Qazaqstan prezidentı Qasym-Jomart Toqaev jalaqysy tömen qyzmetkerlerdıŋ ailyǧyn biyl da köteru turaly tapsyrma berdı.
Onyŋ aituynşa, būl şeşım bır millionnan astam azamattyq jäne memlekettık qyzmetşınıŋ jaǧdaiynyŋ jaqsaruyna tıkelei äser etedı.
Eske sala ketsek, būǧan deiın Elbasy Nūrsūltan Nazarbaev ta biudjet salasy qyzmetkerlerınıŋ jalaqysyn 2019 jyldyŋ 1 şıldesınen bastap 30 prosentke köbeitudı tapsyrǧan bolatyn.
Al 2019 jyldyŋ ekınşı toqsanyndaǧy derekterge jügınetın bolsaq, eldegı būqaranyŋ kırısı 9,3 paiyzǧa artqan. Byltyr däl osy uaqytta būl körsetkış 113,7 myŋ teŋge bolsa, qazır 121,7 myŋ teŋgege ösıptı. Bıraq osy kırıstıŋ 6 paiyzyn infliasiia jep qoiyp otyr.
Ras, bızde zeinetkerlerge, memlekettık qyzmetkerlerge, tūrmysy tömen otbasylardyŋ alatyn järdemaqysyna jyl saiyn memleket tarapynan qajettı üstemaqy qosylyp otyrady. Bıraq üstemaqy qosylǧan saiyn qymbatşylyq ta halyqty qysa tüsedı. Mäselen, derekterge jügınsek, 2015 jyly halyqtyŋ kırıs közı respublika halqynyŋ ärqaisysyna şaqqanda 76,575 teŋgenı qūraǧan. 2016 jyly būl körsetkış 99,3 myŋ teŋgege össe, 2017 jyly 113,7 myŋ teŋge bolǧan. Degenmen jyl saiyn kırısı ösıp otyrsa da, äleumettıŋ äleuetı aitarlyqtai joǧary emes.
Menıŋ oiymşa, bızdegı ortaşa jalaqy kölemı 120 myŋ teŋgenıŋ ainalasynda. Al endı qazır bır aiǧa eŋ az degende azyq-tülık satyp aluǧa 70 myŋ teŋge ketedı. Qala halqynyŋ töleitın kommunaldyq qyzmetaqysy bar. Auyl halqynyŋ jem-şöbınen bastap otyn-suyna deiın qymbattaǧan. Aldaǧy uaqytta da qymbatşylyqtyŋ öspeitınıne qatysty eşbır instansiia kepıldık bere almaidy. Bız qazır äleumettık az qamtylǧan toptarǧa ülken salmaq tüsırıp otyrmyz.. Soŋǧy bes jylda halyqtyŋ aqşany tamaqtan ünemdeuı köp närsenı aŋǧartady.
Damyǧan eldermen bızdıŋ ortaşa jalaqy mölşerın salystyrudyŋ özı yŋǧaisyz. Bıraq bız örkenietke ūmtylǧan el bolǧandyqtan olardyŋ jaqsy jaǧyn alyp qaluǧa tyrysuymyz kerek. Bırqatar damyǧan elderde ortaşa jalaqy mölşerı 4500 dollardy qūraidy. Adam kapitalyn damytudy qolǧa alǧan memleketter qazır ūtylmaidy. Sondyqtan bızge de osy baǧytty ūstanu kerek»
İnfliasiia jep qoiǧan halyqtyŋ qarjysyn qaitaru kerek. Ol üşın ne ısteu kerek?
A) İnfliasiia jep qoiǧan halyqtyŋ aqşasy qaituy üşın ortaşa jalaqy kölemın ösıru kerek. Būl äsırese memlekettık qyzmette jürgen äleumettık qyzmetkerlerge qatysty aitylyp otyrǧan ūsynys.
Ä) Ükımet monopolisterge şekteu qoia bıluı kerek. Tarif baǧasyn qoldan köteruge, gaz, janar-jaǧarmai baǧasyn orynsyz qymbattatuǧa jol berılmeuı qajet.
V) Halyq eŋ köp tūtynatyn önımder arzan boluy üşın memleketık arzan dükender jelısı aşylsa jön bolady. Ol dükenderge önımder zauyttan şyqqan öz baǧasymen jetkızılıp otyrsa anaǧūrlym arzan bolady.
Mıne, Ükımet ösırgen jalaqyny infliasiia jep qoimauy üşın aldymen osy ıspettı şaralardy oryndauǧa män beru kerek. Būl ärı tez, ärı ūtymdy baǧyt bolar edı..
Ekonomika ǧylymynyŋ doktory,
professor Jūmadılda Baiahmetov,
«Adyrna» ūlttyq portaly
