Autizm auruymen auratyndardyŋ sany älemde öte şapşaŋ türde ösıp keledı. Mäselen beiresmi derekter boiynşa bügınde düniejüzınde 10 millionnan astam adam atalǧan auru türınen zardap şegude.
Resmi mälemketke sensek elımızde autizmge şaldyqqan balalardyŋ sany 4 707 körınedı. Al Jambyl oblysynda ötken jyly 108 bala, al biyl 142 bala autizmmen auyruymen tırkelgen. Ötken jyly oblysta autizmı bar balalarǧa arnalǧan «Men erekşemın» dep atalatyn damytu ortalyǧy aşyldy. Atalǧan ortalyqty balalary autizmge şaldyqqan Raşida Karimova men Nürgül Üsen bırlesıp ūiymdastyrǧan.
Raşida Karimovanyŋ aituynşa, autizm atadan balaǧa berıletın auru emes. Mäselen ministr nemese qarapaiym azamattyŋ otbasynda autizm dertımen auratyn bala tuyluy mümkın. Bır sözben aitqanda otbasynyŋ bai nemese kedei boluy maŋyzdy emes. «Keibır balalar autizmnıŋ jeŋıl türımen auyrsa, özgelerı öte qiyn jaǧdaida ömır sürıp jatyr. Mäselen jeŋıl türımen auyratyndardyŋ aqyl-oiy dūrys qalyptasyp, belgılı bır deŋgeide olar qoǧamnan alşaqtamaidy. Alaida aqyl-oiy jetılmei, äke-şeşesıne auyrtpalyq tüsırıp jatqan balalar barşylyq. Negızı autizmnıŋ diagnozyn Qazaqstandy aitpaǧanda älem elderınıŋ myqty mamandary döp basyp tappai jatyr. Mäselen bala äu basta jaqsy jetılıp kele jatady da, bırşama uaqyt ötkennen keiın belgısız keselge tap bolady», – deidı ol. Autizm dertıne şaldyqqan balalardyŋ mäselesı jeterlık. Solardyŋ bırı olardyŋ qoǧamnan alşaqtamai, balabaqşa men mektepke baruy bolyp otyr. «Ökınışke qarai autizm dertıne şaldyqqan balalar balabaqşaǧa bara almaidy. Qimyl-qozǧalystary erekşe bolǧandyqtan olardy jalpyǧa arnalǧan balabaqşa qabyldamaidy. Sol siiaqty mektepke de osyndai kedergılerdıŋ kesırınen bara almaimyz. Bızdıŋ oblysymyzda Şu qalasyndaǧy №32 mektepte autizmge şaldyqqan 9 bala oqyp jatyr. Olar arnaiy synypta oqyp, mekteptıŋ jüiesıne beiımdelıp keledı. Sondai-aq Taraz qalasynda 9 bala arnaiy mektepte oqysa, al qalǧandary negızınen üide bılım alyp jatyr. Jalpy autizm dertı jaŋadan paida bolǧandyqtan bızge kömek körsetu jaǧy qarastyrylmaǧan. Oblystyq densaulyq saqtau basqarmasymen «Men erekşemın» ortalyǧy özara bailanysty nyǧaitatyn memorandumǧa qol qoidyq. Negızı äu bastan bastap Densaulyq saqtau basqarmasy şama-şarqynşa kömektesıp jatyr. Alaida bızge zaŋ jüzınde kömektesu qarastyrylmaǧandyqtan olardan «Bızge kömektesıŋızder» dep talap ete almaimyz», – deidı Raşida Karimova. Jambyl oblysynda autizmge şaldyqqan 125 bala bar. Olarǧa arnap №25 orta mekteptıŋ janynan inkliuzivtı bılım berudıŋ resurstyq kabinetı aşylǧan. «Är bala mektepke laiyqty» jobasy boiynşa taǧy da 2 kabinet aşu josparlanyp otyr.«ADYRNA»
ūlttyq portaly
