Birge týmaq bar, birge júrmek joq

5188
Adyrna.kz Telegram

(Soǵys ardageri, túp naǵashy atam Oqas Temirjanuly men ájem Aqaýdyń rýhyna baǵyshtaımyn)
Meniń ájem Aqaý Temirjanqyzy (ózi aty Aqqý, áke-sheshesi erkeletip Aqaý atap ketken eken) 1931-32 jylǵy asharshylyqta qudaı qosqan qosaǵymen qol ustasyp, jasqa tolmaǵan tuńǵysh qyzyn arqalap Kegenniń Aqtoǵaıynan qytaıǵa qashyp ótedi. Óıtkeni olardyń aldynda eki jol bar edi. Biri - osynda qalyp ashtan ólý, ne bolmasa shóptiń sabaǵyn, tamyryn jep ómir súrý; ekinshisi - basqa elge qashyp ketý. Olar aqyldasa kele, amalsyz ekinshi joldy taldap, bir túnde shekaradan óte shyǵady. Taıaq tastam jerdegi Shybyshyda turatyn áke-sheshesine, baýyr-týysyna jete almaı qalady. Olardyń qandaı halde ekeninen múlde habarsyz ketedi. Tigýli turǵan úıleriniń túńligi ashylmaı, tigiýli kúıinde qala beredi. Artynan qystyq eline uzatylǵan Búbaısha degen sińlisi de otbasymen qashyp barady. Tórkininen tirideı aıyrylǵan ákpeli-sińlili qyzdarǵa ońaı túspegeni anyq. Osydan bastap eki el, eki taǵdyr óz arnasynda órbıdi... Árıne, ókinishti. Týǵan jer, ata-qonys, ata-ana, baýyr-týystan alysqa ketip, jat elde ómir súrý qyzdar turmaq er azamatqa da óte qıyn ekeni aıtpasa da túsinikti.
Buryn ájem qalaı ómir súrip júrgenin bilmeımin, men es bilgeli áke-sheshesin, baýyr-týysyn jáne 1955-shi jyldary turmystanyp Qazaqstanǵa qonys aýdaryp ketken Ýaıhan degen qyzyn jıi aıtyp, kóziniń jasyn syǵymdap alatyn.
1970 jyldyń basynda Sovet Odaǵynan aqyryndap hat kele bastady. Hat tek Ýaıhan ákpemnen kelýshi edi. Ol kisi hattyń adresin kırıll harpimen jazatyn da, ishindegi sálem hatty tóte jazýmen jazatyn. Hatty men ájeme daýystap oqyp berýshi edim. Amandyq, esendikten basqa áńgime jazylmaıtyn. Sony tyńdaǵan ájem ájep-táýir qýanyp, marqaıyp qalatyn. Oqylyp bolǵan hattar qattalyp ájemniń qara sandyǵynda saqtalatyn. Sol hattar ájeme kúsh-qýat, bir túrli rýh beretin sekildi seziletin maǵan.
Bir kúni burynǵy hattardan qalyńlaý bir hat keldi. Hatty aldymen ashatyn baıaǵy men. Kanverttiń ishinen hatpen birge eki fotosýret shyqty. Sýrettiń artynda Oqostyń otbasy, balalary degen jazý jazylypty. Sóıtsek, bul kisi ájemniń birge týǵan inisi eken. Sol hat oqylǵan kúni ájem kóp jylady, eki búktelip tósegine jatyp qaldy. Ájemniń qınalyp jylaıtyn jóni bar edi. Hatqa ákpem Ýaıhan: "Apa, baýryńyz Oqasty izdep taptym. Biz aýyl Toǵyzbulaqqa jaqyn, kórshi aýyl Jylysaıda turady eken. Otbasy, bala-shaǵasy bar eken, soǵysta bir aıaǵyn snerıad julyp ketipti. Eń ókinishtisi, 1941 jyly soǵysqa birge attanǵan jáne bir inińiz Altynbek Temirjanuly, kishi ákeńizdiń balalary Rahymbaı Ómirjanov, Anyqbaı Qashqynov soǵystan oralmapty, iz-túzsiz joǵalyp ketipti. Bekem bolyńyz, apa!" degen sózder bar edi. Osy kúızelis ájemniń ishine kúıik bolyp túsken bolar, sodan keıin kóp ómir súrmedi, 1975 jyly kóktem aıynda baqılyq boldy.
Iá, Oqas atamyzdyń Sovet-Germanııa soǵysyna qatysyp, 1945 jyly Avstrııanyń astanasy Venany azat etý shaıqasynda snarıad túsip bir aıaǵyn julyp ketkenin balalary Esengeldi, Satypaldy aǵadan jáne qyzy Sábethan ákpeden Qazaq eline 1992 jyly kóship kelgen soń estip-bilip jatyrmyz.
Gospıtalǵa jatyp, emdelip shyqqannan keıin Oqas atam eline baldaqpen oralyp, qazirgi Shybyshy aýylynda fermasynda 3 jyl sıyr baǵady. Keıin Uzynbulaq savhozynyń Jylysaı fermasyna aýysyp kelip jylqyshy bolady. 1947 jyly otbasyn quryp, on balanyń ákesi atanǵan Oqas ata bir aıaǵynyń joqtyǵyna qaramaı attyń qulaǵynda oınap jylqy baǵyp, "ozat jylqyshy" atanyp, 1970 jyly zeınetkerlikke shyǵady. 1975 jyly 9-shi mamyrda Jeńistiń 30 jyldyq mereı toıynda, úkimet soǵys ardageri Oqas atany qurmettep astyna jeńil kólik mingizip marapattaıdy. Qudaıdyń bergen jasyn jasaǵan Oqas Temirjanuly 1979 jyly 22-shi mamyrda ómirden ozady.
Jatqan jerińiz torqa bolsyn, ardaqty Oqas ata!
Qazir Oqas ata ózi bolmasa da, artynda qalǵan tuıaqtary, ul-qyzdarymen barys-kelis jasap aralasyp turamyz.

 

 

Álimjan ÁShIMULY

Pikirler