatordan ketıp qalǧany üşın jazalamaitynyn, "qalǧan bes kün otyryp şyqqan soŋ" bosatatynyn mälımdegen.
Dulat Aǧadıl äleumettık mäselelerdı köterıp, azamattyq qūqyqtar men saiasi bostandyqtardyŋ saqtaluyn talap etıp jürgen belsendı retınde tanymal. Ol bilıkke narazylyq aksiialaryna qatysqany üşın būǧan deiın bırneşe ret äkımşılık qamauda bolǧan. Soŋǧy ret qaraşanyŋ 4-ı künı Aqmol kentınde "sotqa aparmaq bolǧan polisiianyŋ zaŋdy talabyna baǧynbaǧan" degen aiyp taǧylyp, sot şeşımımen 10 täulıkke qamalǧan. Qaraşanyŋ 14-ı künı Nūr-Sūltanda Aǧadıldıŋ jaqtastarymen kezdesken Qazaqstan ışkı ıster ministrlıgı Äkımşılık polisiia komitetınıŋ ökılı polkovnik Kärım Jarylqasynovtyŋ aituynşa, belsendıge sot kesken jazaǧa "sotty qūrmettemegenı üşın" taǧy bes täulık jaza merzımı qosylǧan. "Dulat Aǧadıl qaraşanyŋ 19-y künı şyǧuy tiıs bolatyn" dedı IIM ökılı.
Būǧan deiın, qazannyŋ 28-ı künı Selinograd audany soty Dulat Aǧadıldı "qazannyŋ 17-ı künı audandyq polisiia bölımınde bilık ökılderınıŋ talabyna moiynsūnbaǧan" degen aiyppen 10 täulıkke qamauǧa şeşım şyǧarǧan.
Tamyzdyŋ 27-ı künı Nūr-Sūltandaǧy mamandandyrylǧan audanaralyq äkımşılık soty belsendı Dulat Aǧadıldı "şeru ötkızu tärtıbın būzdy" dep aiyptap, on täulıkke qamaǧan. Belsendınıŋ üstınen bır künde ekı sot ötken. "Beibıt miting, şeru, piket ötkızu tärtıbın būzu" baby boiynşa aiyp taǧylǧan ony bır sudia aqtasa, ıle-şala ekınşı sot bolyp, basqa sudia däl sol bappen aiypty dep tanyp, on täulıkke qamaǧan.
Tamyzdyŋ 24-ınde Aǧadıl "polisiiaǧa baǧynbady" degen aiyppen bes täulıkke qamalǧan edı. Advokaty Daniiar Ahtanovtyŋ aituynşa, sot ony sol künı Nūr-Sūltan polisiia departamentınıŋ aldynda "zaŋsyz aksiia ötkızdı" dep aiyptap, dälel retınde belsendılerdıŋ tamyzdyŋ 23-ı AQŞ elşılıgı men Äzıret Sūltan meşıtı aldyndaǧy "saiasi tūtqyndardy" bosatudy talap etken narazylyqtan tüsırılgen videony paidalanǧan.
Dulat Aǧadıl özıne taǧylǧan barlyq aiyptardy moiyndaudan bas tartqan.
Biyl mausymnyŋ 9-y, Qazaqstanda kezekten tys prezident sailauy ötken künı Nūr-Sūltanda poliseiler Azattyq radiosynyŋ tıkelei efirıne bara jatqan Dulat Aǧadıldı ūstap, Esıl audandyq polisiia bölımıne aparǧan. Keiın belsendı polisiia bölımınde bilık ökılderı özıne küş körsetkenı turaly mälımdep, Bas prokuraturaǧa şaǧym tüsırgen edı.
Biyl qaraşanyŋ 7-ı künı Jenevada Qazaqstannyŋ eldegı adam qūqyǧy ahualyna bailanysty esebın tyŋdaǧan BŪŪ-nyŋ Adam qūqyǧy keŋesınde Batys elderı Nūr-Sūltandy azamattardyŋ oi-pıkırın erkın bıldırıp beibıt mitingı men narazylyq şaralaryna şyǧu qūqyǧyn qūrmetteuge, aşyq ärı demokratiialyq standarttarǧa sai sailau ötkızuge, söz jäne baspasöz bostandyǧyn qamatamasyz etuge şaqyrǧan. Sonymen bırge Qazaqstannan oiyn aşyq aityp, bilıktı synaǧandardy, mitingıge şyqqandardy qudalaudy toqtatudy, halyqaralyq qauymdastyq aldyndaǧy mındetterın tolyq oryndaudy sūraǧan.
"Azattyq" radiosy
Foto avtory Säniia Toiken
