Búgin qazaq til bilimi, qazaq rýhanııaty aýyr qazaǵa ushyrady. Halqymyzdyń asyl uldarynyń biregeıi, kórnekti ǵalymdarynyń biri – qazaq tiliniń teorııalyq negizin qalaýshy, til biliminiń tuńǵysh professory Qudaıbergen Qýanuly Jubanovtyń kenje balasy QR BǴM ǴK A.Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor Asqar Qudaıbergenuly Jubanov ómirden ótti.
Asqar Qudaıbergenuly Jubanov 13 qarashada 1937 jyly Almaty qalasynda qyzmetker otbasynda dúnıege keldi.
1944 jyly Aqtóbe oblysynyń Juryn aýdanyndaǵy Jańaturmys aýlyndaǵy bastaýysh mektebine oqýǵa baryp, ol mektepte 4-synypqa deıin oqydy.
1948-1949 oqý jyldary Almaty qalasyndaǵy №18 qazaq orta mektep-ınternatynda qaıtadan 4-synypqa túsip, eki jyl oqydy.
1950 jyly Soltústik Qazaqstan oblysynyń ortalyǵy Petropavl (Qyzyljar) qalasyndaǵy №5 qazaq orta mektep-ınternatynyń 6-synybynan oqýyn jalǵastyryp, 1955 jyly 10-synypty tamamdady.
1955-1960 jyldary Abaı atyndaǵy Qazaqtyń pedagogıkalyq ınstıtýtynda oqyp, onyń fızıka-matematıka fakýltetin úzdik bitirdi.
1960-1961 jyldary Qazaqtyń Memlekettik aýylsharýashylyq ınstıtýtyna jumysqa ornalasyp, joǵary matematıka kafedrasynyń assısten-muǵalimi qyzmetin atqardy.
1961-1963 jyldary Keńes Armııasy qatarynda áskerı boryshyn atqardy.
1963-1967 jyldary Qazaqtyń Memlekettik aýylsharýashylyq ınstıtýtyndaǵy jumysyn jalǵastyryp, joǵary matematıka kafedrasynyń assısten-muǵalimi qyzmetin atqardy.
1967-1970 jyldary Qazaq SSR Ǵylym akademııasy Til bilimi ınstıtýtynyń kúndizgi bóliminiń aspıranty. Aspıranttyq kezeńin Mınsk qalasyndaǵy Shet tilder ınstıtýty janynda ótkizdi.
1970 jyldary Qazaq SSR Ǵylym akademııasy Til bilimi ınstıtýtynda jańadan ashylǵan «Statıstıka-lıngvıstıkalyq zertteý jáne avtomattandyrý» tobynyń kishi ǵylymı qyzmetkeri bolyp jumysqa ornalasty.
1973 jyly fızıka-matematıka ǵylymdarynyń kandıdaty, fılologııa ǵylymdarynyń doktory Q.B. Bektaevtyń ǵylymı jetekshiligimen, akademık I.Keńesbaevtyń ǵylymı keńesshiligimen oryndalǵan «EEM kómegimen qazaq mátinin statıstıkalyq zertteý» atty taqyrypta kandıdattyq dıssertaııany joǵary deńgeıde qorǵady.
1976 jyly Qazaq SSR ǴA Til bilimi ınstıtýtyndaǵy «Statıstıka-lıngvıstıkalyq zertteý jáne avtomattandyrý» tobynyń aǵa ǵylymı qyzmetker dárejesine konkýrs boıynsha ótip, ǵylymı jumysyn jalǵastyrdy.
1976-1986 jyldary Qazaq SSR ǴA Til bilimi ınstıtýtynyń qoǵamdyq ómirine qyzý qatynasyp, Jergilikti komıtettiń, Partııa bıýrosynyń músheligine qabyldanyp, onyń hatshysynyń orynbasary jáne ınstıtýttyń Halyqtyq baqylaý komıtetiniń tóraǵasy qyzmetterin atqardy.
1981-1985 jyldary «M.O. Áýezovtiń tolyq shyǵarmalar jınaǵy mátinin EEM-ge engizýge daıyndaý jáne sóznusqaǵysh-sózdikterdi qurastyrý» atty Til bilimi ınstıtýtynyń josparly ǵylymı taqyrybyna ǵylymı jetekshilik etti.
1986-1990 jyldary «M. Áýezovtiń 20 tomdyq shyǵarmalary boıynsha avtomattanǵan kartotekalyq qor jasaý» atty ǵylymı taqyrypqa jetekshi etti.
1986 jyly SSSR Ǵylym akademııasy Prezıdıýmynyń qaýlysy boıynsha oǵan «túrki tilderi» mamandyǵy boıynsha «Aǵa ǵylymı qyzmetker» degen ǵylymı ataq berildi.
1986 jyly Qazaq SSR Ǵylym akademııasy Til bilimi ınstıtýtynyń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri laýazymyna taǵaıyndaldy.
1991 jyly A. Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń «Qoldanbaly lıngvıstıka» bóliminiń meńgerýshisi qyzmetine taǵaıyndaldy.
1991-1993 jyldary «M. Áýezovtiń shyǵarmalary boıynsha sózformalar men sózderdiń jıilik sózdikterin EEM arqyly qurastyrý» atty taqyrypqa ǵylymı jetekshilik etti.
2001-2006 jyldary ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetteriniń magıstranttary (Phd) men stýdentterine matematıkalyq jáne kompıýterlik lıngvıstıka pánderi boıynsha dáris berdi.
2002 jyly «Qazaq mátini mazmunyn formaldaýdyń negizgi ustanymdary» atty taqyrypta doktorlyq dıssertaııa qorǵady.
2004 jyly Joǵary attestaııalyq komıtettiń sheshimi boıynsha Til bilimi mamandyǵy boıynsha «professor» ǵylymı ataǵyn aldy.
2002 jyly A. Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtyndaǵy «Kompıýterlik lıngvıstıka» ǵylymı tobynyń bas ǵylymı qyzmetkeri laýazymyna taǵaıyndaldy.
2004-2009 jyldary Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń «Qoldanbaly lıngvıstıka» bóliminiń meńgerýshisi laýazymyn atqaryp, ómiriniń sońyna deıin osy bólimde bas ǵylymı qyzmetker bolyp qyzmet etti.
A.Jubanov 2009-2011 jyldarǵa arnalǵan «Mádenı qundylyqtar retindegi qazaq tilindegi mátinder korpýsy jáne sózdikterdiń «Til – qazyna» atty ulttyq kompıýterlik qory», 2012-2015 jj. «Qazaq tiliniń annotaııalanǵan ulttyq korpýsy», 2015-2017 jj. «Qazaq tiliniń ulttyq korpýsyndaǵy metamátindik belgilenimder ustanymdary men ázirlemesi» taqyryptarynda ǵylymı jetekshilik etti.
Asqar Qudaıbergenuly – 7 monografııanyń, 4 oqý quralynyń, 6 jıilik sózdik qurastyrýshylarynyń biri, sondaı-aq 200-ge jýyq ǵylymı eńbektiń avtory. 2016 jyly jaryq kórgen «Jalpy bilim berýdegi qazaq tiliniń jıilik sózdiginiń» ǵylymı keńesshisi.
A.Q.Jubanovtyń ǵylymı jetekshiligimen 5 kandıdattyq jáne 3 magıstrlyq dıssertaııalar qorǵaldy. (Qalybekov Bolat Ermekuly «50 jyldardaǵy bastaýysh synyp oqýlyqtarynyń leksıkalyq júıesi men morfologııalyq qurylymynyń statıstıkasy (sońǵy jyldardaǵy oqýlyqtarmen salystyra zertteý»: fılol. ǵ. k. dıss. – Almaty, 2003.; Nurlybaev Nurjan Mádiraıuly «Balalarǵa arnalǵan mátinderdegi jaı sóılemder qurylymynyń lıngvostatıstıkalyq sıpaty»: fılol. ǵ. k. dıss. – Almaty, 2010.; Abıkeeva Baqytjan Kenshinqyzy «Qazirgi qazaq tilindegi jaı sóılemderdiń qurylymdyq statıstıkalyq modelderi»: fılol. ǵ. k. dıss. – Almaty, 2009.).
Marapattary:
- «Qazaqstan Respýblıkasynyń ǵylymyn damytýǵa sińirgen eńbegi úshin» (2013) medali.
- Q.Jubanov atyndaǵy Aqtóbe óńirlik memlekettik ýnıversıteti Ǵylymı keńesiniń sheshimimen (№3 hattama) «Jubanov» medalimen marapattaldy.
- Memlekettik jáne qoǵamdyq qyzmette sińirgen eńbegi, eldiń áleýmettik-ekonomıkalyq jáne mádenı damýyna, halyqtar arasyndaǵy dostyq pen yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa qosqan eleýli úlesi úshin 2017 jylǵy 5 jeltoqsandaǵy Jarlyq boıynsha Qazaqstan Respýblıkasynyń Qurmet gramotasymen nagradtaldy.
- «Eńbek ardageri» medali (2018).
Asqar Qudaıbergenuly Jubanovtyń qazasyna oraı marqumnyń otbasyna, jáne barlyq týǵan-týys, jaqyndaryna qaıǵyra kóńil aıtamyz.
Asqar aǵamyzdyń ǵylymdaǵy, óner men ómirdegi jarqyn beınesi halqymyzdyń esinde máńgi saqtalyp, ult rýhanııatymen birge jasaıtyn bolady.
Baqyl bol, asqar taýdaı Asqar aǵa... Alla taǵala aldyńyzdan jarylqap, janyńyz jannattyń tórinde damyldasyn...
A. Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýty ujymy
"Adyrna" ulttyq portaly
