Qazaqstan bailyǧynyŋ 55 paiyzy 165 adamnyŋ qolynda

8624
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2019/12/20.jpeg
Jurnalist Qanat Tıleuhannyŋ «Jas alaş» gazetınıŋ iutub kanalynda jas saiasattanuşy, Şalqar Nūrseiıtten alǧan sūhbaty jariialandy. Atalǧan sūhbatta biylǧy bilıktıŋ auysuy men Arystaǧy oqiǧa syndy eŋ maŋyzdy mäseleler köterılgen. Bız solardyŋ keibırıne toqtalyp ötsek... Şalqar Nūrseiıttıŋ aituynşa, köpbalaly analardyŋ alaŋǧa şyǧuy bilık üşın öte ülken «signal» boldy. Tıptı bilık mūny revoliusiia aldyndaǧy belgı retınde qabyldaǧan körınedı. «Bilık bala-şaǧasynyŋ janynda alaŋsyz serial körıp otyrǧan analar köşege şyǧady dep oilaǧan joq. Alaida kedeişılıkten şarşaǧan analar joǧary lauazymdy – Toqaev, Nazarbaevtyŋ atyn atap, talap qoidy. Būl -  adamdardyŋ demokratiialyq qūqyqtaryn qorǧaudan basqa joly qalmaǧanynyŋ  belgısı. Sailau arqyly nemese beibıt mitingke şyǧyp, tıptı bolmasa aryz jazyp özınıŋ talaptaryn oryndatudyŋ mümkınşılıkterı bolmaǧan soŋ halyq alaŋǧa şyqty. Jalpy mitingıge şyǧu bızdıŋ qoǧamdaǧydai «qūbyjyq» närse bolmauy kerek. Quanyşymyzǧa qarai, kün ötken saiyn alaŋǧa şyǧu qalypty düniege ainalyp barady», – deidı ol. Halyqtyŋ 95 paiyzy qalt-qūlt etıp ömır sürıp jatyr Sondai-aq, ol bilıktıŋ 21 myŋ teŋge berıp halyqtyŋ narazylyǧyn basamyz degenı – uaqytşa şara ekenın eskerttı. Öitkenı bızdıŋ elde myŋdaǧan köpbalaly ata-analar bar. «Bilık kezınde «Jer kölemı älemde 9 oryn alatyn memlekettıŋ halyq sany köp boluy kerek» dep halyqty köpbalaly boluǧa ündedı. Tıptı şet eldegı qandastarymyzdy elge şaqyratyn baǧdarlamalar da qabyldady. Bilıktıŋ osyndai sözıne sengen azamattar otbasyn qūryp, balaly-şaǧaly boldy. Iаǧni, bilık pen halyqtyŋ arasynda «Bız senıŋ äleumettık mäseleŋdı şeşemız. Al sender bızge saiasi talap qoimaisyŋdar» degen beiresmi kelısım boldy. Bilık özınıŋ bergen uädesın oryndamaǧan soŋ halyq saiasi talaptaryn qoiuǧa köştı. Sebebı halyq saiasi talap qoimasa, äleumettık kömektıŋ körsetılmeitının tüsındı. Alaida bilıktıŋ köpbalaly otbasylarǧa 21 myŋ teŋge berıp jaǧdaidy tūraqtandyramyz deuı uaqytşa dünie. Mūny bilıktıŋ özı jaqsy tüsınıp otyr. Qazırgı taŋda memlekettık biudjettıŋ 55 paiyzy äleumettık qoldauǧa ketedı. Būl bızdıŋ elımızdıŋ azamattarynyŋ äleumettık jaǧdaiynyŋ öte tömen ekenın körsetedı. Biyl halyqaralyq zertteu ortalyǧy «Qazaqstannyŋ jalpy bailyǧynyŋ 55 paiyzy 165 adammnyŋ enşısıne» dep mälımdeme jasaǧan. Al jyldyq tabysy 10 myŋ AQŞ dollardan az adamdardyŋ sany 11-11,5 million eken. Iаǧni, būl eŋbekke jaramdy 4 million adamnyŋ 95 paiyzy qalt-qūlt etıp ömır sürıp jatyr degen söz», – deidı saiasattanuşy. Mäjılıs sailauy ädıl ötpese revoliusiia boluy mümkın Biylǧy kezekten tys prezident sailauynan keiın halyq qoǧam belsendılerıne senuden qaldy. Ämırjan Qosanovtyŋ satqyndyǧynan keiın Qazaqstannyŋ demokratiialyq partiiasy, «Oian Qazaqstan» jäne «Respublika» siiaqty qoǧamdyq ūiymdarynyŋ jetekşılıgıne kümänmen qaraityny jasyryn emes.  Būl senımsızdıktıŋ saldary qaida alyp baruy mümkın? «Senımsızdık jailaǧan basqa elderdıŋ praktikasyna qaraityn bolsaq, mūnyŋ arty jaqsylyqqa aparmaidy. Senımsızdık memlekettık töŋkerıske alyp kelıp, bırneşe jylǧa eldıŋ damuyn tejeuı mümkın. Sondai-aq ekonomikaǧa üles qosatyn azamattardyŋ eldı tastap, şet elge köşuı bızdı qiyn jaǧdaiǧa tıreidı. Eŋ qorqynyştysy, elde tūraqsyzdyq jailasa, halyqtyŋ jappai bosyp ketuı ǧajap emes. Bır qaraǧanda, men qorqynyşty filmnıŋ ssenariın aityp otyrǧan sekıldımın. Bıraq būl boluy mümkın jaǧdailardyŋ bırı bolyp sanalady. Äitse de bilıkte azamattardyŋ senımın arttyratyn evoliusiialyq jol bar. Ol – alda kele jatqan Mäjılıs sailauyn ädılettı türde ötkızu bolmaq. Bıraq bilık proporsionaldyq emes, majoritarlyq sailau jüiesı arqyly Mäjılıstı jasaqtauy kerek. Bilık partiiaǧa täuelsız azamattardy sailauǧa qatystyruǧa mümkındık beruı kerek», – deidı ol. Jas saiasattanuşy – Şalqar Nūrseiıttıŋ mırdıŋ oǧyndai oilary köpşılıktı täntı ettı. Būǧan deiın «Qazaq tıldı saiasattanuşylarynyŋ ışınde Dosym Satpaev sekıldı azamattar nege joq?» dep oilauşy edık. Şalqar Nūrseiıt bilıktıŋ aqşasyna aldanyp qalmasa, Dosym Satpaev sekıldı auzy dualy saiasattanuşy bolǧaly tūr.

Serık Joldasbai

«ADYRNA»

ūlttyq portaly

Pıkırler