Men älemnıŋ tükpır-tükpırınde tūratyn dostaryma jazyp otyrmyn. Qazır üş ai boldy bız karantindemız. Aldymen barlyq balabaqşalardy, mektepterdı jauyp tastady. Sodan keiın ekı ret mereke kezınde, aq aida jäne 8 nauryzda astanaǧa kıru-şyǧudy japty. Sodan keiın virus jūqtyrǧan fransuz adam kelgende, bır apta boiy barlyq keŋselerdı, mekemelerdı, qoǧamdyq tamaqtanu oryndary men dükenderdı jauyp tastady. Mektepter men balabaqşalar 30 säuırge deiın karantinde bolady. Balalar teledidar men onlain jolmen oqyp jatyr.
Özderı üşın de, bükıl älem üşın de moŋǧoldar zaŋǧa baǧynatyn, bırtūtas jäne äleumettık jauapkerşılıkke ie boluymen taŋqaldyrdy. Köşede, dükenderde, mekemelerdıŋ barlyǧynda - barlyǧy maskamen jür.
Onsyz eş jerde qyzmet körsetılmeidı. Memleket qyzmetkerlerı de otyrystarda maskamen otyrady, teledidar diktorlary, satuşylar jäne t.b. - barlyǧy maskalarda. Odan ne şyqty? Moŋǧoliiada, Qytaimen körşıles bolǧanyna qaramastan - bırde-bır nauqas joq! Virus jūqtyrǧan 10 adam tırkeldı, olardyŋ barlyǧy şetelden kelgender. Mūnda virus jūqtyrǧandarmen bailanysqandardy qataŋ baqylap, oqşaulaidy, jäne mūndai nauqastarmen bırge ūşyp kelgen barlyq jolauşylar da oqşaulanǧan. Jūqpaly aurular auruhanasynda därıgerler jūqtyrǧandardyŋ ömırı üşın täulık boiy küresude, äzırge bır de bır ölım nätijesı bolǧan joq, köbısı emdelıp şyqty. Moŋǧoliia ükımetıne, därıgerlerge jäne elorda tūrǧyndaryna myŋ taǧzym!
Karantinnıŋ, bır jaǧynan, jaǧymdy jaqtary da bar:
1) Äzırge jergılıktı tūrǧyndardan bır de bır adam jūqtyrǧan joq.
2) Pediatriialyq pasientterdıŋ sany kürt azaidy - eger būryn auru adamdarǧa arnalǧan tösek jetkılıksız bolsa (800 kereuet) jäne balalar auruhanalardyŋ dälızderıne ornalastyrylǧan bolsa, qazır nauqas balalarǧa arnalǧan keruetterdıŋ jartysy bos.
3) Halyq immunitettı küşeitu üşın paidaly tamaqtanuǧa köbırek köŋıl böle bastady: teŋız şyrǧanaǧynan jasalǧan susyn, zımbır qosylǧan bal, jylqynyŋ etın jep, limonmen ystyq şai ışu, t.s.s. dūrys tamaqtanu mädenietınde sauatty bola bastady.
4) Qylmystyq, zaŋ jäne jol erejelerın būzu, mas küiındegı būzuşylyqtar kürt azaidy.
5) Şyŋǧys han bilık etken uaqyttan berı halyqtyŋ genınde bar moŋǧoldardyŋ tärtıptılıgı, bırlıgı men özara kömektesuı osy karantindık 3 aidyŋ ışınde mınez-qūlyqtarynan aiqyn körındı. Būl bükıl älemnıŋ qyzyǧuşylyǧyn oiatty. Köptegen jurnalister men ǧalymdar būl qūbylysty zerttep, nege jergılıktı tūrǧyndar auyrmaityndyǧyn ärı onyŋ qūpiiasynyŋ nede ekenın tüsınu üşın elge keldı.
6) Halyq ünemı riza bolmaityn öz ükımetı men därıgerlerınıŋ jūmysyn joǧary baǧalai bastady. Olar ärqaşan öz halqy üşın kündız-tünı bırge jūmys ıstep jatyr. Jüzdegen azamattary şetelde qalyp qoiǧan azamattaryn arnaiy reistermen äkelıp jatyr. Äuejailary jabylyp qalsa da, olardy qiyn jaǧdaida qaldyrmady.
7) Ükımet dükenderdegı azyq-tülık önımderınıŋ baǧasyn qataŋ qadaǧalap otyr: basqalarǧa ülgı boluy üşın et baǧasyn kötergenı üşın eŋ köp tūtynuşysy bar 2 supermarketke 20 million tukrik aiyppūly salyndy.
8) Kez kelgen qiynşylyq adamdar arasynda är türlı reaksiialar tuǧyzady. Moŋǧoliiadaǧy karantin otbasylardy jaqyndastyrdy. Bos uaqyttary köp bolǧandyqtan, ata-analar balalarmen üi jūmysyn jasaidy. Olarǧa köbırek köŋıl böledı, qamqorlyq jasaidy, immunitetterın küşeitedı. Al qart ata-analary özderınen qaraǧanda, tez jūqtyryp aluy mümkındıgın bılıp, olar tamaqpen, därumendermen qamtamasyz etedı, ünemı nazarda jäne ünemı qamqorlyqta bolady. Moŋǧoldar - ülkenderdı qūrmetteitın halyq - mūny köpşılık, äsırese europalyqtar üirenuı kerek.
Menıŋ oiymşa, menıŋ dostarym da baiqau üşın äkelgen negızgı faktıler men baqylaular osylai: maska kiıp, adamdarmen jaqyn bailanys jasamaŋyz, immunitettı nyǧaitu üşın jaqsy tamaqtanyŋyz, gigiena saqtaŋyz jäne qajettılıksız dalaǧa şyqpaŋyz. Bız sau bolamyz, Alla saqtasyn!
Rozaliia Antonova
Ulan-Bator, Mongoliia
