Äbdıkerım MŪRATOV. Azanşy

Keşırek kelıp, Ystambūlda teŋız jaǧasyndaǧy bes jūldyzdy qonaqüige jaiǧasqan soŋ, ūiyqtar aldynda taza auamen sergiın degen oimen syrtqa şyǧyp, jaǧalau boiymen Türkiianyŋ bairaqtaryn jelbıretken jüzdegen ülkendı-kışılı kemelerdıŋ ary-berı jüzgenıne, qarmaqtaryn suǧa salyp qoiyp, balyqtyŋ ılıngenın aŋdyp, sym talşyǧynyŋ jybyrlaǧanynan köz aiyrmastan tapjylmai otyrǧan qart balyqşylardyŋ tözımıne, aq şaǧalalardyŋ maida şabaqty köz ılestırmei ılıp ketken şapşaŋdyǧyna süisıne qarap bıraz jürıp keldım. Jatqanymmen, ūiqym qaşyp, közım ılınbedı, oǧan qosa uaqyttyŋ auysuy da äser etken siiaqty. Ūşaqta da közımdı jūmǧanymmen, ūiyqtai almai qoiǧan edım. Taǧy tūrdym, qūrdan-qūr jata bergen bolmas dep, hamamǧa baryp, ondaǧy hauyzda töbesıne kädımgı aspan men jūldyzdardy jasap qoiǧan şeberdıŋ ūqyptylyǧyn moiyndaǧan tabiǧattyŋ qūşaǧynda sol tabiǧattyŋ bır tüiırşıgındei ǧana bolyp jalǧyz özım jaimen jüzıp jürdım. Şarşap kelsem de ūiyqtai alar emespın, astymdaǧy kırşıksız appaq seisepter, bölmedegı qymbat jihaz, jeldetkışten esken salqyn aua, jaǧymdy äuen janymnyŋ jai tabuyna tıptı de sep bolmady. Bır närse jetpegendei bola berdım. Teledidardyŋ arnalaryn toqtausyz auystyra bergennen jalyǧyp, aqyry tün aua közım ılınıp ketıptı... Ūiqyly-oiau kezımde bır ün estıldı: «Allahu Akbar! Allahu Akbar! Allahu Akbar! Allahu Akbar! Aşhadu äl-lä iläha illä Llah...» Ornymnan atyp tūrdym. Mūndai dauysty estımegenıme bırneşe jyldyŋ jüzı boldy. Taǧy basqa, taǧy basqa meşıtterde aitylyp, bükıl Ystambūldyŋ ışın taŋǧy bamdatqa şaqyrǧan azan ünı aralap kettı... Bala kezımızde azan estılgende jürıp bara jatsaq ta, oinap jatsaq ta, futbolda dop aiaqqa tiıp, qarsylastyŋ darbazasyna dop saludyŋ kezegı kelıp qalsa da, otyra qalamyz da, azan bıtkenşe ündemesten tızerlei ketetınbız. Sodan azan bıtkende jüzımızdı sipap, jolymyzdy, jūmysymyzdy, oiynymyzdy ärı qarai jalǧap ketetınbız... Är künımız azanmen bastaluşy edı... Azan demekşı... *** ...Bızdıŋ auyl men körşı auyl bır qyrdyŋ ekı jaǧynda jaiǧasqan, sondyqtan da bır auyldyŋ aty Küngei bolsa, ekınşısı – Terıskei. Ekı auylǧa bır zirat: küngeilıkter de, terıskeilıkter de bölek-bölek özderınıŋ qiia joldarymen mäiıttı alyp kelse, döŋge şyqqan soŋ topyraq saluǧa ekı auyldyŋ da erkekterı jinalady. Sol zirattyŋ bır būryşynda meşıt bar. Eskı meşıt. Älgı meşıttıŋ bır büiırınde meşıt siiaqty könetoz üi oryn tepken. Ol – azanşynyŋ üiı. Bız, boqmūryndar, azanşynyŋ azan şaqyryp qoiǧan aty bar ma, joq pa, şyny kerek, bılmeimız, jai ǧana «Azanşy» dep ataimyz. Men tıptı, qazırge deiın azanşynyŋ aty kım ekenın sūramaǧam... Qūdaidyŋ qūtty künı bes uaqyt azanyn aitady. Onyŋ sonşalyqty jaǧymdy dauysy asa erekşe, äsırese orazada auyz aşar aldyndaǧy azany bızge tıptı basqaşa sezıledı. Şarşaǧan kün ūiasyna batqannan-aq, anamyz «endı azandy tyŋdap tūryŋdar» dep, syrtqa şyǧaryp qoiuşy edı. Sodan bır kezde azan bastalady. Jaryqtyq azandy erekşe aituşy edı, aldymen bır tarmaǧyn aitady da, artynan bırşama uaqyt tynyp qalady, sodan bıttı me eken dep tūrsaŋ, taǧy jalǧasyp ketedı. Dybysynyŋ äuezdılıgı, dauysynyŋ qūlaqqa jaǧymdylyǧy, aitu barysynda jasaǧan tynystary sondai tamaşa, döp kelgen yrǧaǧy, arab sözderın naqtylap, baptap aitqany – bärı de kelıstı, jarasymdy. Orazada östıp azan tyŋdauǧa şyǧyp, bastalǧanda orny-ornymyzda otyryp qalamyz da, bıtkennen soŋ jüzımızdı bır sipap, üige «azan aitty» dep jügırıp kıremız. Auzymyz berık bolmasa da, ülkenderdıŋ janynda, olardan būryn ramazannyŋ mol dastarqanyna qol sozamyz. Auylymyzda bır emes, aptalap künnıŋ közı tügılı, qaisy tūsta tūrǧany körınbeitın, kök aspan aşylmastai tünerıp, ekpını adamdy ūşyryp äketetındei alai-dülei dauyldy künder bolady. Adamdar jaŋylysady, saǧat tılı aldyǧa asyǧyp ketıp qalady, ne keşıgıp artta qalady, ne tūqymy qūrǧyrdyŋ qūmy bıtıp, kürt toqtaidy, eskı saǧattardy būrap tūrudy ūmytasyŋ, qabyrǧadaǧy kökek saǧattary keide ünı şyqpai jym bolady. Bıraq azanşy äste jaŋylyspaidy, dälme-däl, kün men tün teŋesuge, bırınen bırı jer betındegı bilıgın köbırek jürgızuge asyǧyp, almasyp tūrsa, azanşy da olardy ökşelep, namaz uaqytyn naqty belgılep, azanyn jaŋǧyrtyp otyrady. Auylymyzdyŋ saǧaty da – osy azanşy. Jaz ysyǧan kezde egıstıktegı temekı pısıp, oryp alu uaqyty kelgende, sol azandy kütıp jatamyz, azan aitylǧan soŋ äp-sätte kiınıp, temekı jinauǧa ketemız. Mal bazarǧa barǧandar da, mal ızdep tauǧa şyǧatyndar da «azanşynyŋ dauysymen tūraiyq» dep qaluşy edı, nemese «azanşynyn bırınşı aitqan sätınde kelgen edım» deitın. Azanşy bolsa dene qyzuy janyn suyryp alatyndai qinasa da, jötelı ışek-qarnyn aqtaryp jatsa da – azanyn aitady da, auyrǧanyn odan ärı jalǧastyra beredı. «Azan aitudy qaidan üirengensız», - dedım bır joly onyŋ sūsty jüzıne qaimyǧa qarap, «E-eh, balam, jetı atamyz azan aityp kelgen, atalarymyzdyŋ ışınde Qoqanda han ordasyna baryp azan aitqandar da bolǧan, tuǧanymyzda äkelerımız qūlaǧymyzǧa azan aityp at qoiady, töbemızde künde bes uaqyt azan aitylady, sonda bız azanşy bolmaǧanda kım bolady», - dep qoidy. Auylǧa as ne toiǧa baryp qalsa, azan uaqyty jaqyndaǧanda, üige jetetūǧyn uaqytyn şamalap, otyrǧan jerınen ūşyp tūryp şyǧyp ketedı. Onyŋ ketkenın de bırlı-jarym adam ersı körmeidı. Kete beredı. Şai qainatym uaqyttan keiın, ekı auyldyŋ ışın jaŋǧyrtqan sondai bır jaǧymdy azan ünı taǧy bır namaz uaqyty kelgenın jariia etıp, jan-jaqqa taratyp jatatynyn auylymyzdyŋ qalypty bır körınısı dep bılıp, asa män de bermeitınbız. Adamdar bolsa «Jaratqan alty jyl azan aitqan pendesın sūraqqa almai, dereu jannatqa şyǧarady», «Azany qanşa jerge estılse, sonşa jerden jinalǧan sauap azanşyǧa tiedı» dep qaluşy edı. Oǧan qosa, onyŋ namazǧa azan aitqannan basqa da Küngei-Terıskei auyldarynda atqaratyn taǧy bır jauapty mındetı bar – būl jaŋa tuǧan balalarǧa azan şaqyryp at qoiu. Ülkenırek balalar onyŋ üiıne kelıp: «Azanşy ata, sız bızdıŋ üige kelıp böpeme at qoiyp beredı ekensız, äkemder aitty», - deidı. «Kımnıŋ balasysyŋ» dep, barar jerın naqtylap sūrap alady da, üiıne kırıp balaǧa «mıne, süiınşıŋ» dep tapqanyn ūstatady, bır jaŋǧaq bolsa da beredı. Balaqailardyŋ öjetterı azanşyǧa tık qarap, «mynadai at qoiyp berıŋızşı, anadai esım berıŋız» dep sūraidy. Qariia bolsa onyŋ maŋdaiynan sipap, balany ertıp, olardyŋ üilerıne bet alady. Atasy qūşaqtap tūrǧan jaryq dünienıŋ esıgın endı ǧana aşqan närestenıŋ janynda qūbylaǧa qarap azanyn aityp, keiın qūlaǧyna atyn sybyrlaidy. Äbdılhamit, Äbdıǧani, Äbdıkerım, Äbdırahman, Äbdımūqtar, Äbdımütälıp degen esımder qaita-qaita qoiyla beretın. Keiın azanşynyŋ aitqanyna könbei, balanyŋ ata-anasy Nūrlan bolsyn, Baqyt bolsyn, Kosmos bolsyn dep, jaŋa attardy qoidyra bastady. Azanşyda ne kınä, aitqan attardy balanyŋ qūlaǧyna azan şaqyryp qoia beredı. Keiın keibır pendelerdıŋ azanşy qoiǧan sol attary basqaşa bolyp özgerıp ketkenımen, aqyretke keter aldynda baiaǧy azanşynyŋ qoiǧan enşılı esımın qaita esıne tüsıredı. Ekı auyldyŋ adamdarynyŋ esımınıŋ denın sol azanşy qoiyp bergen. Onyŋ at qoiǧandary köp bolǧanymen, özınıŋ balalary joq. Äiel tūrmady. Bırı onyŋ azanşylyǧyna namystanyp ketse, bırı ūiqy bermegenınen yǧyr bolyp taiyp tūrǧan. Taǧy bırı jai ızın suytqan. Ketkenderdıŋ bırınıŋ de artynan ne özı barmady, ne qaitaryp alyp keluge bıreudı jıbermedı. Bıreuı ǧana kümändı kettı, qalǧandarynan balaly bolmady. Bükıl ömırın jalǧyz ötkızdı. Oǧan ıştei nali ma – bıldırmeidı, bıreu bırdeŋe dese – men at qoiǧan balalardyŋ bärı menıkı dep qūtylady... *** Bır joly kolhozǧa jaŋa bastyq keledı. Basqa jaqtan eken. Kele sala keŋsede aktivpen tanysyp jatsa, azan jaŋǧyra kettı. Aqyr aiaǧyna deiın demın ışıne tartyp tyŋdap, azan bıtken soŋ da sıleiıp otyra berdı. Ölı jym-jyrttyqty būza almai kolhozdaǧy betkeūstarlar da jaisyzdanyp tūr. - Būl kım? – dedı jaŋa basşy. - Azanşy, - destı älgıler bır auyzdan. - Erteŋ maǧan alyp kelıŋder! Ertesı azanşyny alyp keledı. - Azandy kanşa ret aitasyŋ? – dedı basşy jüdeu kısınıŋ qaltyrap tūrǧan denesın odan beter qalşyldatyp. - Bes uaqyt... – azanşy dauysyn äreŋ şyǧady. Onyŋ ekı auyldy jaryp jıberetındei baquat ünı raiystyŋ mekemesınde öşıp jatqan şamdai ölımsırei berdı. - Azanyŋnyn maǧynasyn bılesıŋ be? - Yy, namazǧa şaqyramyn! - Sen bızdıŋ kolhozdyŋ müşesısıŋ. Kolhozǧa qyzmet etuıŋ kerek! – dedı bastyq bıraz juasyp. Azanşy şynynda da kolhozdyŋ jūmysyn atqaryp körgen emes, kolhozǧa müşe ekenın bılmeidı de. Äkesın kolhoz kulak dep sottatyp, mülkın tärkılep, sol jaqta süiegı aq jauyp arulap qoiylmai, janazasy oqylmai qaldy degendı adamdardan estıp, «kolhoz» degendı tyŋdaǧysy da kelmeitın. Keşe keşkısın kolhoz basşysy şaqyryp jatqanyn aitqanda da ūiqysy qaşyp, särıdegı azanyn da qaltyrap zorǧa aitqan. - Būdan keiın azanyŋnan soŋ bızdıŋ kolhozdyŋ habarlamasyn aiǧailap jariialap tūrasyŋ? – dedı bastyq öktem söilep. - Joq, aqsaqal, bolmaidy, - dedı azanşy esı şyǧyp, - azanǧa basqa söz qosuǧa bolmaidy. - Bolady! Bärı bolady! Būl düniede bolmaityn närse degen joq! Aitasyŋ! - Aitady! Aitady! – dep şyr-pyry şyǧyp kettı äu bastan esı şyǧyp tūrǧan azanşynyŋ tuystarynyŋ bırı, kolhoz brigadirlerınıŋ aqsaqaly. – Sözderın men özım hatşy qyzyŋyzdan alyp baryp berıp tūramyn. *** Sol eken, bız närsege aŋ-taŋ boldyq: bes uaqyt azannan soŋ azanşynyŋ osy ıspettı köptegen habarlamalary jariialana bastady: «Bügın saǧat altyda keŋsede jinalys bolady, barlyq aktivter tügeldei keluı tiıs! Kelmegender partiiadan şyǧady.» «Egemberdı, senı bas injener şaqyryp jatyr, tez maşinaŋmen kelıp ket!» «Attoqyr mergen, töraǧa kütıp otyr, baiaǧyny qaşan atyp beresıŋ?» «Qisyq Sätı, soqyr İmar men Mamaş sudyraqty alyp, erteŋ qyrmanǧa şyǧyŋdar!» «Qūrmettı kommunister, erteŋ partiia jinalysyna ışpei, şekpei, ädemı kiınıp kelıŋder, raikomnan ülkender keledı!» Būndai habarlamalarǧa bara-bara köndıgıp te kettık. Bır künı kolhoz jetekşısı qyzmetten ketıp, özı ǧana ketpei, arabşa azannan soŋ kolhoz belsendılerınıŋ tılımen jazylǧan qyrǧyzşa jazudy azanşy äreŋ-äreŋ buyndap oqyp, sodan jattap alyp bar dausymen aityp beretın esepsız habarlamalaryn qosa alyp ketkendei, azannan keiın bükıl auyl qūlaq türetın jarnamalar tüp-tamyrymen joǧaldy. Jaŋa basşylyqqa Taşkennen partiia mektebın biyl ǧana bıtırgen jap-jas jıgıttı, jıgıt te emes, örımdei balany joldapty. Tez arada aktivterdı bır-bırden zeinetke ketırıp, jūmystan aidap, partiia ūiymynyŋ hatşysy etıp özındei jas bır dosyn äkep qoidy. Elder «raiys pen partorg – ekı dostan dvoika alǧanyŋ – stalindık troika alǧanyŋ» dep än şyǧaryp alǧan būl ekeuı kolhozda basqa şarua qalmaǧandai, azanşyny aldyryp, ony kelekelep otyryp, «eskınıŋ sarqynşaǧyn taratuşy», «dındı ügıtteuşı» dep qamatyp tyndy... Auylymyzda azan ünı estılmei qaldy. Adamdar namazdy da jalǧyzdap oquǧa kırıstı. Oraza ūstaǧandardyŋ auzyn qinap aştyrdy. «Azan ünı estılmei qalǧanda qiiamet-qaiym bolady» desıp eskıler qiiametten qorqyp, öz-özınen küŋırenıp azan aitqan boldy... Sol kezde taǧdyrdyŋ keremetıne qaramaisyz ba – bızdıŋ azanşy halyq jauy dep Sıbırge – taigaga sürgınge aidalady da, ol jerde türme basşysy bolǧan tatar jıgıttıŋ qolyna tüsedı. Eldegı qaita qūrudyŋ, demokratiianyŋ lebı däl osy taiga ormandarynda bastalyp, abaqtydaǧylar bırde aştyq jariialap, bırde qasyq-tabaqtaryn tyqyldatyp, türmeşılerdıŋ janyn alyp, mazasyn ketıredı. Sonda tatar nachalnik mūsylmandardy jinap, ülken atasynan üirengen qūran aiattaryn, hadisterdı aityp, bes uaqyt namaz oqyŋdar dep ügıttep, azanşylyqqa sol bızdıŋ azanşynyŋ özı tabylypty. Türmedegıler ony bır ǧana ıske – azan aituǧa şegelep qoiypty. Ekı jyl ötpei eskı odaq ydyrap, türmeşıler öz adamdaryŋdy alyp ketıŋder dep būrynǧy odaqtas respublikalardyŋ türme basşylaryna hat jazyp, alyp ketkender alyp ketıp, qyrǧyzdardy joqtap barar eşkım tabylmai, jan-jaqqa tarap kete bergende azanşy auylyna qaitady. *** Äŋgımenıŋ basyndaǧy menıŋ Ystambūldaǧy oqiǧam däl sol jyldary bolǧan edı... *** Taŋdardyŋ bırınde auylymyzda taǧy azan ünı jaŋǧyrady. «Allahu Akbar! Allahu Akbar! Allahu Akbar! Allahu Akbar! Aşhadu äl-lä iläha illä Llah...». Būny estıgen kärı-qūrtaŋ da, jastar da däretın alyp, qyrdaǧy meşıtke aǧyldy. Azanşymen qūşaqtasyp körısıp, oǧan aq batasyn berıp, namazǧa qaz-qatar tızılıp, namazgöilerdıŋ sany artyp, belı qatpaǧan balalar da imamnyŋ mınberıne bet būryp, säjdege bas ūrdy. Ait namazda eskı meşıtke adam simai, auylymyzdan şyqqan qaltaly jıgıtter arabtardy alyp kelıp, jaŋa meşıt saldyrdy. Azanşyǧa dybys küşeitkış qoiyp berıp edı, odan qorqyp, qymsynyp, dauysyn bıreu jūlyp alyp ketetındei küi keşıp aqyry könbei qoidy da, özınıŋ eskışe aituyna köştı. Sodan jas balalar öz qalalarymyzdaǧy medreselerde, islam instituttarynda oqyp kelıp, qystaǧymyzda ǧalymdar qatary köbeie berdı. Bır künı audannan «şoŋdar» keldı, arasynda oblystyŋ qazysy, imamdar bar, jas qari balalar da jür. «Meşıtterdı tekserıp jatyrmyz, attestasiia bolady» dedı kelgender. «Diplomyŋyzdy alyp şyǧyŋyz» dedı bıreuı. Azanşy eskı sandyqtyŋ bır būryşynan ekı kuälık alyp şyqty da, kelgenderge ūsyndy. Älgıler külkısın tiia almai qarqyldap küle bastady. «Būnyŋ bırı jetı jyldyq mekteptı tämamdaǧan kuälıgıŋız, ekınşısı bolsa traktoristerdıŋ kursynda oqypsyz, sol eken» dedı alǧaly berı betı bır de aşylmaǧan kuälıkterdı qoldan-qolǧa ötkızıp. Azanşy oqu jaily müldem beihabar, auylda keşkı oqu aşylyp, köppen qatar ony da jazyp qoiǧan eken, ūn, şai-pai, tiyn-tebenın de alyp jürgen. Qairan es-es-es-er qaǧazyn da bergen eken, bıraq azanşy traktor aidau bylai tūrsyn, onyŋ janyna jaqyn baryp körgen emes. Qysqasy, meşıtke saqaly kökıregın japqan, jas bolsa da qauǧa saqal bolyp alǧan bıreudı alyp keldı de, janaza, neke-peke ǧana emes, azandy da sol oqi bastady. Azanşy bolsa bırdemesın ūrlatqandai küi keşıp, ūiqysy qaşyp, ışqūsalyqtan elge de şyǧa almai qaldy. Bük tüsıp jata berdı. Azan aityla bastaǧanda qūlaǧyn türe qalady da, ışınen jaŋa azanşynyŋ azanyna qosylyp özı de qalai azan aityp qoiǧanyn baiqamai qalady... Bıraq onyŋ azany estılmeidı. Özıne de estılmeidı. Dese de azan aitqandai sezımge bölenedı... Osyndai künderdıŋ bırınde azanşymyz ūşty-küilı «joǧalyp kettı». Ömırınde auyldan şyqpaǧan azanşynyŋ «joǧalǧanymen» köpşılıktıŋ şaruasy da bolǧan joq, öitkenı jaŋa azanşy bar, auyl tūrǧyndary näpaqa ızdep alys jaqtarǧa ketıp, halyq sireksıp qalǧan. Solarmen bırge ketıp qaldy deseŋ – jasy bırazǧa baryp qaldy, bır qūrylysta, saudada ısteitın ebı de joq. Keiın bızdıŋ azanşy Qoqanda ma, Taşkende me, äiteuır bır alyp şahardyŋ zäulım meşıtınde azan aityp jür eken degen äŋgıme tarady. Onyŋ azanyn tyŋdau üşın atyrap-şetten qyzyqqandar kelıp ketedı eken. Ait künı aitqan azanynyŋ äuezıne ökımet kısılerı de razy bolǧan desedı. Şyn-ötırıgın bılmeimın, turist bolyp kelgen bır arab öz elıne alyp ketsem be degen eken, meşıt imamy kelıspei, bermei qoiypty da, meşıttıŋ ışınen jap-jaqsy üi bölıptı. Jyl ötpei-aq taǧy qyzyq boldy – azanşymyz auylǧa qaityp oraldy. Eskı meşıttegı köne üiın de sürıp tastaǧan eken, jaŋa meşıttıŋ bır būryşyn panalady. Ol qystaqqa äsetten äreŋ şyqqan quraidai ılmiıp, jüdep-jadap, üp dese ūşyp ketetındei aiaǧynan äzer tūryp, ünı qūmyǧyp, dauysy qyzyl öŋeşınde-aq öşıp, söileuge şamasy qalmaǧan kezınde keldı. Auyldaǧy danyşpandardyŋ bırı «baqtalastary tamaǧyna u qosyp berıptı» dese, endı bırı «köz tiıptı» dedı, taǧy basqasy «baiyp ketken eken, aqşasyn alǧandar osyndai küige salyp qoiypty» degen boldy. Onyŋ tuystary namystanyp, zeinetke şyǧaryp qoisaq dūrys bolar edı dep qimyldai bastaidy, ary barady, berı barady, azanşynyŋ eskı kolhoz mūraǧatynda da, audandyq mūraǧatta da ne eŋbek kıtapşasy, ne bır kün jūmys ıstegenı jaiynda eşbır mälımet joq bop şyǧary bar ma. *** Qyzyǧy, azanşynyŋ dauysyn äbden taza qylyp zamanaui studiiada jazyp alǧan eken, sodan bır ülken meşıtterde onyŋ azany dybys küşeitkışpen jaŋǧyryp, internette bükıl älemge tarap ketıptı... *** Köp ūzamai azanşyny da ekı auyl taily-taiaǧymyzben kelmeske şyǧaryp saldyq. Janazaǧa jas-kärı demei bırde-bırı qalmai tügel tūrdy, kelgender arnaǧan topyraǧyn salyp, pendelık paryzyn atqaryp jatqanda ziratqa asyǧys kele jatqan bır kölıktı tosyp aldyq. Maşinadan tüse sala berı qarai aiaq basqan kısını dereu tanydym. Baiaǧy azannan soŋ habarlama aittyrǧan bastyq bolyp şyqty. Qazır ortalyqtyŋ bır meşıtınde imam bolyp jür dep estıgen edık. Menıŋ janymda tūryp, marqūmnyŋ beiıtıne salatūǧyn bır uys topyraǧyna qaita-qaita «menı keşır», «azannan keiın aittyrǧan habarlarym üşın keşır» dep kübırlep jatqanyn qūlaǧym şaldy. Adam degen sondai eken ǧoi, bır künı bärınen de tazalanuy kerek eken: bıreu köp jep alyp, qoryta almaǧan tamaǧynan ışek-qarnyn, bauyr-jüregın tazalaidy eken, endı bırı bıreuge ǧaibat söilep alyp, sol sözınıŋ zıl batpan auyrtpalyǧynan qūtylǧysy keledı, taǧy bıreu jaman niet-tılek etıp, sol miyn jegıdei jegen aram nietten, terıs tılekten özın aryltqysy kelıp tazalanady eken. Adam ömırı osyndai äreketterden tūrsa kerek. Eskı bastyq bır kezde jasaǧan künäsınen arylu üşın keşırım sūrap jatqanda, bız azanşynyŋ aldynda onyŋ jai-küiıne köŋıl būrmaǧanymyz, adam siiaqty tüsıne almaǧanymyz üşın keşırım sūrap, tazalanuymyz kerektıgın, bıraq endı bärı keş, tym keş bolyp qalǧanyn sezıp ökıne berdım... *** Jaz äbden qyzǧan, qauynnyŋ iısı aŋqyp, qarbyz şart etıp jarylǧan kez, auylǧa keşqūrym jetıp, kezınde marqūm atam, topyraǧy torqa bolǧyr äkem jatqan säkıde baqalardyŋ baqyldaǧan ünın estıp jatyp ūiyqtap ketken ekenmın, taŋ sögılıp, bozamyq säule tarala bastaǧanda azan ünı estıldı: «Allahu Akbar! Allahu Akbar! Allahu Akbar! Allahu Akbar! Aşhadu äl-lä iläha illä Llah...» Ornymnan qarǧyp tūrdym. Tanys dauys, tanys azan. Balalyǧymnyŋ azany... - Būl kım?! – dedım janymda jatqan ınımnıŋ ūlynan. - Aa... ūiyqtai bermedıŋız be? Jä, namazǧa tūrasyz ba? Ilgerıde bır azanşy kısı bolǧan eken ǧoi, meşıtte tūrǧan, sonyŋ bır nemeresı tabylypty. Sol kelgen. Sol azan aityp jatyr, – dedı ūiqyly-oiau. Sodan sözın taǧy jalǧastyryp qoidy. – Endı bızdıŋ auylǧa qiiamet-qaiym kelmeidı, iä, bızdıŋ azanşymyz bar!..  

Qyrǧyz tılınen audarǧan – Gülnūr Qyranbaiqyzy