Bügın Prezident Qasym-Jomart Toqaev 5 mausym künı ötetın referendum turaly Jarlyqqa qol qoidy. Sondai-aq, Prezident tapsyrmasymen zaŋgerler, saiasattanuşylar men sarapşylar engen arnaiy jūmys toby bırıgıp konstitusiialyq özgerısterdıŋ jobasyn qūrdy. Būl halyqtyŋ kökeiınde jürgendıkten, bırden qoldauǧa ie bolady. Būl jönınde «Adyrna» tılşılerı» saiasatker Şalqar Nūrseiıtpen tıldesıp, pıkırın bıldı.
«Prezidentke absoliut bilık beretın qazırgı konstitusiiadan N.Nazarbaevtyŋ statusy jaily normany alyp tastau — konstitusiiany reformalau nemese “Ekınşı respublikany” qūru emes. Qazaqstanǧa däl qazır keregı tek “deelbasizasiia” ǧana emes, atqaruşy bilıktıŋ/prezidenttıŋ saiasi küşın konstitusiia arqyly şekteu qajet. Aldaǧy referendumda ūsynylatyn özgerısterdıŋ ışınde prezidenttıŋ qūzıretterın şekteitın, parlamentke öz bilıgın qaitaratyn, sot bilıgın täuelsız institut retınde qūrudy közdeitın bır de bır punkt joq», - dedı saiasatker.Onyŋ aituynşa, basşy auysqanymen bilıkte tük özgerıs joq.
«Bırınşıden, N.Nazarbaevtyŋ kezındegıdei Q.Toqaevtyŋ kezınde de ükımettı parlament emes, prezident qūrady. Prezident qalaǧan uaqytynda premer-ministr men ministrlerdı taiǧaiyndap, qyzmetten alyp tastai alady. Zaŋ şyǧaru prosesınde prezidenttıŋ basymdyǧy saqtalady. Mäjılıs pen Senat prezident äkımşılıgı qalaǧan zaŋ jobasyn qabyldaityn palata bolyp qala beredı. Ekınşıden, sot bilıgı atqaruşy bilıkke/prezidentke täueldı bilıktıŋ tarmaǧy bolyp qala bermek. Tıptı jaŋadan qūrylatyn Konstitusiialyq sottyŋ 11 müşesınıŋ 4-euın prezident taǧaiyndaidy (qalǧanyn prezidentke täueldı Mäjılıs pen Senat 3 müşeden taǧaiyndaidy). Konstitusiialyq sottyŋ töraǧasy men orynbasaryn prezident taǧaiyndaidy. Üşınşıden, bilıktıŋ desentralizasiiasy bolmaidy. Prezidenttıŋ äkımderdıŋ aktılerınıŋ küşın joiatyn qūzıretınen bas tartuy eşnärsenı özgertpeidı. Sebebı prezident äkımderdı qalaǧan uaqytynda taǧaiyndap, qyzmetten alyp tastai alady. Oblys, qala äkımderın sailaudy engızbei, täuelsız mäslihattardy qalyptastyrmai bilıktıŋ desentralizasiiaiiasy jaily söz qozǧau mümkın emes», dep üş punktqa bölıp tüsındırıp berdı Şalqar Nūrseiıt.Saiasatker söz soŋynda däl qazır ekspertter, aktivistter men jurnalister azamattardyŋ nazaryn N.Nazarbaevtyŋ statusy jaily normany alyp tastauǧa emes, prezident instituynyŋ bilıgın şektemei jaŋa “elbasylardyŋ” paida boluyna kedergı keltıre almaitynymyzǧa audaruy tiıs ekenın aitty.
«Adyrna» ūlttyq portaly
