Búgin prezıdenttiń túske jaqyn qabyldaǵan sheshimi talaıdyń túski asyn umyttyrdy dese de bolady. Eldegi mansap jaǵynan ekinshi adam Darıǵa Nazarbaevanyń ókilettigi toqtatyldy. Toqaevtyń Jarlyǵymen. Buny keıbireýler Toqaev prezıdenttik taqqa kelgeli jasaǵan úlken qadamyna balap jatsa, taǵy biri Darıǵanyń jańa bılikke kelýine jasaǵan alǵy sharttar deıdi.
"Bolashaq prezıdent Darıǵa bolady eken" degen áńgime búgin ǵana aıtylyp júrgen joq. Senattyń Tórıesi degen laýazym prezıdenttik qadamǵa qol sozym jerde ǵana bolatyn. Eger, keshe ǵana Isekeshevtiń Úkimetbasy Mamındy synǵa alyp jatqanyn esepke alsaq, Úkimetti basqarýǵa eks-senator barýy ábden múmkin. Ondaı jaǵdaıda kópten beri kóterilip júrgen parlamenttik respýblıkaǵa aýysatyn bolsaq, onda eldi premer mınıstr basqarady. Álde, Darıǵa Nursultanqyzy bir qadam artqa sheginý arqyly, bolashaqta eki qadam alǵa baspaq pa?
Darıǵa Nazarbaeva Senattan ne sebepti ketti?
Bolashaqta Nursultanqyzy qandaı qyzmetke barýy múmkin?
Biz kóptiń kókeıindegi osy saýaldardy saıasattyń kýhnıasynyń dám-tuzyn "tatyp" júrgen jandarǵa qoıyp kórdik.
Baltash Tursymbaev, qoǵam qaıratkeri: "Bizde barlyǵyn Nazarbaev sheshedi"
"Darıǵanyń ketkeni tranzıtke daıyndyq degen sóz. Prezıdenttik bılikke daıyndyqty bastap ketti. Elbasymen, Darıǵamen kelisip almaı Toqaev jumystan bosata almaıdy. Bizde bılik avtorıtarly bolǵandyqtan buny ońaı sheshedi. Nazarbaevtyń statýsyn eseptep kórsek buǵan tolyqtaı kóz jetkizýge bolady. Elbasy dep ózine parlament arqyly sheshim shyǵaryp aldy. Bir. Qaýipsizdik Keńesiniń tóraǵasy. Ómirlik. Ómir boıy. Eki. "Nur Otan" partııasynyń, bıliktiń partııasynyń tóraǵasy. Úsh. Máńgilik senator. Tórt. Eýrazııalyq Odaqtyń qurmetti tóraǵasy. Bes. Otbasy Zańmen qorǵalǵan. Alty. Bizde avtorıtarlyq júıede bir adam qalaı sheshedi, solaı bolady. Al, Qasym Jomart óz adamdary, basbuzar adam emes oǵan aıtatyn bolsa qarsy kelmeıdi. Kezekten tys saılaýdy jarııalap kep jiberedi, sol kezde úmitker bolyp Darıǵa Nazarbaeva túsedi. Ary qaraı ózderi osy kúnge deıin, otyz jyl basqaryp kelgen ádisteri arqyly bıleı beredi".
Rasýl Jumaly, saıasattanýshy: "Darıǵa prezıdent bolady degen áńgimege núkte qoıyldy"
"Darıǵanyń ne sebepten ketkenin aıta almaımyn. Memlekettik organdar túsindirmesin berý kerek. Bul shynymen aq mańyzdy habar. Elimizdegi mansap boıynsha ekinshi adam. Senat Tóraǵasy. Osyndaı mańyzdy sheshim qabyldanǵanda demokratııalyq álemde memlekettik oryndar túsindirmesin beredi. Alyp qashty áńgimeler men qaýesetter bolmas úshin. Bul sońǵy mańyzdy kadrlyq sheshim emes.Ádette bizde bundaı mańyzdy sheshimderdiń birnesheýi bolady. Búgin aptanyń aıaǵy, kelesi aptanyń basyn kúteıik. Bálkim qosymsha ózgerister bolar. Darıǵa Nazarbaeva basqa memlekettik qyzmetke taǵaıyndalar. Kóp nárse soǵan da baılanysty. Bizdiń elde eń mańyzdysy kimniń qaıda ketkeni emes, qaıda keletinine baılanysty ǵoı. Kóptegen joramal jasaýǵa bolady. Úkimetke kelýi de múmkin. Jańa partııaǵa basshy bolyp barýy da múmkin. "Nur Otanǵa" basshy bolyp barýy da múmkin. Onyń ústine jyldyń aıaǵynda bizde Májilis pen máslıhat saılaýy bolady. Ázirge aıtýǵa bolatyn anyq bir jaǵdaı kelesi prezıdent Darıǵa Nazarbaeva bolady degen alyp qashpa áńgimege birjolata núkte qoıyldy. Elimiz qazir qıyn jaǵdaıda otyr. Kornavırýsqa baılanysty, munaı baǵasynyń quldyraýyna baılanysty. Biz prezıdenttik respýblıka bolǵandyqtan qıyn sátte jaýapkershilik prezıdentke túsedi. Mańyzdy, kadrlyq sheshimdi prezıdent osyǵan baılanysty qabyldap otyr. Sheshýshi memlekettik qyzmetterge qolynan is keletin kadrdy tartý úshin Toqaev osyndaı sheshim qabyldady. Barlyǵy ýaqyttyń enshisinde".
Ermurat Bapı, saıası jýrnalıst: "Qazaqstannyń birinshi basshysy bolýǵa daıyndyqtyń basy deýge bolady"
"Darıǵanyń Senattan ketýine eki jaǵdaı sebep bolýy múmkin. Birinshisi, byltyrdan beri álemde bolyp jatqan Darıǵa Nazarbaevaǵa qatysty skandal jaǵdaılar. Panamadan tabylǵan offshorlyq esep shoty bar, Shvearııadaǵy bankten tabylǵan aqshalar, Londonnan tabylǵan úıleri Darıǵanyń Senattan ketýine sebep bolýy múmkin. Biraq, ekinshiden, baılyq pen bılikke batqan adam ondaı joǵary laýazymnan, maıly dastarhannan bostan bosqa turyp ketip qalmaıdy. Soǵan qaraǵanda Darıǵa erteńgi kúni "Nur Otannyń" sezinde partııaǵa tóraǵa bolýy da múmkin. Baýyrjan Baıbekke orynbasar bolyp, parlamenttik saılaýda jeńip shyqqan partııanyń usynǵan kandıdaty retinde premer mınıstr bolyp Qazaqstandy parlamenttik respýblıka qylyp shyǵarýy da múmkin. qazaqstanda zańdy ózgertý, Konstıtýııany ózgertý túkke turmaıtyn sharýa bolyp qaldy ǵoı. Saılaýǵa deıin "Saılaý týraly Zańǵa" ózgerister engizip, Qazaqstandy parlamenttik respýblıkaǵa daıyndaı bastasa, premer mınıstr bolýǵa, Qazaqstannyń birinshi basshysy bolýǵa daıyndyqtyń basy deýge bolady".
Biz habarlasqan saıasattanýshy Aıdos Sarym "bári aldaǵy aptanyń basynda belgili bolady" dese, belgili jýrnalıst Baqytgúl Mákimbaı "ketken qyz shıden ári" dep qysqa qaıyrdy.
Saıasattanýshy, Táýekelderdi baǵalaý tobynyń jetekshisi Dosym Sátpaev "Málim.kz" saıtyna bergen suhbatynda úsh faktorǵa toqtalypty.
"– Munyń úsh sebebi bolýy múmkin. Birinshisi – tuńǵysh prezıdent N.Nazarbaevqa áldene bolyp qaldy, sol sebepti Toqaev elıta kúshteriniń balansyn ózine tartý áreketin jasap jatyr. Ekinshi sebep – D.Nazarbaevany Qaýipsizdik keńesiniń tóraǵasy N.Nazarbaevtyń kelisimimen alyp tastady. Qyzyǵy, byltyr Darıǵa Nazarbaeva senat spıkerliginen ketse, basqa qandaı qyzmetke barýy múmkin degen nárseler talqylandy. Ázirge bul suraq áýede bos qalyqtap qaldy. Iaǵnı, Darıǵa Nazarbaeva senat spıkerliginen ketken soń, oǵan bılikten basqa qyzmet berilse, onda Darıǵa Nazarbaeva áli de bılikte saıası oıynshy retinde qala bermek degen sóz. Úshinshi sebep – elıta ishinde kúres júrip jatyr, sonyń nátıjesinde burynǵy prezıdenttiń qyzyn ketirdi. Biraq bul jerde taǵy da bul birinshi prezıdentpen kelisilgen dúnıe me, álde Toqaevtyń óziniń bastamasy ma degen suraq týyndaıdy" depti.
Ońǵar Qabden,
"Adyrna" ulttyq portaly
