QR Mädeniet jäne sport ministrlıgınıŋ ONLINEda bol jobasy aiasynda ūiymdasyrylǧan «Jaŋa älıpbi negızındegı ūlttyq jazudyŋ jaŋǧyruy» onlain därısınıŋ bügın besınşı jäne altynşy därısterı tyŋdaldy.
Särsenbı küngı därıstı Ahmet Baitūrsynūly atyndaǧy Tıl bılımı institutynyŋ bas ǧylymi qyzmetkerı, filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor Aiman Aldaş «Jaŋa älıpbi jäne kırme sözder emlesınıŋ keibır mäselelerı» taqyryby aiasynda oqydy. Därıste şettıldık sözderdıŋ jaŋa älıpbidegı emlesıne bailanysty mäseleler qozǧaldy. Onyŋ ışınde qazırgı qazaq ädebi tılınıŋ sözdık qūramynda kezdesetın V (V) ärpı turaly keŋırek tüsınıkteme berıldı. V ärpınıŋ kırme sözderdıŋ qūramynda, äleumettık-tūrmystyq ataular, tarörıstı ǧylymi-tehnikalyq terminderdıŋ, kısı esımderı men jer-su ataularynyŋ jazba tūrqynda söz basynda, söz ortasynda jäne söz soŋynda kezdesetınıne qarai jinaqtau, jüieleu jūmystarynyŋ nätijelerıne toqtaldy. Qūramynda Värpı bar sözderdıŋ tılımızge beiımdelgen ülgılerın de atap körsettı. Sonymen qatar şettıldık sözderdegı qaitalama dauyssyz dybys taŋbalarynyŋ emlesı boiynşa ızdenısterımen bölıstı.
Därıstı ärı qarai Ahmet Baitūrsynūly atyndaǧy Tıl bılımı institutynyŋ bas ǧylymi qyzmetkerı, professor, filologiia ǧylymdarynyŋ doktory Qūralai Küderinova «Älıpbi, orfografiia mäselelerı» taqyrybynda jalǧastyrdy. Därıste qazaqtyŋ auyzşa tılı men jazba tılın bır dep tanu, jazudy tıl bılımınıŋ deŋgeilerı /qazaq fonetikasy, morfologiiasy, sintaksisı, leksikologiiasy/ tūrǧysynan qarastyrudyŋ qauıpterın körsettı. Jazudyŋ qyzmetın ǧylymi tūrǧydan jan jaqty taldap berdı. Ǧalym jazba tıl men auyzşa tıldıŋ arajıgın ajyrata bılu mäselesınıŋ basty nazarda bolu kerektıgıne toqtaldy. Sözderdıŋ grafikalyq beinesı men dybystyŋ beinesınıŋ araqatynasyn, erekşelıgın naqty ǧylymi-praktikalyq negızdermen tüsındıre otyryp, jazba tıldıŋ auyzşa tılden özgeşe kommunikasiialyq maqsatyn aiqyndap berdı. Sonymen qatar ärıp /fonema/ dybystyq taŋba, dybystyq emes taŋbalar arajıgın aşyp, fonetikalyq, morfologiialyq taldau jasau üşın jazba sözge emes orfoepiialyq erekşelıkke nazar audarudyŋ qajettılıgın söz ettı. Därıste bölek jazu, defispen jazu jäne bırge jazudyŋ erekşelıkterıne toqtalyp, naqty mysaldarmen däleleldep körsete bıldı. Söz soŋynda ǧalym jazudyŋ qyzmetı, jazudyŋ qajettılıgı turaly ǧylymi tüiınder keltırıp, aiaqtady.
Därıste tyŋdauşylar jaŋa älıpbi negızındegı ūlttyq jazuymyzdyŋ ötkenı men bolaşaǧy jaily zertteuşı ǧalymdardan tolyqqandy, däleldı maǧlūmat alyp, öz oi-pıkırlerımen bölısıp, därıskerlerge ūsynystary men alǧystaryn bıldırdı.
Därıske Zoom servisı boiynşa 93 tıl mamany qatysty. Feisbuk jelısındegı ONLINEda bol paraqşasy arqyly 47adam tyŋdaǧan.
Esterıŋızge sala ketımız, QR Mädeniet jäne sport ministrlıgı Tıl saiasaty komitetınıŋ tapsyrmasymen "Tıl-Qazyna" ūlttyq ǧylym-praktikalyq ortalyǧy ūiymdastyryp otyrǧan «Jaŋa älıpbi negızındegı ūlttyq jazudyŋ jaŋǧyruy» onlain därısı 24 säuırge deiın jalǧasady. Aldaǧy uaqytta L.N.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınıŋ professory Läzzat Espekova, E.A.Böketov atyndaǧy Qaraǧandy memlekettık universitetınıŋ dosentı Marhaba Tūrsynova, «Tıl-Qazyna» ūlttyq ǧylymi-praktikalyq ortalyǧynyŋ ǧalym hatşysy Anar Fazyljan jäne osy ortalyqtyŋ jetekşı ǧylymi qyzmetkerı Gülfar Mamyrbek därıs oqityn bolady.
Jazira Äşırbek,
"Tıl qazyna" ortalyǧy
