(Soǧys ardagerı, tüp naǧaşy atam Oqas Temırjanūly men äjem Aqaudyŋ ruhyna baǧyştaimyn)
Menıŋ äjem Aqau Temırjanqyzy (özı aty Aqqu, äke-şeşesı erkeletıp Aqau atap ketken eken) 1931-32 jylǧy aşarşylyqta qūdai qosqan qosaǧymen qol ūstasyp, jasqa tolmaǧan tūŋǧyş qyzyn arqalap Kegennıŋ Aqtoǧaiynan qytaiǧa qaşyp ötedı. Öitkenı olardyŋ aldynda ekı jol bar edı. Bırı - osynda qalyp aştan ölu, ne bolmasa şöptıŋ sabaǧyn, tamyryn jep ömır süru; ekınşısı - basqa elge qaşyp ketu. Olar aqyldasa kele, amalsyz ekınşı joldy taldap, bır tünde şekaradan öte şyǧady. Taiaq tastam jerdegı Şybyşyda tūratyn äke-şeşesıne, bauyr-tuysyna jete almai qalady. Olardyŋ qandai halde ekenınen mülde habarsyz ketedı. Tıgulı tūrǧan üilerınıŋ tüŋlıgı aşylmai, tıgıulı küiınde qala beredı. Artynan qystyq elıne ūzatylǧan Bübaişa degen sıŋlısı de otbasymen qaşyp barady. Törkınınen tırıdei aiyrylǧan äkpelı-sıŋlılı qyzdarǧa oŋai tüspegenı anyq. Osydan bastap ekı el, ekı taǧdyr öz arnasynda örbidı... Ärine, ökınıştı. Tuǧan jer, ata-qonys, ata-ana, bauyr-tuystan alysqa ketıp, jat elde ömır süru qyzdar tūrmaq er azamatqa da öte qiyn ekenı aitpasa da tüsınıktı.
Būryn äjem qalai ömır sürıp jürgenın bılmeimın, men es bılgelı äke-şeşesın, bauyr-tuysyn jäne 1955-şı jyldary tūrmystanyp Qazaqstanǧa qonys audaryp ketken Uaihan degen qyzyn jiı aityp, közınıŋ jasyn syǧymdap alatyn.
1970 jyldyŋ basynda Sovet Odaǧynan aqyryndap hat kele bastady. Hat tek Uaihan äkpemnen keluşı edı. Ol kısı hattyŋ adresın kirill harpımen jazatyn da, ışındegı sälem hatty töte jazumen jazatyn. Hatty men äjeme dauystap oqyp beruşı edım. Amandyq, esendıkten basqa äŋgıme jazylmaityn. Sony tyŋdaǧan äjem äjep-täuır quanyp, marqaiyp qalatyn. Oqylyp bolǧan hattar qattalyp äjemnıŋ qara sandyǧynda saqtalatyn. Sol hattar äjeme küş-quat, bır türlı ruh beretın sekıldı sezıletın maǧan.
Bır künı būrynǧy hattardan qalyŋlau bır hat keldı. Hatty aldymen aşatyn baiaǧy men. Kanverttıŋ ışınen hatpen bırge ekı fotosuret şyqty. Surettıŋ artynda Oqostyŋ otbasy, balalary degen jazu jazylypty. Söitsek, būl kısı äjemnıŋ bırge tuǧan ınısı eken. Sol hat oqylǧan künı äjem köp jylady, ekı büktelıp tösegıne jatyp qaldy. Äjemnıŋ qinalyp jylaityn jönı bar edı. Hatqa äkpem Uaihan: "Apa, bauryŋyz Oqasty ızdep taptym. Bız auyl Toǧyzbūlaqqa jaqyn, körşı auyl Jylysaida tūrady eken. Otbasy, bala-şaǧasy bar eken, soǧysta bır aiaǧyn sneriad jūlyp ketıptı. Eŋ ökınıştısı, 1941 jyly soǧysqa bırge attanǧan jäne bır ınıŋız Altynbek Temırjanūly, kışı äkeŋızdıŋ balalary Rahymbai Ömırjanov, Anyqbai Qaşqynov soǧystan oralmapty, ız-tüzsız joǧalyp ketıptı. Bekem bolyŋyz, apa!" degen sözder bar edı. Osy küizelıs äjemnıŋ ışıne küiık bolyp tüsken bolar, sodan keiın köp ömır sürmedı, 1975 jyly köktem aiynda baqilyq boldy.
İä, Oqas atamyzdyŋ Sovet-Germaniia soǧysyna qatysyp, 1945 jyly Avstriianyŋ astanasy Venany azat etu şaiqasynda snariad tüsıp bır aiaǧyn jūlyp ketkenın balalary Esengeldı, Satypaldy aǧadan jäne qyzy Säbethan äkpeden Qazaq elıne 1992 jyly köşıp kelgen soŋ estıp-bılıp jatyrmyz.
Gospitalǧa jatyp, emdelıp şyqqannan keiın Oqas atam elıne baldaqpen oralyp, qazırgı Şybyşy auylynda fermasynda 3 jyl siyr baǧady. Keiın Ūzynbūlaq savhozynyŋ Jylysai fermasyna auysyp kelıp jylqyşy bolady. 1947 jyly otbasyn qūryp, on balanyŋ äkesı atanǧan Oqas ata bır aiaǧynyŋ joqtyǧyna qaramai attyŋ qūlaǧynda oinap jylqy baǧyp, "ozat jylqyşy" atanyp, 1970 jyly zeinetkerlıkke şyǧady. 1975 jyly 9-şı mamyrda Jeŋıstıŋ 30 jyldyq merei toiynda, ükımet soǧys ardagerı Oqas atany qūrmettep astyna jeŋıl kölık mıngızıp marapattaidy. Qūdaidyŋ bergen jasyn jasaǧan Oqas Temırjanūly 1979 jyly 22-şı mamyrda ömırden ozady.
Jatqan jerıŋız torqa bolsyn, ardaqty Oqas ata!
Qazır Oqas ata özı bolmasa da, artynda qalǧan tūiaqtary, ūl-qyzdarymen barys-kelıs jasap aralasyp tūramyz.
Älımjan ÄŞIMŪLY
