Arqalyq Ämäliiatūly. Ortajürek

Arqalyq ÄMÄLİIаTŪLY 1998 jyly QHR Erenqabyrǧa, Boǧda tauy bauraiynda düniege kelgen.  Öleŋderı «Oŋtüstık qazaqstan», «Qazaqstan joly» gazetterınde jaryq körgen. «Jastyq – jalyn jyr», «Türkıstan tülekterı», «Kök börı – ūranym, aibynym», «Şymken – şattyq şyraǧy» jinaqtaryna öleŋderı engen. Bırneşe dürkın oblstyq, resbublikalyq müşäiralardyŋ jüldegerı. Qazır Türkıstan oblsy Türkıstan qalasy Qoja Ahmet Iаsaui atyndaǧy halharalyq qazaq- türık uniuersitetınde qazaq tılı men ädebietı mamandyǧynyŋ  3 kurs studentı. Ämırhan Balqybek atyndaǧy oblystyq medalınyŋ iegerı. 2018 jylǧy Äzılhan Nūrşaiyqov atyndaǧy resbublikalyq stipendiia iegerı. «Ūmytşaq köktem»jyr jinaǧynyŋ avtory.   ORTAJÜREK   Jailauda – Ortajürek deitūǧyn tau bar edı, Orap aǧar özenı saumal edı, Bızdıŋ üi sol jürektıŋ bauyrynda, Sol jürek jetelegen alǧa menı.   Dariǧa-ai, ol bır meken şülenı bar, Dariǧa-ai, ol bır meken süreŋı bar, Dariǧa-ai, qalai ǧana saǧynbaiyn, Auylymdy tulaǧan Jüregı bar!   Ortajürek, saǧyndym tūmanyŋdy, Orta jürek, saǧyndym mūnaryŋdy, U da şu būl qalada, saǧynamyn Ūlarşu bop ūşatyn ūlaryŋdy.   Barmas el bop, sol tauda qalmas el bop, Auyl qalǧan armanyn narǧa teŋdep, Alatauǧa qaraimyn qaita-qaita, Almatynyŋ jüregı bar ma eken dep!   Jailauymda bır tau bar Ortajürek, Sony oilaimyn, köŋılım qalsa jüdep, Men özım bara almadym, Ortajürek, Sen özıŋ kelmeisıŋ be, Ortajürek?   Ortajürek, ızde sen tau ūlyŋdy, Qolqa jürek ezbe sen bauyrymdy, Men barsam, saǧynyşymdy ala baram, Sen kelseŋ, ala kelşı auylymdy!   Kütemın, köŋıl jara, janym alaŋ, Sen kelseŋ, qalady ras janym aman, Tılım-tılım jüregımdı laqtyra sap, Men senı ornyna salyp alam, Ei, Ortajürek – qolqajürek!       EGO Eşkımge de senbeitūǧyn qyldy ömır… Eş senımge kelmeitūǧyn qyldy ömır… Eşkımge de ermeitūǧyn qyldy ömır… Eştemenı körmeitūǧyn qyldy ömır…   Joldar qaida aparmady süirelep, Küigelekteu kökjelkemnen şüidelep. Auyr-auyr oiǧa batam är künı, Öŋım synyp, köŋılsızdeu üige kep.   Ömırge de ūl emespın men özım, Kelgem äiteu, kelgennen soŋ kezegım… Ärı ketse saiasattyŋ qūlymyn, Basqa eşkımge qūl emespın men özım!   Nege sonşa köŋıl aŋqau, aŋǧal jan? Türım qūrsyn, ne körse de taŋǧalǧan! Men – özımnıŋ şabarmanym ekenmın, Şyndyq ızdep oiǧa-qyrǧa sandalǧan…   Oryndaumen ärbıreudıŋ jarlyǧyn, Bızdıŋ halyq tau-tasqa ūrdy taǧdyryn. Bızde ne bır myqty adamdar bolǧan-dy, «Abaisyzda» atyp aldyq barlyǧyn!   Özımızdı aidap bardyq orǧa da, Özımızdı bailap saldyq sorǧa da! Eşkım bızdı qūtqarǧan joq sonda da, Eşkım bızdı aiaǧan joq sonda da!   Äne, taǧy, alakeuım taŋ atty, Taŋy ol bälkım – baqtyŋ, sordyŋ, azaptyŋ… Iştei ǧana kübırledım, dūǧam sol – Maŋdaiyna sisam boldy qazaqtyŋ!   Basqa eşteŋe kerek emes, rasym! Özım. Özım, sen oiymda tūrasyŋ… Men özımdı tauyp alsam bır künı Qūşaqtar em jetkenınşe qūlaşym!   Basqa eşteme keler emes qolymnan, Köz de erdı, söz de erdı soŋymnan… Menı ızdeŋder ızdeseŋder dostarym, Özımdı ızdep taba almaǧan jolymnan!   Sol jol qaida aparmady süirelep, Küigelekteu kökjelkemnen şüidelep. Auyr-auyr oiǧa batam är künı, Öŋıp synyp, köŋılsızdeu üige kep!   ÜŞINŞI KÖKTEM   Köktem köşesı. Jūpyny üiler. Jūpyny üiler. Köktem köşesı. Iŋır köşedı. Ükılı küime, Köşedı ıŋır, köşken neşesı.   Örık güldedı dedıŋ be maǧan, Joryşy taǧy, tüsımdı ötken? Köktem köşesı, qoş keldım saǧan, Qoş keldıŋ maǧan, üşınşı köktem!   Künıkei köktem ötken bolatyn, Qoş aitar oǧan kez jettı dedı... ...Jaŋa jyl osy köktem bolatyn, Qaŋtar dep kımder özgerttı ony?   Qarsy alam bärın jaŋa jyrymmen, Köktemder, ony ketken demeşı... Üşınşı köktem, jaŋa jylyŋmen, Jaŋa jylyŋmen, köktem köşesı!     Nostalgiia   Būryn… Lälä gülın teretın dala mūŋyn, Baba jyryn jattaityn dala jyryn, Bılmeitūǧyn şahardy, qala mūŋyn, Qaida menıŋ qaiǧysyz balalyǧym?!   Ūzaq-ūzaq qarauşy em asqarǧa da, Taǧdyr keiın būryldy basqa arnaǧa. Tym qialşaŋ, ūialşaŋ sol şaǧymdy, Qazyr osy bıledı aspan ǧana!   Ol kezde kün de kerım, ai da kerım, Armandar oralatyn oiǧa ne bır. Küngeidıŋ köktemındei jaimaşuaq, Jaimaşuaq künderım qaida menıŋ!   Köŋıl qūrǧyr şaq bolmai, hoş ta bolmai, Ömır – būldyr būrynǧy qosta qalmai Jūrgende qoŋyr öleŋ senı taptym, Tırlıgımnen basqalai dos taba almai!   Qazır… Bıraz jolǧa aiaŋdap jettım aqyr. Kıtap oqyp otyram, keşkı uaqyt. Tūmandy oidyŋ kümänsız senetını – Tūmanbaiǧa jetpeidı eşbır aqyn!   Keide öleŋ qalady jazylmai tük… Auylynan şabyttyŋ baǧym qaityp. Sodan keiın dostarǧa bytyp-şatyp, Qaita-qaita otyram auyldy aityp.   Sosyn ıştei, Erke qyzdy saǧynyp tügesermın, Myŋ qaitara oqimyn Tūmekemdı… Ol qai maŋda mūŋaiyp otyr eken? Jaqsy körıp oquşy ed Jūmekendı!   Taǧdyr osy, qaitesıŋ, amal neşık? Pende mümkın mūŋynan tabar nesıp. Üige kelsem simaimyn öz-özıme, Bır kıremın bır şyǧam mazam ketıp.   Bıraz jolǧa aiaŋdap jettım aqyr. Kıtap oqyp otyram, keşkı uaqyt. Tūmandy oidyŋ kümänsız senetını – Tūmanbaiǧa jetpeidı eşbır aqyn!   Al ol – Jaqsy körıp oquşy edı Jūmekendı…     JAŊALYQ   Sen jürgen qala suytty dei me? Qar japty dei me qabaǧyn? Köktem bıreudı ūmytty dei me? Sengım kelmeidı, Qaraǧym!   Täŋırı taǧy tüs kördı dei me? Taǧdyrdyŋ boljap taǧdyryn... Küz ketıp, taǧy qys keldı dei me? Bızde – alǧaşqy qar bügın...   Erteŋdı oilau bolmaidy bızde, Aituynşa eldıŋ – aqyn ekenmın. Keşe tüsımde sen jaily körgen Tüsımdı joryp jatyr ekenmın...   Ainadan kördım mūŋymdy keide, Mazaq qyp menı tūrady ol. Sen jürgen qala jylyndy dei me? Üşınşı köktem şyǧar ol!   Baiaǧy kafe, taǧy da keldım, Oiladyŋ, Künım, sen nenı? Baiaǧy qala, baiaǧy menmın, Jaŋalyq osy mendegı!   BEI   «Taksi, qalaǧa taksi…» Bılmeimın, kelgenmın qaidan? Bılmeimın, baramyn qaida? Men şyqqam jaŋa bır aidan, Baramyn bozamyq oiǧa.   Qalaǧa aparma menı, Dalada bala bop östım. Aparma şaharǧa menı, Onda da tanymaidy eşkım.   Menı osy bıledı taular, Menı osy bıledı şyŋdar, Menı osy bıledı aŋǧar, Menı osy bıledı qūmdar.   Eşqaida barmaimyn, dosym, Osynda tamatyn jaspyn. Mazalai  bermeşı, sosyn Mas bolsaŋ sen özıŋ massyŋ…   Ūmytam men endı bärın, Ūmytam küreŋse joldy. Taǧdyrdy silaǧan Täŋır, Sen maǧan qalam ber, Boldy!   Sosyn sen, aldanba jyrǧa, Keşırşı, bolmai tūr mazam… Maŋdaida taǧdyrym tūr ma? Öşırşı, Men özım jazam!   «Qalaǧa, qalaǧa taksi,» Barmaimyn, eŋ soŋǧy sözım. «Taksi, qalaǧa taksi,» Barmaimyn, bos emes qolym!     JAŊAÖZEN JYRY   Saikülıgı kök sabyn bop ilenıp, Orqaş ölke öleŋ senbes küige enıp, Qyzylsaidan ıŋır asyp barady, Künsūludyŋ būrymyna süirelıp!   Şöl dalada şyr-şyr ūşyp qūs – ümıt, Küreŋ belder küreŋ qabaq ūsynyp, Keruen – ǧūmyr aqşam mūŋyn jūtady, Jaŋaözenge toǧanaǧyn tüsırıp.   Kerım keştıŋ kerımsal bır sänıne, Baiǧyz ünı qosylady ärıde... Qara tünmen qaiǧy biın bileidı ai, Tabyldynyŋ änıne!   Künäharsyŋ osy keştı ūmytsaŋ, Būl – Jaŋaözen jaratylǧan qūryştan! Azdan keiın äupıldektıŋ ünındei, Mūnaişyǧa atady bır ümıt – taŋ!..   Qaşaǧan dep atalmaǧan bekerge, Anou jolda sodan berı öterde, Qūdaiyn da tanymaityn jolauşy, Mūnai ızdep keledı būl mekenge...   Al būl meken aiamaidy yrysyn, Qan-terıne aiyrbastap jūmysyn, Al özıne qarsy kelse älde kım, Suyrady Adai sapty qylyşyn!   Mıne osyndai būl Jaŋaözen, erlegen, Mūnaişysy halqy üşın terlegen, Qas dūşpanǧa qamşysyn da bermegen, Halqy üşın jaulary joq jeŋbegen!   Jaŋaözen – jaŋa ömırdıŋ araly, Orqaş ölke – äne sonyŋ madaǧy! ...Keruen – ǧūmyr toǧanaǧyn süiretıp, Qyzylsaidan ıŋır asyp barady!       TARAZ ARUYNA   Ei, Tarazdyŋ aruy, Nenı oilaidy perıştedei jüregıŋ, Nenı aitqysy keledı eken janaryŋ? Men ǧūmyrdy däl osylai süremın, Däl osylai süre berem, Qaraǧym!   Hafiz aitqan qos şahardy elemei, Maraltaidyŋ jyryna da taŋǧalmai, Aqyndardy syilap keide töredei, Moiyndamai qalam keide aŋǧaldai.   Ei, Tarazdyŋ aruy, Saǧan öleŋ oqyp bergım keledı, Sebep etıp köktemgı bır jaŋbyrdy. Boqtap-boqtap tastaǧym da keledı, Senı de erteŋ synaitūǧyn taǧdyrdy!   Mendık ǧūmyr – özgertpegen küzgı öŋın, Sendık ǧūmyr – ertegımen şektelu... Mūŋaitady senı erteŋgı künderıŋ, Mūŋaitady menı ötken-ketkenım...   Būnyŋ bärı – mahabbattyŋ janry, Būnyŋ bärı – bärı qaiǧy, bärı mūŋ... Ei, Tarazdyŋ tal müsındı aruy, Men özımdı ızdep jürmın älı kün, Sen eşteme ızdemeşı, Jaryǧym, Solai bolsyn!..       TÖRTINŞI KÖKTEM   Sözıŋe sözımdei sengem, Özıŋe özımdei sengem, Jaŋbyryn janymdai körgen, Törtınşı köktem būl kelgen, Men senı ūmytqan joqpyn!   Ömırım – qyryq bır qūrau, Tırlıgım – bes taspa, būrau, Osynyŋ bärıne şydau… Törtınşı köktemım mynau, Men senı ūmytqan joqpyn!   Köp öleŋ jazǧamyn jaŋa, Köp dostar tapqamyn jaŋa, Qasymda qalǧany qazır – Aq adal dostarym ǧana, Men senı ūmytqan joqpyn!   Sen qaisy qalada jürsıŋ? Sen qaisy bekette tūrsyŋ? Däl qazır jetemın saǧan, Mynandai ömırı qūrsyn! Men senı ūmytqan joqpyn…   Telefon şalmadym saǧan, Hattar da jazbadym saǧan, Körgender saulyǧyŋdy aitty, Öleŋder arnadym saǧan, Men senı ūmytqan joqpyn!   Bıreuler külgenıŋdı aitty, Jaqsy ömır sürgenıŋdı aitty, Bıreuler ökpeleptı dep, Köŋılsız jürgenıŋdı aitty, Men senı ūmytqan joqpyn!   Sol menıŋ el bergen kädem, Sol mendık ädemı älem, Yp-ystyq saǧynyş saǧan, Törtınşı köktemge, sälem, Men senı ūmytqan joqpyn!   Saǧatym baqyttan asty, Taǧatym uaqyttan asty, Köktemım, sen ony tapşy, Al mende, barlyǧy jaqsy… Tek senı ūmytqan joqpyn!   Özıŋe özımdei sengem, Sözıŋe sözımdei sengem, Jaŋbyryn janymdai körgen, Törtınşı köktem būl kelgen, Men senı ūmytqam joqpyn!