Maŋǧystauda ataqty dombyra muzeige syiǧa tartyldy

 Osylaişa, Q.Qalyūlynyŋ dombyrasy muzei törınde arnaiy jasaqtalǧan körmege qoiylyp, ömırbaiany men şyǧarmaşylyǧy turaly derekter jazyldy. Bır ǧasyrlyq tarihy bar dombyraǧa tiek ornatyp, qos ışegın taǧyp, qūlaqtaryn qaita qalpyna keltırgen säuletşı, şeber Ermūhan Äliev bolatyn. 

– Bızge äkelıp tapsyrylǧan barlyq jädıgerler qūndy bolyp tabylady. Kö­bıne tūrǧyndar HIH ǧasyrdaǧy zergerlık būiymdar men kiız üidıŋ jabdyqtaryn ta­bystap jatady. Ötken jyly muzeiımız HH ǧasyrdyŋ alǧaşqy jyl­da­rynda paidalanylǧan Qaraqiiada ta­byl­ǧan baiyrǧy dıni kıtap jäne jaz­­balarmen, es­kınıŋ közı bolyp sana­la­tyn «Zinger» tı­gın maşinasymen tolyqty. Jalpy, bızdıŋ qorymyzda arnaiy tapsyrylǧan 30 muzykalyq jädıger bar. jaqynda  Qa­rasai Qalyūlynyŋ qalaqbas dom­by­ra­syn ūrpaqtary syiǧa tartty. Arnaiy keş ūiymdastyrylyp, keşte belgılı aqyn Svetqali Nūrjan Qarasai jyrau­dyŋ ömırı men şyǧarmaşylyǧy turaly köp­tegen derek aitty. Aqtaulyq jyr­şy Beisen Kömekov Qarasaidyŋ jyr­larynan üzındı aitsa, jaŋaözendık küişı Marat Nūretdinov Qarasaidyŋ küiı men jyr sazyn tartty. Saltanatty jiynǧa kelgen el aǧalary Qarasai jyrau turaly bılgenderın baiandap, keibır derekterdı endı estıp jatqanyn jetkızdı. Jurnalist Baq­tybai Jailaudyŋ oblystyq «Qa­zaq­stan – Aqtau» telearnasynda daiyndalǧan de­rektı filmı de körsetıldı, – deidı ob­lystyq tarihi-ölketanu muzeiı di­rek­torynyŋ orynbasary Nūrbolat Qa­la­ǧanov. 

Jas ǧalym Baqtybai Jailaudyŋ aituynşa, Qa­rasai Qalyūly 1860-1930 jyldary ömır sür­gen aqyn, jyrau, jyrşy, küişı, kom­pozitor. Maŋǧystau aimaǧynyŋ Sam qū­mynda düniege kelgen. Qarasaidyŋ 10 ja­synda üi ışı Qoŋyrat audanyndaǧy Qy­zyljar mekenıne köşıptı. Jastaiynan Qarasaidy äkesı än men küige, jyrǧa bau­lyǧan, ūlyna dombyrany da özı üiret­ken. Qalynyŋ özı dombyraşy, änşı, se­rıleu jıgıt bolǧan desedı. 
– Qarasai Qalyūly Qaztuǧan, Dos­pan­bet, Sypyra jyraulardyŋ tamaşa tuyn­dylaryn halyqqa jetkızgen, so­lar­dyŋ dästürımen «Qyrymnyŋ qyryq ba­tyry» dastandaryn otyz kün boiy taŋ­nan-taŋǧa jyrlaǧan. «Qarasai bolmaq qai­da bar?» degen söz sodan qalǧan. Qara­qal­paq aimaǧy qazaqtarynan şyqqan aqyn, jyrau, jyrşylary repertuarynda «Adai Qarasaidyŋ küiı», «Qarasaidyŋ ter­me joly», «Qarasaidyŋ jyr joly» bar». Biyl Qarasai Qalyūlynyŋ tuǧa­ny­na 155 jyl, dünieden ötkenıne 85 jyl toluyna orai qolǧa alynǧan būl jūmystar älı de jalǧasyn tabady. Ǧylymi-zert­teu­ler jürgızılıp, şyǧarmalary jinaq­ta­la­dy. Öitkenı būl – mäŋgılık eldıŋ mäŋ­gı­lık mūrasy, –  deidı B.Jailau.

Jalpy, qazırgı taŋda muzeidıŋ qo­ryn­da 54 553 jädıger tızımge alynǧan. Onyŋ ışınde 37 427 jädıgerı negızgı qorda, 17 029 kömekşı qorda, al 97 jädıger aiyr­bas qorynda saqtalǧan.    

Venera MİRLAN, 

Maŋǧystau oblysy

«AIQYN» gazetı.