"Erıktıler" esımın brendke ainaldyru kerek

1970 jyly BŪŪ janynan «Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ volonterlerı» degen ataumen (The United Nations Volunteers – UNV) halyqaralyq ūiym qūryldy. Ol bükıl älemdegı erık­tılerdıŋ basyn qosyp, olardyŋ qyzmetın jan-jaqty damytudy közdedı. Sol jyldan bas­tap älemnıŋ barlyq elınde 5 jel­toq­san Halyqaralyq volonterler künı retınde atalyp ötedı. UNV jyl saiyn älemdegı vo­lonterlık qyzmet turaly esep­tık baiandama äzırleidı. BŪŪ vo­lonterlerınıŋ baǧdarlamasyn jür­gızetın atqaruşy koor- dinator Olive Adam 2018 jyl­ǧy qorytyndy baiandamada ūiym­­ǧa müşelık etetın 17 eldıŋ ūlt­­tyq baiandamalary men saiasi stra­tegiialarynda volonterlık turaly aitylǧanyn jazady. So­nyŋ bırı Qazaqstan deuge tolyq negız bar. Öitkenı jyl basynda jariialanǧan Jastar jylynda erıktılerge erekşe köŋıl bölu qolǧa alyndy. Bıraq būl qoldau memlekettık deŋgeide biyldan bastaldy degen söz emes. Mäselen, 2016 jyly elımızde Volonterlık qyzmet turaly zaŋ qabyldandy. Odan ärıge üŋılsek, Qazaqstan 2002 jyly BŪŪ Bas As­sambleiasynyŋ «Halyqaralyq volonterler jyly» (A/RES­/57/106) jönındegı rezoliusiiasyna demeuşılık etken. Özın erıktı sanamaityn erıktıler 2010 jyly qūrylyp, 2012 jy­ly resmi tırkelgen Ūlttyq vo­lon­terler jelısı 4 jyl būryn Mä­deniet jäne sport ministr­lı­gınıŋ qoldauymen auqymdy zert­teu jürgızıp, nätijesınde ana­li­tikalyq baiandama şyǧarǧan. Sol eŋbekte keltırılgen «Jas­tar» ǧylymi-zertteu orta­ly­ǧy­nyŋ saualdamasyna jauap ber­gen­derdıŋ 82,3 paiyzy soŋǧy jyl ışınde ūiym, top qūramynda nemese jeke türde basqa adam­dardyŋ nemese qoǧamnyŋ igılıgı üşın qandai da bır tegın jūmys ıstemegenın jetkızgen. Al qūramyna 17 öŋır, 36 qa­la­dan 56 ūiym men bastamaşy top­tar kıretın Ūlttyq volonter­ler jelısınıŋ atqaruşy direkto­ry Tatiana Mironiuk osy jyldar aralyǧyndaǧy erıktılık qyz­met­pen ainalysuşylardyŋ qata­ry artpasa azaimaǧanyn aita­dy. «Qaiyrymdylyq ünsızdık­tı ūnatady» degen oi, ūstanym – bızdıŋ halyqtıkı. Qazaqstan­dyq­tar köbıne jaqsylyqty aitpai jasaudy jön köredı. Qamqorlyq tanytyp, eş öteusız jūmysqa jegılse de ony volonterlık demeidı. Sondyqtan erıktıler elımızde öte köp. Ūiymymyzdyŋ soŋǧy zertteuınşe, Qazaqstandaǧy ärbır segızınşı adam volonterlık qyzmetpen şūǧyldanady iaki ömırınde bır ret bolsyn ainalysyp körgen», deidı T.Mironiuk. Onyŋ oiynşa, volonter bolu – kez kelgen jomart jürektı jannyŋ qolynan keletın ıs. Alaida oǧan da belgılı bır bılıktılık, ömırlık täjıribe qajet. Mäselen, qarapaiym köşettı otyrǧyzu üşın de sız aldymen ony qalai otyrǧyzudy üirenuıŋızge tura keledı. Sol sekıldı volonterlık qyzmetpen ainalysqysy keletın adam oǧan qatysty zaŋdy, bırqatar paidaly aqparattardy oiǧa toqyp alǧany abzal. «Bız osyndai talaptardy qanaǧattandyru maqsatynda ädıstemelık qūral äzırledık. Onda volonterdıŋ nenı bıluı kerektıgı, erıktılerge qatysty ūiymdy qūruda qandai kedergılerdıŋ kezdesetını, jurnalistermen qalai bailanys ornatuǧa bolatyny jönınde jazylǧan. Sondai-aq būl keŋes kıtapşasy volonterlerdıŋ arqasynda üş tılde (qazaqşa, orysşa jäne aǧylşynşa) basylyp şyqty», degen Tatiana atalǧan eŋbektıŋ Qazaqstan erıktılerı üşın orasan olja ekenın atap öttı. Öitkenı būl qyzmet turaly qazaq tılınde jazylǧan ädıstemelık qūral joqtyŋ qasy. Qoǧamnan mınberge deiın «Erıktıler ligasy» qoǧamdyq ūiymynyŋ töraiymy Aisūlu Erniiazova Jastar jylynyŋ aşyluynda qazaqstandyq volonterlerdıŋ ortaq bazasyn qūrudy jäne «Ashyq Júrek» qaiyrymdylyq jobasyn jüzege asyrudy ūsyndy. Naq osy ekı ūsynys ta qoldau tauyp, joba da, baza da öz jūmysyn bastap ketken. «Almatyda qūramyna 600 erıktı engen baza qūrdyq. Olar oiǧa alǧan ısterdı jürgızuge kömektesedı. Joba boiynşa jūmys ıstegısı keletın ärı mūqtajdarǧa kömektesudı qalaityn volonterler bızge kün saiyn keledı. Bızde volonterlerdıŋ ǧana emes, kömek qajet etetınderdıŋ de qory bar», deidı A.Erniiazova. Onyŋ aituynşa, atalǧan joba Otbasym, Shabytym, Tabysym, Qazynam, Qulynym, Kúsh-qýatym jäne Ólkem sekıldı 8 salaǧa baǧyttalǧan. Būl baǧytqa köp balaly jäne az qamtylǧan otbasylarǧa kömek körsetu, studentterge täjıribe alaŋyn ūiymdastyru, salamatty ömır saltyn, sondai-aq medisinalyq volonterlıktı damytu, erekşe qajettılıkterı bar adamdardy äleumettendıru, baspana jaǧynan qoldau, ardagerlerge kömek pen ekoturizm kıredı. Aisūlu biylǧy mamyrda Qostanaida ötken Qazaqstan-Resei jastarynyŋ forumynda volonterlerdıŋ aldaǧy jyldy erıktıler qozǧalysyn qoldau jyly dep jariialauǧa ūsynys jasaǧanyn jetkızdı. El Prezidentı Qasym-Jomart Toqaev būl bastamaǧa qoldau bıldırgen. Türlene tüsken volonterlık Osy künı elımızde 200 volonterlık ūiymdar ırı qalalar men auyldarda belsendı jūmys ısteidı. Sarapşylardyŋ sözıne sensek, Qazaqstanda äleumettık, ıs-şara kezındegı jäne januarlarmen jūmys ısteitın, sondai-aq ūlttyq baǧyttaǧy volonterlık qyzmet jaqsy damyǧan ärı qalyptasqan. Soŋǧy uaqytta tötenşe jaǧdailarda bılek sybana ketetın erıktıler qatary köbeigenıne kuämız. Onyŋ aiqyn dälelı – Arys oqiǧasy. Ondaǧy eşbır öteusız eŋbek etıp, özderı dalada qonsa da jarylystan qaşqandarǧa törınen oryn ūsynǧan ärbır adamdy, bükıl jasaq bolyp baryp jūmyla jük köterısken jandardyŋ bärın volonter deuge bolady. Odan ärıge köz tastasaq, elordadaǧy aşyq qalǧan kärız qūdyqtaryna tüsıp ketken balalardyŋ basym bölıgın volonterler tauyp alǧan. Mäselen, jaqynda ǧana balalar üiınen qaşyp şyqqan jetkınşektı de erıktıler tapty. Al onlain volonterlık qyzmettı jaqsylap qolǧa alu qajet-aq. Aqparattyq qoǧamda köp jūmys onlain rejımde atqarylatyny anyq. Bır erekşelıgı, onlain volonterlık älemnıŋ äldebır qiyrynda jatyp-aq jūmys ısteuge mümkındık beredı. Aitalyq, qazaqstandyqtar şeteldık, halyqaralyq ūiymdardyŋ erıktılerı bola alady. Damu – qoldauǧa täueldı Erıktılerdıŋ erekşe qyzmetın qoǧamda damytu üşın ondaǧy bırqatar tüitkılderdıŋ tüiının tarqatu kerek. Qoǧam volonterler turaly öte az aqparattandyrylǧan, sondyqtan da mūndai qyzmetke atüstı qaraityndar bar. Qaitarymsyz jūmystyŋ jemısın baǧalamau da, olardy qoldausyz qaldyru da osy nasihattyŋ joqtyǧynan tuyndap tūr. Osydan kelıp volonterlerdıŋ el damuyndaǧy rölı, erıktılıkke yntalandyru, volonterlık mädeniet turaly tanym, tüsınık qalyptaspaǧan. T.Mironiuk sonyŋ ışınde volonterlermen qarym-qatynastaǧy mädeniettıŋ jetıspeuşılıgıne toqtalǧysy keledı. «Keibır ıs-şaralarda ūiymdastyruşylar erıktılerdıŋ kım ekenın bılmeidı, dörekı söilep, qyzmet körsetuşı personal retınde qabyldap jūmsaityndardy jiı jolyqtyramyz. Qandai da bır jobanyŋ jetekşılerı erıktılerdıŋ qyzmetın dūrys üilestırmeidı. Jaǧdaidy tüzetuge volonterler qozǧalysynyŋ keşendı damuy ǧana kömektesedı», deidı ol. Al būl qadamdar memlekettık saiasatta aiqyn körsetılıp, sol jolda naqty äreketter qolǧa alynǧanda ǧana nätije bolady. Volonterlık qyzmetke jastardyŋ qyzyǧuşylyǧyn arttyru baǧytynda alǧyşarttar jasalyp ülgerdı. Sonyŋ bırı – erıktı studentterdıŋ stipendiiasyn köbeitu. Alaida qoǧamdaǧy volonterlık qyzmettı damytuǧa būl şara jetkılıksız ekenı ras. Sebebı älemdegı jas erekşelıgıne şekteu qoimaityn qoǧamdyq qyzmetterdıŋ aldyŋǧy qatarynda tūrǧany, osy – volonterlık. Sondyqtan oquşylardy mektep kezınen osyndai paidaly ıske yntalandyru jūmystary jürgızıluı tiıs. Al öz jūmysymen qosa qaiyrymdylyqpen ainalysudy ädetke ainaldyratyndardy qalai qoldauǧa bolady? Mäselen, tüiındemede volonterlık qyzmetpen ünemı şūǧyldanatyndyǧyn körsetkenderge jūmysqa alu kezınde basymdyq berılse nemese ailyǧyn özge ärıptesterınen erekşelep kötermese de, qoǧamdyq qyzmetpen ainalysu mümkındıgınen aiyrmasa bolady. Eŋbek jasyndaǧylar ǧana emes, bızde de belsendı zeinetkerler boi körsetıp keledı. Olardyŋ eŋbegın öteusız qaldyrsaq ta, eskerusız qaldyruǧa bolmas. Mysaly, zeinet jasyna qaramastan erıktı bolyp jürgen jandarǧa 1-2 apta kölemıne şipajaiǧa joldama berudı nemese sauyqtyru oryndarynda belgılı bır uaqytqa tegın abonement qarastyruǧa bolady. Alaida aitylǧan erekşelıkter belgılı bır zaŋdyq küşı bar qūjatta körsetılmese, söz küiınde qalatyny taǧy bar. Erekşe qyzmet qoǧamnyŋ öz ışınde damyp, keiın kele keŋ örıs tapty, sondyqtan onyŋ odan ärı de qanat jaiuy sol qoǧamnyŋ özıne tıkelei bailanysty bolmaq. Dese de memleket tarapynan eŋbektıŋ aqşalai ǧana emes, moraldyq tūrǧysynan baǧalanǧany läzım. Volonterlık qyzmet – öz erkıŋmen baratyn jürektıŋ jūmysy. Jürektıŋ jūmysy jandansa, qoǧam örkenietke özdıgınen-aq qadam basar edı.