Bügın qazaq tıl bılımı, qazaq ruhaniiaty auyr qazaǧa ūşyrady. Halqymyzdyŋ asyl ūldarynyŋ bıregeiı, körnektı ǧalymdarynyŋ bırı – qazaq tılınıŋ teoriialyq negızın qalauşy, tıl bılımınıŋ tūŋǧyş professory Qūdaibergen Quanūly Jūbanovtyŋ kenje balasy QR BǦM ǦK A.Baitūrsynūly atyndaǧy Tıl bılımı institutynyŋ bas ǧylymi qyzmetkerı, filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor Asqar Qūdaibergenūly Jūbanov ömırden öttı.
Asqar Qūdaibergenūly Jūbanov 13 qaraşada 1937 jyly Almaty qalasynda qyzmetker otbasynda düniege keldı.
1944 jyly Aqtöbe oblysynyŋ Jūryn audanyndaǧy Jaŋatūrmys aulyndaǧy bastauyş mektebıne oquǧa baryp, ol mektepte 4-synypqa deiın oqydy.
1948-1949 oqu jyldary Almaty qalasyndaǧy №18 qazaq orta mektep-internatynda qaitadan 4-synypqa tüsıp, ekı jyl oqydy.
1950 jyly Soltüstık Qazaqstan oblysynyŋ ortalyǧy Petropavl (Qyzyljar) qalasyndaǧy №5 qazaq orta mektep-internatynyŋ 6-synybynan oquyn jalǧastyryp, 1955 jyly 10-synypty tamamdady.
1955-1960 jyldary Abai atyndaǧy Qazaqtyŋ pedagogikalyq institutynda oqyp, onyŋ fizika-matematika fakultetın üzdık bıtırdı.
1960-1961 jyldary Qazaqtyŋ Memlekettık auylşaruaşylyq institutyna jūmysqa ornalasyp, joǧary matematika kafedrasynyŋ assisten-mūǧalımı qyzmetın atqardy.
1961-1963 jyldary Keŋes Armiiasy qatarynda äskeri boryşyn atqardy.
1963-1967 jyldary Qazaqtyŋ Memlekettık auylşaruaşylyq institutyndaǧy jūmysyn jalǧastyryp, joǧary matematika kafedrasynyŋ assisten-mūǧalımı qyzmetın atqardy.
1967-1970 jyldary Qazaq SSR Ǧylym akademiiasy Tıl bılımı institutynyŋ kündızgı bölımınıŋ aspiranty. Aspiranttyq kezeŋın Minsk qalasyndaǧy Şet tılder instituty janynda ötkızdı.
1970 jyldary Qazaq SSR Ǧylym akademiiasy Tıl bılımı institutynda jaŋadan aşylǧan «Statistika-lingvistikalyq zertteu jäne avtomattandyru» tobynyŋ kışı ǧylymi qyzmetkerı bolyp jūmysqa ornalasty.
1973 jyly fizika-matematika ǧylymdarynyŋ kandidaty, filologiia ǧylymdarynyŋ doktory Q.B. Bektaevtyŋ ǧylymi jetekşılıgımen, akademik I.Keŋesbaevtyŋ ǧylymi keŋesşılıgımen oryndalǧan «EEM kömegımen qazaq mätının statistikalyq zertteu» atty taqyrypta kandidattyq dissertasiiany joǧary deŋgeide qorǧady.
1976 jyly Qazaq SSR ǦA Tıl bılımı institutyndaǧy «Statistika-lingvistikalyq zertteu jäne avtomattandyru» tobynyŋ aǧa ǧylymi qyzmetker därejesıne konkurs boiynşa ötıp, ǧylymi jūmysyn jalǧastyrdy.
1976-1986 jyldary Qazaq SSR ǦA Tıl bılımı institutynyŋ qoǧamdyq ömırıne qyzu qatynasyp, Jergılıktı komitettıŋ, Partiia biurosynyŋ müşelıgıne qabyldanyp, onyŋ hatşysynyŋ orynbasary jäne instituttyŋ Halyqtyq baqylau komitetınıŋ töraǧasy qyzmetterın atqardy.
1981-1985 jyldary «M.O. Äuezovtıŋ tolyq şyǧarmalar jinaǧy mätının EEM-ge engızuge daiyndau jäne söznūsqaǧyş-sözdıkterdı qūrastyru» atty Tıl bılımı institutynyŋ josparly ǧylymi taqyrybyna ǧylymi jetekşılık ettı.
1986-1990 jyldary «M. Äuezovtıŋ 20 tomdyq şyǧarmalary boiynşa avtomattanǧan kartotekalyq qor jasau» atty ǧylymi taqyrypqa jetekşı ettı.
1986 jyly SSSR Ǧylym akademiiasy Prezidiumynyŋ qaulysy boiynşa oǧan «türkı tılderı» mamandyǧy boiynşa «Aǧa ǧylymi qyzmetker» degen ǧylymi ataq berıldı.
1986 jyly Qazaq SSR Ǧylym akademiiasy Tıl bılımı institutynyŋ jetekşı ǧylymi qyzmetkerı lauazymyna taǧaiyndaldy.
1991 jyly A. Baitūrsynūly atyndaǧy Tıl bılımı institutynyŋ «Qoldanbaly lingvistika» bölımınıŋ meŋgeruşısı qyzmetıne taǧaiyndaldy.
1991-1993 jyldary «M. Äuezovtıŋ şyǧarmalary boiynşa sözformalar men sözderdıŋ jiılık sözdıkterın EEM arqyly qūrastyru» atty taqyrypqa ǧylymi jetekşılık ettı.
2001-2006 jyldary äl-Farabi atyndaǧy Qazaq ūlttyq universitetınıŋ filologiia fakultetterınıŋ magistranttary (Phd) men studentterıne matematikalyq jäne kompiuterlık lingvistika pänderı boiynşa därıs berdı.
2002 jyly «Qazaq mätını mazmūnyn formaldaudyŋ negızgı ūstanymdary» atty taqyrypta doktorlyq dissertasiia qorǧady.
2004 jyly Joǧary attestasiialyq komitettıŋ şeşımı boiynşa Tıl bılımı mamandyǧy boiynşa «professor» ǧylymi ataǧyn aldy.
2002 jyly A. Baitūrsynūly atyndaǧy Tıl bılımı institutyndaǧy «Kompiuterlık lingvistika» ǧylymi tobynyŋ bas ǧylymi qyzmetkerı lauazymyna taǧaiyndaldy.
2004-2009 jyldary Baitūrsynūly atyndaǧy Tıl bılımı institutynyŋ «Qoldanbaly lingvistika» bölımınıŋ meŋgeruşısı lauazymyn atqaryp, ömırınıŋ soŋyna deiın osy bölımde bas ǧylymi qyzmetker bolyp qyzmet ettı.
A.Jūbanov 2009-2011 jyldarǧa arnalǧan «Mädeni qūndylyqtar retındegı qazaq tılındegı mätınder korpusy jäne sözdıkterdıŋ «Tıl – qazyna» atty ūlttyq kompiuterlık qory», 2012-2015 jj. «Qazaq tılınıŋ annotasiialanǧan ūlttyq korpusy», 2015-2017 jj. «Qazaq tılınıŋ ūlttyq korpusyndaǧy metamätındık belgılenımder ūstanymdary men äzırlemesı» taqyryptarynda ǧylymi jetekşılık ettı.
Asqar Qūdaibergenūly – 7 monografiianyŋ, 4 oqu qūralynyŋ, 6 jiılık sözdık qūrastyruşylarynyŋ bırı, sondai-aq 200-ge juyq ǧylymi eŋbektıŋ avtory. 2016 jyly jaryq körgen «Jalpy bılım berudegı qazaq tılınıŋ jiılık sözdıgınıŋ» ǧylymi keŋesşısı.
A.Q.Jūbanovtyŋ ǧylymi jetekşılıgımen 5 kandidattyq jäne 3 magistrlyq dissertasiialar qorǧaldy. (Qalybekov Bolat Ermekūly «50 jyldardaǧy bastauyş synyp oqulyqtarynyŋ leksikalyq jüiesı men morfologiialyq qūrylymynyŋ statistikasy (soŋǧy jyldardaǧy oqulyqtarmen salystyra zertteu»: filol. ǧ. k. diss. – Almaty, 2003.; Nūrlybaev Nūrjan Mädıraiūly «Balalarǧa arnalǧan mätınderdegı jai söilemder qūrylymynyŋ lingvostatistikalyq sipaty»: filol. ǧ. k. diss. – Almaty, 2010.; Abikeeva Baqytjan Kenşınqyzy «Qazırgı qazaq tılındegı jai söilemderdıŋ qūrylymdyq statistikalyq modelderı»: filol. ǧ. k. diss. – Almaty, 2009.).
Marapattary:
- «Qazaqstan Respublikasynyŋ ǧylymyn damytuǧa sıŋırgen eŋbegı üşın» (2013) medalı.
- Q.Jūbanov atyndaǧy Aqtöbe öŋırlık memlekettık universitetı Ǧylymi keŋesınıŋ şeşımımen (№3 hattama) «Jūbanov» medalımen marapattaldy.
- Memlekettık jäne qoǧamdyq qyzmette sıŋırgen eŋbegı, eldıŋ äleumettık-ekonomikalyq jäne mädeni damuyna, halyqtar arasyndaǧy dostyq pen yntymaqtastyqty nyǧaituǧa qosqan eleulı ülesı üşın 2017 jylǧy 5 jeltoqsandaǧy Jarlyq boiynşa Qazaqstan Respublikasynyŋ Qūrmet gramotasymen nagradtaldy.
- «Eŋbek ardagerı» medalı (2018).
Asqar Qūdaibergenūly Jūbanovtyŋ qazasyna orai marqūmnyŋ otbasyna, jäne barlyq tuǧan-tuys, jaqyndaryna qaiǧyra köŋıl aitamyz.
Asqar aǧamyzdyŋ ǧylymdaǧy, öner men ömırdegı jarqyn beinesı halqymyzdyŋ esınde mäŋgı saqtalyp, ūlt ruhaniiatymen bırge jasaityn bolady.
Baqyl bol, asqar taudai Asqar aǧa... Alla taǧala aldyŋyzdan jarylqap, janyŋyz jannattyŋ törınde damyldasyn...
A. Baitūrsynūly atyndaǧy Tıl bılımı instituty ūjymy
"Adyrna" ūlttyq portaly
