«Aqparat zaman ūşqyrlyǧymen ūştasqanda
ǧana ülgılı aqparat bola alady»
J. Äbdıjädılqyzy
(Şeberlık saǧatyndaǧy sätten...)
Telejurnalistika- kamera aldynda boi tüzep, halyqqa ūtymdy oi aita bılu. Al jurnalist- osy ūtymdy oidy saralap, baǧamdap, mäselenı jaŋalyq türınde jetkızetın maman. Kez- kelgen otandyq nemese şeteldık arnalarda är baǧdarlamanyŋ öz jürgızuşısı bolady. Ol jurnalistter kündelıktı el arasynda bolyp jatqan jaǧymdy nemese kerısınşe jaǧymsyz jaŋalyqtardy teledidarǧa şyǧaryp şyndyqty körsetedı. Mıne, osyndai şyndyqty, ädıldıktı jaqtaityn, qaşanda aqty- aq, qarany- qara dep baǧalaityn jurnalistter qoǧamda öz baǧasyn alady, belgılı därejede bedelge ie bolady. Būl jurnalistterdıŋ boiynan tabyluy qajet eŋ basty qasiet. Sız otandyq telearnalardaǧy jurnalistterdı tanisyz ba? Qandai telearnalardy jiı köresız degen sūraqtar aiasynda Qyzylorda oblysy Şielı audany Ortaqşyl auylynyŋ "№150 qazaq orta mektebı" KMM- de basşylar, müǧalımder, kışı qyzmetkerler, auyl tūrǧyndary men oquşylar arasynda saualnama jürgızdım. Saualnama nätijesınde mektep ūjymy men auyl tūrǧyndarynyŋ basym köpşılıgınıŋ oiynan şyǧatyn "Evraziia 1" arnasy boldy. Olar onda köbınde jaŋalyqtar qyzmetı men realiti- şou baǧdarlamalaryn jiı köredı eken. Atap aitsaq "Jaŋalyqtar" qyzmetı, "Qalaýym LIVE" atty baǧdarlamalar legınıŋ tūraqty körermenderı. "Jaŋalyqtar" qyzmetınıŋ halyqqa berer paidasy orasan zor. Sebebı el arasyndaǧy eŋ özektı mäleleler men jaŋalyqtardan habardar bolyp otyrady. Özderıne paidalysyn alyp, qajettı mälımetterın köre alady. Al "Qalaýym LIVE" realiti- şouy auyl tūrǧyndary arasynda erekşe qyzyǧuşylyq tudyryp otyrǧan baǧdarlama. Al otandyq telejurnalistterden köpşılıgı Dana Nūrjıgıt, Meiırjan Älıbekūly, Nartai Aralbaiūly, Erqanat Köpjasar, Abai Tüzelbai syndy jurnalistterdı, telejürgızuşılerden Asaubek Aiymbet, Gülnaziia Jalǧasqyzyn erekşe atap öttı. Būl telejurnalistter otandyq telearnalarda erekşe qoltaŋbalarymen tanylyp, halyq jüregınen erekşe oryn tapqan jandar. Sodan bolsa kerek, jurnalist dese osy tūlǧalardyŋ esımı- esımızge erte kelerı anyq. Telejurnalistika qazırgı taŋda qoǧam üşın qanşalyqty qajet? Telejurnalistika- aqparatpen tanysyp, ony jüielı türde halyqqa oryndy jetkızu. Auditoriiaǧa däiektı aqparatty közben körgendei etıp jetkızetın kögıldır ekran küllı adamzat üşın asa maŋyzdy ideologiialyq qūral. Jer betındegı barşa jaŋalyqtar jurnalistter arqyly tarap, habarlanady. Aqparatty elge jetkızudegı jurnalistterdıŋ tapqyrlyǧy, däiektı şynaiylyqpen ūsynuy, körkem tılmen kömkerıp, öŋdep, taratu telejurnalistten tereŋ bılımdılıktı, käsıbi şeberlıktı talap etedı. Aqparat ǧasyryndaǧy aqparattyq tehnologiianyŋ damu qarqyny köz ılespes şapşaŋdyqpen jüzege asatyndyǧyna kuä bolyp otyrmyz..Mıne, menıŋde osy salaǧa aiaq basuymnyŋ bırden- bır sebebı aqparat degen alyp mūhittyŋ tylsym qūpiiasyn aşuǧa degen qūştarlyqta jatsa kerek. Qazırgı telearnalar arqyly el tek jaŋalyqtardy ǧana körıp qoimai, olardan oi tüiıp, tälım tärbie alu kerek. Mūnyŋ el üşın paidasy zor, öitkenı ondaǧy aitylǧan ärbır sözder adamdardy mūqiiat tyŋdauǧa nezızdelse sözderdıŋ körkemdık erekşelıgı tyŋdauşynyŋ söz qadırın tüsınuge, sözdık qoryn baiytuǧa baǧyttalǧan. Telearnalardyŋ osy baǧytta atqaryp jatqan jūmystary kökeige qonarlyq deŋgeide emes. Demek, telejürgızuşılerge de osy baǧytty tiianaqty jetkızu üşın azdaǧan jüieler jetıspeuı mümkın. Mäselen keibır jaŋalyqtar qyzmetın jürgızuşıler jäne jurnalistter mälımettı aitu üstınde qatelesıp, keşırım sūraityn kezder kezdesedı, tıptı keşırım sūramai qate qalpynda aityp kete beretınderı bar. Halyqtyŋ narazylyǧyn tudyratyn mäselelerdıŋ bırı osynda ekenı ras. Mūndai jaǧdailardy boldyrmau üşın jürgızuşılerdı eŋ aldymen baǧdarlamalyq tapsyrmalarmen jetkılıktı türde synau kerek dep esepteimın. Keibır osyndai kemşılık jıberetın telejurnalistterge kün saiyn, ärdaiym, efir aldynda mındettı türde maşyqtanu qajet dep oilaimyn. Bolaşaqta halyqqa qajet jäne joǧary deŋgeilı jurnalist bolu üşın qazırden bastan oqu oryndaryndaǧy arnaiy kurstardan ötıp, jazu ısınıŋ ülgısın üirenıp, dūrys söileudıŋ qyr syrlaryn meŋgerıp, telekelbettı qalai dūrys jasau kerek ekenın bılgen dūrys. Keleşekte telejurnalist boludy armandaityn talapkerlerge aitarym: bılım, ızdenıs, talpynys, jıger, şyndyqtan taimau, eŋ bastysy sol salany janymen süiu paryz!Erdäulet Qaliev
Qyzylorda oblysy,
Şielı audany,
Ortaqşyl auylynyŋ
№150 qazaq orta mektebınıŋ
11 synyp oquşysy
Ǧylymi- jetekşısı: Jidegül Äbdıjädılqyzy
